ترجمه آموزی قرآن کریم: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =30841

'''‏ترجمه آموزی قرآن کریم''' نوشته [[کوشا، محمدعلی|محمدعلی کوشا]] (معاصر)، تلاشی است در جهت آموزش علوم و مفاهیم قرآنی در راستای ترجمه نگاری قرآن کریم که مؤلف در فصول و بخش‎های متعددی به موضوعات مرتبط با این بحث می‌پردازد. این کتاب به زبان فارسی در یک جلد و در سال‎های اخیر به رشته تألیف در آمده است.

مؤلف در مقدمه به اهمیت ترجمه آموزی قرآن کریم سخن به میان آورده و این موضوع را از ضروری‌ترین مباحثی معرفی می‌کند که حوزه و دانشگاه باید آن را در خلال مباحث علوم قرآنی بگنجانند تا اینکه به‎واسطه پرورش محققانی در این بخش ضعف موجود در ترجمه‌های کنونی مرتفع شود<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص7</ref>.

در ادامه نگارنده بیان می‌دارد که این اثر کم‎حجم، تنها جنبه یادآوری‎های ترجمه آموزی در حوزه پراهمیت فن ترجمه قرآن کریم را دارد، وگرنه شرح و بسط ریزه‎کاری‎های این فن بیش از آنکه به نوشتار درآید باید به‎صورت عملی در کلاس‎های آموزش قرآن کریم به‎صورت اساسی در قالب عرضه ترجمه آیه به آیه و بحث و گفتگو در جزئیات نکات صرفی، نحوی، بلاغی و ارائه قالب درست و استوار زبان مقصد برای زبان مبدأ در جمع ترجمه آموزان شکل عینی و کاربردی پیدا کند<ref>ر.ک: همان، ص7-8</ref>.

مبحث بعد پیرامون عناصر ترجمه است که دارای دو بخش عنصر ادب و هنر است. عنصر ادب به معنای آگاهی از علوم ادبی، مانند صرف و نحو و لغت است و عنصر هنر آگاهی از علوم بلاغی است، مانند معانی و بیان و بدیع؛ که چنین علومی به دست نمی‎آید جز از راه ممارست و بهره‎گیری از اساتید بزرگ این فنون<ref>ر.ک: متن کتاب، ص10-11</ref>.

# ترجمه تحت‎اللفظی؛

مراد از ترجمه تحت‎اللفظی، ترجمه‌ای است که معنای هر کلمه زیر آن گنجانده شود و مترجم در ترجمه آیات خود را مقید به رعایت قواعد دستوری در زبان مقصد نکند.

در ادامه، نگارنده درباره ضرورت ترجمه قرآن بیان می‌دارد که در طول قرن‎ها پس از نزول قرآن کریم آن چیزی که موجب شده غیر عرب‎زبانان با قرآن آشنایی پیدا کنند و قرآن در میان آن‎ها گسترش پیدا کند ترجمه قرآن کریم به سایر زبان‎های دنیا بوده و لذا ازاین‎جهت فن ترجمه قرآن از باارزش‎ترین علوم دینی محسوب می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص11-12</ref>.

بخش بعدی در موضوع نثر‎ معیار است که زبان ترجمه می‎باید مبتنی بر آن باشد. مراد از نثر معیار این است که:

# نثر ترجمه نباید عربی زده محض، ثقیل یا به‎صورت نثر سره نامفهوم باشد.

واژه‎سازی مناسب برای کلمات قرآن از دیگر بخش‎های این کتاب است. مترجم باید در انتخاب معادل‎های صحیح و مناسب با کلمات قرآن دقت لازم را بکار برد و واژه متناسب زبان مقصد را به دست بیاورد که در ادامه با ذکر مثال‎هایی مقصود خویش را بیان می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص22</ref>.

یکی از نکات لازم در ترجمه قرآن این است که اصطلاحات قرآنی را که در ذهن و زبان اهل قرآن تعریف خاص خود را دارند، نباید به‎صورت تحت‎اللفظی ترجمه شوند زیرا چه‎بسا در آن صورت علاوه بر ابهام در معنی آیه مقصود و معانی آیه پوشیده و مخفی می‎ماند بنابراین کلماتی مثل انفاق، ایمان، ذکات، یومنون بالغیب و امثال آن‎ها را نباید معادل‎سازی فارسی کرد<ref>ر.ک: همان، ص24-25</ref>.

ترجمه صحیح و دقیق واژگان مترادف از دیگر موارد حائز اهمیت در ترجمه قرآن کریم است؛ ترادف و هم معنایی چند واژه به یک معنا در زبان عربی و قرآن کریم در نگاه عالمان اصول فقه از امور اختلافی است که برخی قائل به ترادف الفاظ و برخی منکر ترادف آن هستند که البته ریشه اختلاف‎نظرها درباره ترادف لغات به فرق گذاشتن میان اسم و صفت برمی‌گردد. با توجه به این نکته در ترجمه آیات آنگاه‎که با الفاظ به‎ظاهر مترادف مواجه می‌شویم باید برای هر واژه‌ای معادل مناسب آن را بیاوریم<ref>ر.ک: همان، ص26-27</ref>.

در بخش بعدی، قاعده تضمین و احتباک مورد بررسی قرار گرفته است. تضمین به این معناست که گاه در یک کلمه معنای کلمه دیگر را می‌گنجانند و اصطلاحاً آن را اشراب می‌کنند تا یک کلمه حامل دو معنا باشد؛ و احتباک به معنای استحکام بخشیدن، استوار نمودن و بافتن است و در اصطلاح فنون بلاغی یکی از انواع حذف به شمار می‎آید که می‌تواند در ترجمه و تفسیر نقش به سزایی داشته باشد‎<ref>ر.ک: همان، ص27-33</ref>.

نگارنده در بخش بعد به موضوع لغزشگاه‌های مترجمان می‌پردازد. لغزش‎ها در ترجمه مترجمان کم‎وبیش به خاطر عدم‎تشخیص فعل لازم از متعدی، عدم شناخت محذوفات، بی‌توجهی به ساختار صرفی کلمات، ترجمه تحت‎اللفظی شماری از اصطلاحات قرآنی، عدم‎تشخیص معلوم از مجهول، ناتوانی از آوردن معادل‎های صحیح، ضعف در نکات نحوی و ترکیب صحیح آیات، ناآگاهی از مرجع ضمیر، شناخت ناکافی از صفت و موصوف و سایر ریزه‎کاری‎هایی که در ضمن تطبیق یک ترجمه بر متن دانسته می‌شود<ref>ر.ک: همان، ص35-39</ref>.

# [[مجمع البيان في تفسير القرآن|تفسیر مجمع‎البیان طبرسی]].

سومین منبع موردنیاز مترجم ترجمه‌های کهن و متأخر است که از جمله مهم‎ترین آن‎ها ازاین‎قرار است:

در پاورقی‎ها توضیح برخی از جملات و آدرس مطالب آمده است.

<references />