آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین
| نام | آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر | آقاجمال خوانساری، محمد بن آقاحسین
جمالالدین خوانساری ج‍م‍ال ال‍م‍ح‍ق‍ق‍ی‍ن خوانساری، آقاجمال خوانساری، جمالالدین اغا جمالالدین خوانساری Agha Jamal Khansari |
| نام پدر | آقاحسین محقق خوانساری |
| متولد | قرن دوازدهم |
| محل تولد | اصفهان |
| رحلت | 1092 ش یا 1125 ق یا 1713 م- قبرستان تخت فولاد اصفهان |
| اساتید | ملا محمدتقی مجلسی |
| برخی آثار | التعلیقات علی شرح اللمعة الدمشقیة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00858AUTHORCODE |
محمد بن حسین آقاجمال خوانساری (وفات ۱۱۲۵ق)، از علمای طراز اول و مدرسان برجسته قرن دوازدهم در اصفهان و عهده‌دار ریاست حوزه تدریس آن سامان بود. از شاگردان مجلسی اول، افرادی چون آقامحمد اکمل اصفهانی و ملا رفیع مشهدی از شاگردان وی بودند.[۱]؛ ایشان برادر رضى‌الدين محمد خوانسارى است.
تحصیلات
«آقاجمال خوانساری، جمالالدین محمد بن حسین بن محمد»، در حوزه علمیه اصفهان نزد پدرش، آقاحسین محقق خوانساری، دایی‌اش، ملا محمدباقر محقق سبزواری نویسنده «ذخیره» و ملا محمدتقی مجلسی درس خواند و سپس در همان حوزه به تدریس معقول و منقول پرداخت.[۲]
موقعیت علمی
وی محدث، اصولی، حکیم، متکلم و فقیه امامی بوده است. در مقام روایی او گفته شده که از ملا محمدتقی مجلسی اجازه نقل حدیث داشته است. اردبیلی او را رفیع‌الشأن و از راویان فقه خوانده است. شیخ یوسف بحرانی صاحب «الحدائق» او را از مشایخ خود در نقل حدیث برشمرده است. آقاجمال عالمی نکته‌سنج بود و طبعی ظریف داشت و بسیار پرکار بود؛ به‌گونه‌ای که خوانساری صاحب «روضات الجنات» او را بسیار ستوده است.[۳]
جایگاه اجتماعی
به نظر می‌رسد نفوذ او در مردم به‌گونه‌ای بوده که پادشاهان صفوی معاصرش به او ابراز ارادت می‌کرده‌اند و با عطایای خود او را می‌نواخته‌اند. او از کمک به مردم دریغ نمی‌کرد و مورد مراجعه خاص و عام بود.[۴] مشهور است که وی کتاب «کلثوم‌ننه» یا «عقائد النساء» را، که در آن رسوم و پندارهای معمول میان زنان آن روزگار ایران را به نقد کشیده، تألیف کرده است.[۵]
وفات
وی در تاریخ 1125ق/1713م، دیده از جهان فروبست. مامقانی درگذشت او را در 1121ق/1709م، می‌داند که درست به نظر نمی‌رسد. او را در آرامگاه پدرش، که به‌وسیله شاه سلیمان صفوی در تخته فولاد اصفهان ساخته شده بود، به خاک سپردند.[۶]
آثار
- اصول الدّین؛
- اعتقادات؛
- تاج التراجم یا موائد الرحمن؛
- ترجمه الفصول المختارة من العیون و المحاسن؛
- ترجمه مفتاح الفلاح؛
- حاشیه بر حاشیه شرح جدید تجرید؛
- حاشیه بر شرح لمعه؛
- حاشیة علی شرح المختصر؛
- حاشیة علی الشفاء؛
- ترجمه شرح غرر الحکم؛
- رساله در جبر و اختیار؛
- رسالة في صلوة الجمعة؛
- رسالة في الطینة؛
- رسالة في کراهة العادات و أنها باعتبار وصفها لا بذاتها؛
- رساله در نیت؛
- کلثوم‌ننه یا عقائد النساء؛
- منشآت (ر.ک: همان).
پانویس
منابع مقاله
موسوی بجنوردی، کاظم، «دایرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، تهران، 1374.
وابسته‌ها
التعلیقات علی شرح اللمعة الدمشقیة
دفاع از تشیع (ترجمه الفصول المختاره)
شرح محقق بارع جمالالدین محمد خوانساری بر غُرر الحکَم و دُرَر الکَلم
الحاشیة علی حاشیة الخفري علی شرح القوشچي علی التجرید
الحاشية علی الشفاء (کتاب طبیعیات)
الحاشية علی شروح الإشارات (الإشارات و شرح الإشارات و شرح الشرح و حاشية الباغنوي)