ملکوتی، مسلم
| نام | ملکوتی، مسلم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسلم الملکوتی
سرابی تبریزی، مسلم ملکوتی سرابی، مسلم میرزا مسلم آغا سرابیتبریزی |
| نام پدر | مشهدى یوسف |
| متولد | 15خرداد 1303ش |
| محل تولد | سراب |
| رحلت | پنج‌شنبه 4 اردیبهشت سال 1393ش یا 1435 ق یا 2014 م |
| اساتید | امام خمینى |
| برخی آثار | التقریرات المسمی بالمحاکمات بین الأعلام
ناگفته‌های فدک (تاریخ فدک و شرح خطبه فدکیه) الإجتهاد و التقلید |
| کد مؤلف | AUTHORCODE05722AUTHORCODE |
مسلم ملکوتى (1303-1393ش)، از اعضای سابق جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، عضو مجلس خبرگان، نماینده ولی فقیه و امام جمعه سابق تبریز، از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی در قم و آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی در مشهد
ولادت
در پانزدهم خرداد سال 1303ش در حومه شهرستان سراب، واقع در 130 کیلومترى تبریز به دنیا آمد. پدرش مشهدى یوسف به شغل کشاورزى روزگار مى‌گذراند و داراى تحصیلاتى نیز بود.
تحصیلات
اشتیاق خانواده وى و نیز علاقه پدر، او را به تحصیل علوم دینى واداشت؛ به‌گونه‌اى که در پنج یا شش سالگى نزد عالم محل که خود از منسوبین او بود، توانست نوشتن و خواندن را فراگیرد و با قرآن مجید و معارف آن آشنا شود و بخشى از قرآن را حفظ کند.
او با فراگرفتن قرآن در زادگاه خود، به سراب آمد و در آنجا به فراگیرى کتاب‌هاى متداول ادبى حوزه علمیه، همانند جامع المقدمات، سیوطى، مغنى، مطول، منطق و اصول فقه پرداخت و در هفده سالگى براى ادامه تحصیل، به تبریز رفت. در حوزه علمیه تبریز، به مدت چهار سال اقامت داشت و از محضر استادان گران‌مایه آن دیار همچون سید مهدى انگجى، میرزا فتاح شهیدى و میرزا محمود دوزدوزانى، بهره برد و کتاب‌هاى شرح لمعه، رسائل، مکاسب و کفایة الأصول را به پایان رساند. ایشان در طى این سال‌ها، کتاب‌هایى را که پیش‌تر فراگرفته بودند، به طلابى که تازه وارد حوزه شده بودند، تدریس می‌کردند.
با اتمام دوره سطح، در سال 1321 به‌منظور ادامه تحصیل و بهره‌گیرى از محضر عالمان و دانشمندان قم، بدانجا روانه شد. از نخستین روزهاى سکونت در شهر قم، به جد و جهد، در درس بزرگان حوزه علمیه حاضر شد و در علوم معقول و منقول، از محضر بزرگانى چون امام خمینى(ره) و علامه طباطبایى بهره برد، سپس به حوزه علمیه مشهد عزیمت کرد و ضمن انس با آستان ملکوتى على بن موسى الرضا(ع) از درس بزرگان آن دیار، همچون میرزا مهدى اصفهانى استفاده نمود.
شوق فراگیرى علوم دینى، وى را در سال 1334 به سمت نجف اشرف کشاند. انوار علوى چنان بر سر ایشان سایه افکند که توانست در آن دیار، به درس بزرگانى چون آیت‌الله سید ابوالقاسم خویى، آیت‌الله سید محسن حکیم راه یابد و کسب فیض نماید. همچنین در این مدت از تربیت شاگردان ممتاز در فقه، اصول، فلسفه، کلام، ریاضى و... غافل نماند.
اقامت دوازده ساله ایشان در نجف، در سال 1346 به پایان رسید و ایشان براى سپرى کردن اوقات فراغت در تابستان، به ایران آمد. با به پایان رسیدن تابستان، بار دیگر قصد نجف اشرف نمود؛ اما درگیرى‌هاى آن روز دولت ایران و عراق که به ناامن شدن مرزها انجامیده بود، او را از تصمیم خود بازداشت و دیگر بار، عازم شهر مقدس قم شد.
او با ورود به شهر قم، تدریس فقه و اصول را آغاز کرد که با استقبال فراوان طلاب مستعد روبه‌رو شد و نیز ایشان در کنار آن به تدریس فلسفه مى‌پرداخت که حاصل آن، ظهور طلابى فرهیخته در حوزه علمیه امروز ماست.
استادان
ایشان در تبریز، دروس سطح را نزد آیت‌الله میرزا فتاح شهیدى، آیت‌الله سید کاظم شریعتمدارى، آیت‌الله میرزا محمود دوزدوزانى و آیت‌الله سید مهدى انگجى آموخت. با ورود به قم، در درس خارج فقه و اصول آقایان حاج میرزا محمد فیض قمى و سید محمد حجت شرکت نمود. با ورود آیت‌الله بروجردى به قم، از درس ایشان نیز بهره برد و در علوم عقلى به درس حضرت امام خمینى(ره) رفت. همچنین ایشان در علوم عقلى از میرزا مهدى مازندرانى، شیخ ابوالقاسم اصفهانى، میرزا مهدى آشتیانى و علامه طباطبایى نیز بهره برده است.
در مشهد نیز به درس فلسفه شیخ سیف‌الله ایسى میانجى و هیئت و ریاضیات شیخ محمدرضا کرباسى رفت و نیز از محضر آیت‌الله میرزا مهدى اصفهانى بهره‌هاى فراوان برد.
استادان ایشان در نجف، میرزا عبدالهادى شیرازى، سید محسن حکیم، سید محمود شاهرودى و شیخ حسین حلى بودند که در درس‌هاى خارج فقه آنان شرکت مى‌نموده است و نیز در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله ابوالقاسم خویى حضور مداوم داشته است.
ایشان از دوستان دوره طلبگى خود به شیخ اسدالله اصفهانى و آقا سعید اشراقى اشاره مى‌کند که هماره با آنها به مباحثه دروس فراگرفته‌شده، مى‌پرداخته است.
با شهادت آیت‌الله مدنى، امام جمعه تبریز در سال 1360، امام خمینى(ره) آیت‌الله ملکوتى را به نمایندگى خود در آذربایجان و نیز به‌عنوان امام جمعه تبریز برگزید. تبریز در آن سال‌ها دستخوش نزاع‌ها و تحریک گروهک‌هاى ضد نظام براى ایجاد یأس از انقلاب اسلامى بود. آیت‌الله ملکوتى با افشاى این دسیسه‌ها و دعوت مردم و گروه‌هاى هوادار انقلاب به وحدت و یک‌پارچگى، دشمنان را از رسیدن به اهداف خود مأیوس نمود. ایشان بارها و بارها در خطبه‌هاى نماز جمعه و دیگر سخنرانى‌ها، مردم را به حضور پرشور در جبهه‌هاى جنگ و کمک به رزمندگان دلیر اسلام فراخواند و خود نیز از حمایت مادى و معنوى رزم‌آوران دفاع مقدس دریغ نورزید.
همچنین وى در دوره اول و دوم مجلس خبرگان رهبرى، به نمایندگى از طرف مردم آذربایجان شرقى عضویت داشت و خدمات شایانى را در این عرصه نیز به انجام رساند.
او در سال 1373، با دعوت برخى بزرگان حوزه علمیه قم و نیز موافقت مقام معظم رهبرى از تبریز به قم آمد و با برپا کردن درس خارج فقه و اصول، بسیارى از طلاب علوم دینى را شیفته درس خویش ساخت و بدین‌وسیله، سیره علما و دانشمندان این حوزه سترگ را پاس داشت.
وفات
سرانجام ایشان در بامداد روز پنج‌شنبه چهارم اردیبهشت سال 1393ش دعوت حق را لبیک گفت. پیکرش پس از تشییع و اقامه نماز توسط آیت‌الله سبحانی در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شد
آثار
- الربا فی التشریع الإسلامى؛
- مسجد، مسجد شد (تاریخ کامل آذربایجان)؛
- المحاکمات (نقد و بررسى نظریات میرزاى نایینى و مقایسه آن با نظریات دیگر علما)؛
- شرح کفایة الأصول؛
- یک دوره اصول مدوّن؛
- حاشیه بر اسفار؛
- حاشیه بر شفا؛
- تفسیر سوره فاتحه؛
- المنافقون فی القرآن و السنة و التاریخ؛
- الفرق بین‌الدین و العلم و الفلسفة؛
- رساله توضیح المسائل؛
- مناسک حج؛
- مقتل الإمام الحسین(ع)؛
- الحاشیة على العروة الوثقى؛
- الصلوة؛
- الحدود و الدیات؛
و...
منابع مقاله
ر.ک. پایگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم