نیکلسون، رینولد الین

رينولد الين نيكلسون

نام	رينولد الين نيكلسون
نام‌های دیگر	نيکلسون، رينولد ألن Reynold Alleyne Nicholson R. A. Nicholson
نام پدر	Henry Alleyne Nicholson
متولد	اوت ۱۸۶۸
محل تولد	يوركشاير انگلستان
رحلت	اوت ۱۹۴۵
اساتید	ادواردبراون
برخی آثار	مثنوی معنوی شرح مثنوی معنوی مولوی ترجمان الاشواق (ترجمه و شرح) تذكرة الأولياء (رینولد الن‌ نیکلسون)
کد مؤلف	AUTHORCODE01330AUTHORCODE

رينولد الين نيكلسون (1868- 1945م) خاورشناس و ادیب مشهور انگلیسی، شارح و مترجم آثار عرفانی فارسی و اسلامی به زبان انگلیسی، مصحّح و مفسر مثنوی معنوی

ولادت

رينولد الين نيكلسون، در 18 اوت سال 1868م، در ايالت يوركشاير انگلستان متولد شد.

نيكلسون از اوان كودكى به كتابخانه پدربزرگش رفت‌وآمد داشت و به‌تدريج با نوشته‌هاى غير اروپايى آشنايى عينى پيدا كرده بود.

تحصیلات

او تحصيلات مقدماتى خود را در اسكاتلند آغاز نمود و براى ادامه تحصيل به كالج ترينيتى در دانشگاه كمبريج رفت و در 24 سالگى جايزه اول دانشگاه كمبريج در زبان‌هاى هندى را از آن خود كرد. زبان عربى را در دانشگاه ليدن و استراسبورگ فراگرفت، ولى آموزش زبان فارسى در دانشگاه استراسبورگ براى او آشنايى با مستشرق بزرگ، يعنى ادواردبراون را به‍‌همراه داشت كه مصاحبت با او دريچه‌هاى معرفت و آشنايى با بزرگان شرق، به‌ويژه مولانا را برایش گشود.چون پروفسور براون دلبستگی خاصی به آثار عارفان ایران داشت، نیکلسن برای پایان‌نامهٔ دکتری خود به راهنمایی او دیوان شمس، مجموعهٔ غزل‌های جلال‌الدین محمد بلخی را برگزید و منتخبی از آن را در ۱۸۹۸ در سی سالگی به انگلیسی ترجمه کرد و همراه با متن اصلی به چاپ رساند كه با ترغيب رابرتسون اسميت، استاد عربى همراه بود. اين اثر به نظر كارشناسان فن، بسيار استادانه ويرايش، ترجمه و تفسير شده و با اينكه بيش از يك قرن از ترجمه آن گذشته است، هنوز در زمره آثار باارزش كلاسيك جاى دارد.

فعالیتهای علمی

نيكلسون در سال 1901 هنگامى كه 33 ساله بود، جانشين ادوارد براون در دانشگاه كمبريج شد و كرسى زبان فارسى را در اختيار گرفت و عضو رسمى آكادمى زبان فارسى شد.

پشتكار رينولد ستودنى بود و او بى‎وقفه كار مى‎كرد. گذشته از ده‌ها مقاله تحقيقى، در سال 1905 تذكرة الأولياى شيخ فريدالدين عطار را در 2 جلد تنقيح و منتشر كرد. شخصيت انسانى وى در اثر ممارست با فرهنگ عرفانى شرق، بيشتر از پيش آرام‎تر و متواضع‎تر شده بود و همين امر باعث شد كه وى بدون ادعا و دريافت كمك از ديگران در درياى فرهنگ اسلامى به غواصى بپردازد.

نيكلسون طرح كاملى را پيرامون تصحيح و تفسير مثنوى مولوى آغاز كرد و به اتمام رساند كه به‌تنهايى براى عمر يك پژوهشگر برجسته و متبحر كافى مى‌نمايد.

او براى اين كار سترگ از زبان‌هاى انگليسى، عربى، فارسى و تركى كه به‌خوبى بر آنها تسلط‍‎ يافته بود بهره مى‌جست. ويرايش، ترجمه و تفسير 26 هزار بيت از كتاب بزرگى مانند مثنوى، عمرى 18 ساله از نيكلسون گرفت، ولى زحمات او به بار نشست و كار او مورد تقدير و استفاده ميليون‌ها انسان در سراسر جهان قرار گرفت. مثنوى تصحيح او از ديدگاه باريك‎انديشان و پژوهشگران برجسته، همواره مورد بررسى قرار گرفته است و نه‌تنها بر آن ايرادى نگرفته‌اند، بلكه همواره آن را مورد تحسين و توجه قرار داده‌اند.

اگرچه محور اصلى پژوهش و فعاليت‎هاى تحقيقاتى نيكلسون، متمركز بر آثار مولانا و به‌ويژه مثنوى بود، اما آثار ديگر بزرگان ادبيات فارسى نيز از نظر او پنهان نمانده بودند. شواهد اين مدعا را مى‎توان در ليست آثار اين استاد مشاهده كرد؛ براى مثال مى‎توان از كتاب «شعر و نثر شرقى» كه در سال 1922م منتشر شد، ياد كرد كه مشتمل بر ترجمه اشعار ابوسعيد ابوالخير، انورى، عطار، باباطاهر، فردوسى، سعدى، عنصرى، حافظ‍‎، دقيقى و رودكى است.

نيكلسون از نخستين شرق‎شناسانى است كه آثار عطار و به‌خصوص مولانا را به‌صورتى عميق به جهان غرب شناساند. همچنين او براى نخستين بار در مجله انجمن سلطنتى آسيايى دست به معرفى كتاب «فيه مافيه» زد تا از اين راه آن كتاب ارزشمند را به پژوهشگران غربى معرفى كند. رينولد كه خود به ترجمه بخش‌هايى از آن همت گماشته بود، ترجمه كامل آن را به شاگرد خود آربرى توصيه كرد.

وفات

رينولد نيكلسون از عمرى پربركت و نسبتا دراز كه بيشتر آن را صرف معرفى بزرگان و آثار جاويدان آنها و به‌خصوص آثار مولانا جلال‌الدين كرد، برخوردار بود. او در سن 77 سالگى در 27 اوت 1945م در شهر چستر انگلستان درحالى‎كه تقريبا نابينا شده بود، چشم از جهان فروبست. آخرين اثر او كه پس از پايان عمر نيكلسون توسط‍‎ شاگردش اى.جى.آر برى به سال 1950 منتشر شد، «رومى شاعر و عارف» نام داشت.