غزالی، محمد بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'حجت‌الاسلام (ابهام زدایی)' به 'حجت‌الاسلام (ابهام‌زدایی)')
     
    (۸۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00736.jpg|بندانگشتی|غزالی، محمد بن محمد]]
    [[پرونده:NUR00736.jpg|بندانگشتی|غزالی، محمد بن محمد]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|غزالی، محمد بن محمد
    ! نام!! data-type="authorName" |غزالی، محمد بن محمد
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‌های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| اب‍وح‍ام‍د غ‍زال‍ی
    | data-type="authorOtherNames" | اب‍وح‍ام‍د غ‍زال‍ی


    ام‍ام‌ غ‍زال‍ی
    ام‍ام‌ غ‍زال‍ی


    ح‍ج‍ةالاس‍لام‌ غ‍زال‍ی
    ح‍ج‍ت الاس‍لام‌ غ‍زال‍ی


    غ‍زال‍ی‌، اب‍وح‍ام‍د
    غ‍زال‍ی‌، اب‍وح‍ام‍د
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |محمد
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|
    | data-type="authorbirthDate" |450ق، 1058م
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|
    | data-type="authorBirthPlace" |توس
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|505 هـ.ق
    | data-type="authorDeathDate" |505 ق- طابران طوس
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" |احمد رادكانى، ابى‌المعالى جوينى،
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|[[محک النظر]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    | data-type="authorWritings" |[[مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب]]
    [[أصناف المغرورين]]


    [[تهافت الفلاسفه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الأربعين في أصول‌الدين]]


    [[المستصفی من علم الاصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مکاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب]]


    [[فضایح الباطنیه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[پندنامه حضرت محمد غزالی به یکی از ملوک]]
    |-class='articleCode'
     
    |کد مولف
    [[مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری]]
    |data-type='authorCode'|AUTHORCODE736AUTHORCODE
     
    [[مجموعة رسائل الإمام الغزالي]]
     
    [[محك النظر]]
     
    [[مقدمة تهافت الفلاسفة المسماة مقاصد الفلاسفة]]
    |- class="articleCode"
    |کد مؤلف
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00736AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>
    {{اشتباه نشود| غزالی، محمد}}
    {{اشتباه نشود| غزالی، احمد بن محمد}}
    {{کاربردهای دیگر|طوسی (ابهام زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر|غزالی (ابهام زدایی)}}
    {{کاربردهای دیگر|حجت‌الاسلام (ابهام‌زدایی)}}


    {{ اشتباه نشود| غزالی، محمد}}
    '''محمد بن محمد غزالی''' (450-505ق)،  معروف به زين‌الدين و ملقب به حجت‌الاسلام، فقیه، متکلم، فیلسوف بزرگ ایرانی


    {{کاربردهای دیگر|طوسی (ابهام زدایی)}}
    == ولادت ==
    وى در سال 450ق در طوس متولّد شد.


    ==ولادت==
    ==تحصیلات==


    '''محمد بن محمد غزالی''' نام كاملش حجةالاسلام ابوحامد محمد بن محمد غزّالى طوسى است. وى در سال 450 ق در طوس متولّد شد.
    وی در آغاز زندگى در همان شهر نزد احمد رادكانى به تحصيل علوم دينى پرداخت و بعد به نيشابور رفت. در مجلس امام الحرمين ابى‌المعالى جوينى حاضر گرديد و در مدّت كمى مراتب استعداد خود را در فراگرفتن مسائل علمى ظاهر ساخت. غزالى پس از احاطه به علوم مختلف به خدمت خواجه نظام‌الملك وارد شد و خواجه مقدم وى را گرامى داشت و محض امتحان و اختيار مراتب فضل او مجالس مباحثه‌اى از ائمه فضلا تشكيل داد و آن را به مناظره‌ها واداشت، غزالى در اين مباحثات، مايه‌ى سرشار، و پايه‌ى بلند دانش خود را بنمود تا اينكه وزير مزبور وى را در سال 484ق به تدريس علوم دينى در مدرسه نظاميه‌ى بغداد بگماشت. غزالى در بغداد مدّت چهار سال با جدّ تمام به كار تدريس مشغول بود و تا سال 488ق كه شهرت خود را به درجه‌ى اعلى رسانيد؛ به طورى‌كه حدود سيصد نفر از اعيان علماء در مجلس درس وى حضور داشته و استفاده می‌كردند.


    ==کسب علم و دانش==
    وى پس از رسيدن به اوج شوكت و شهرت دريافت كه از اين راه نمى‌توان به آسايش و آرامش روحى رسيد. پس از ترديد بسيار سرانجام دنباله روى صوفيان وارسته‌ى بى نام و نشان شد و در سال 488ق از بغداد حركت نمود؛ در حالى كه از جميع علائق دنيوى صرفنظر كرد و از مال دنيا به آن قدر كه معيشت عائله او را كفايت كند، اكتفا نمود و به بهانه‌ى زيارت بيت‌الله از بغداد بيرون رفت و با گمنامى به جهانگردى پرداخت. اين مسافرت غزالى دو سال؛ يعنى از 488 تا 490ق به طول انجاميد و پس از مراجعت به طوس مدّت نه سال در انزوا و عزلت بسر برد و در خانه خود كه خانقاهى براى صوفيان و مدرسه‌اى براى طلاب بود، گوشه گرفت و به تأليف قسمت عمده كتب خود پرداخت. غزّالى چو ديد كه مرض جهل عمومى شده و اطباء نيز مريضند، به خود گفت كه خلوت و عزلت به چه كار آيد. هنگام آن است كه داروى هدايت بكار دارى تا اين كه در سال 499ق آهنگ نيشابور كرد و در آن جا به تدريس و وعظ و ارشاد مردم پرداخت و در سال 503ق دوباره به طوس بازگشت و اين بار به كلى منزوى بود تا این که درگذشت.


    وی در آغاز زندگى در همان شهر نزد احمد رادكانى به تحصيل علوم دينى پرداخت و بعد به نيشابور رفت. در مجلس امام الحرمين ابى‌المعالى جوينى حاضر گرديد و در مدّت كمى مراتب استعداد خود را در فراگرفتن مسائل علمى ظاهر ساخت. غزالى پس از احاطه به علوم مختلف به خدمت خواجه نظام‌الملك وارد شد و خواجه مقدم وى را گرامى داشت و محض امتحان و اختيار مراتب فضل او مجالس مباحثه‌اى از ائمه فضلا تشكيل داد و آن را به مناظره‌ها واداشت، غزالى در اين مباحثات، مايه‌ى سرشار، و پايه‌ى بلند دانش خود را بنمود تا اينكه وزير مزبور وى را در سال 484 ق به تدريس علوم دينى در مدرسه نظاميه‌ى بغداد بگماشت. غزالى در بغداد مدّت چهار سال با جدّ تمام به كار تدريس مشغول بود و تا سال 488 ق كه شهرت خود را به درجه‌ى اعلى رسانيد؛ به طورى‌كه حدود سيصد نفر از اعيان علماء در مجلس درس وى حضور داشته و استفاده مى‌كردند.
    ==وفات==


    وى پس از رسيدن به اوج شوكت و شهرت دريافت كه از اين راه نمى‌توان به آسايش و آرامش روحى رسيد. پس از ترديد بسيار سرانجام دنباله روى صوفيان وارسته‌ى بى نام و نشان شد و در سال 488 ق از بغداد حركت نمود؛ در حالى كه از جميع علائق دنيوى صرفنظر كرد و از مال دنيا به آن قدر كه معيشت عائله او را كفايت كند، اكتفا نمود و به بهانه‌ى زيارت بيت الله از بغداد بيرون رفت و با گمنامى به جهانگردى پرداخت. اين مسافرت غزالى دو سال؛ يعنى از 488 تا 490 ق به طول انجاميد و پس از مراجعت به طوس مدّت نه سال در انزوا و عزلت بسر برد و در خانه خود كه خانقاهى براى صوفيان و مدرسه‌اى براى طلاب بود، گوشه گرفت و به تأليف قسمت عمده كتب خود پرداخت. غزّالى چو ديد كه مرض جهل عمومى شده و اطباء نيز مريضند، به خود گفت كه خلوت و عزلت به چه كار آيد. هنگام آن است كه داروى هدايت بكار دارى تا اين كه در سال 499 ق آهنگ نيشابور كرد و در آن جا به تدريس و وعظ و ارشاد مردم پرداخت و در سال 503 ق دوباره به طوس بازگشت و اين بار به كلى منزوى بود تا اين كه در سال 505 ق در همان جا رحلت نمود و در طابران طوس مدفون گرديد.
    وی در سال 505ق در طوس رحلت نمود و در طابران طوس مدفون گرديد.


    ==آثار غزّالى==
    ==آثار غزّالى==


     
    دانشمند مصرى دكتر عبدالرحمن بدوى از مجموع پژوهش‌هاى خاورشناسان يارى مى‌گيرد و به نگارش كتاب نفيس «مولّفات الغزالى» مى‌پردازد. اين كتاب به مناسبت جشنواره‌ى هزارمين سال ميلاد ابوحامد غزّالى در تابستان 1960‌م منتشر شده است. در اين كتاب از 457 كتاب اصل و منسوب و مشکوک ياد شده كه مولّف، هفتاد و دو تاى آن‌ها را بى‌ترديد از آن غزالى دانسته و در صحّت بقيّه ترديد نموده است.
    دانشمند مصرى دكتر عبدالرحمن بدوى از مجموع پژوهش‌هاى خاورشناسان يارى مى‌گيرد و به نگارش كتاب نفيس «مولّفات الغزالى» مى‌پردازد. اين كتاب به مناسبت جشنواره‌ى هزارمين سال ميلاد ابوحامد غزّالى در تابستان 1960 م منتشر شده است. در اين كتاب از 457 كتاب اصل و منسوب و مشكوك ياد شده كه مولّف، هفتاد و دو تاى آن‌ها را بى‌ترديد از آن غزالى دانسته و در صحّت بقيّه ترديد نموده است.


    تعدادى از اين آثار عبارت است از:
    تعدادى از اين آثار عبارت است از:


    # مقاصد الفلاسفه،
    # مقاصد الفلاسفه،
    # تهافت الفلاسفه،
    # تهافت الفلاسفة،
    # معيارالعقول،
    # معيارالعقول،
    # احياء علوم الدين،
    # إحياء علوم الدين،
    # بداية الهداية،
    # بداية الهداية،
    # جواهرالقرآن،
    # جواهرالقرآن،
    # كتاب الاربعين فى اصول الدين،
    # كتاب الاربعين فى اصول‌الدين،
    # كيمياى سعادت،
    # كيمياى سعادت،
    # زاد آخرت،  
    # زاد آخرت،  
    خط ۷۸: خط ۹۲:
    # نصيحة الملوك،
    # نصيحة الملوك،
    # رسالة الاقطاب،  
    # رسالة الاقطاب،  
    # منهاج العابدين
    # منهاج العابدين،
    # [[مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب]]
    و سايركتب وى.
    و سايركتب وى.


    ==وفات==
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
     
    [[مشكلة الصراع بين الفلسفة والدين من الغزالي وابن رشد إلى الطوسي والخواجه‌زاده]]
     
    [[مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب]]
     
    [[أصناف المغرورين]]
     
    [[الأربعين في أصول‌الدين]]
     
    [[مکاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب]]
     
    [[پندنامه حضرت محمد غزالی به یکی از ملوک]]
     
    [[مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری]]
     
    [[المحبة و الشوق و الأنس و الرضا]]
     
    [[مجموعة رسائل الإمام الغزالي]]
     
    [[محك النظر]]
     
    [[میزان العقاید]]
     
    [[المقصد الأسنی: شرح اسماء الله الحسنی]]
     
    [[مقدمة تهافت الفلاسفة المسماة مقاصد الفلاسفة]]
     
    [[تهافت الفلاسفة]]
     
    [[نقدی بر تهافت الفلاسفه]]
     
    [[تهافت التهافت]]
     
    [[مجربات الغزالي في الطب الروحاني]]
     
    [[ایها الولد]]
     
    [[ترجمه فارسی إحياء علوم الدين]]


    وی در سال 505 ق در طوس رحلت نمود و در طابران طوس مدفون گرديد.
    [[تفسير سورة يوسف (غزالی)]]


    [[الوجيز في فقه الإمام الشافعي]]


    == وابسته‌ها ==
    [[جواهر القرآن و درره]]
    {{وابسته‌ها}}


    [[پندنامه حضرت محمد غزالی به یکی از ملوک]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[سلوة العارفین]]  


    [[مجموعة رسائل الإمام الغزالي]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[منهاج العابدين الی جنة رب العالمین]]  


    [[محک النظر]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[دو رساله عرفانی: الرسالة اللدنیة، منهاج العارفین]]


    [[تهافت الفلاسفه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المصباح المنیر في غریب الشرح الکبیر للرافعي]]  


    [[احياء علوم الدين]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[معارج القدس فی مدارج معرفة النفس]]


    [[إحیاء علوم الدین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المستصفی من علم الأصول]]  


    [[جواهر القرآن و درره]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[أساس القیاس]]


    [[المصباح المنیر في غریب الشرح الکبیر للرافعي]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الاقتصاد فی الاعتقاد]]  


    [[المستصفی من علم الاصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الرد الجمیل لإلهیة عیسی بصریح الإنجیل]]  


    [[الأربعین في أصول الدین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[فضائح الباطنیة]]  


    [[الاقتصاد فی الاعتقاد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مکاشفة القلوب المقرِّب إلی عَلّام الغُیوب]]  


    [[الرد الجمیل لإلهیة عیسی بصریح الإنجیل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[التبر المسبوک في نصيحة الملوک]]  


    [[فضائح الباطنیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المنقذ من الضلال]]


    [[مکاشفة القلوب المقرِّب إلی عَلّام الغُیوب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المنقذ من الضلال و الموصل الی ذی العزة و الجلال]]


    [[التبر المسبوک في نصيحة الملوک]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[إتحاف السّادة المتقين بشرح إحياء علوم الدين]]  


    [[إتحاف السّادة المتقین بشرح إحیاء علوم الدین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[اعترافات غزالی ترجمه‌ کتا‌ب‌ المنقذ من‌ الضلال‌]]


    [[کیمیای سعادت]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کیمیای سعادت]]  


    [[معیار العلم في فن المنطق]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[معیار العلم في فن المنطق]]  


    [[مقاصد الفلاسفه]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مقاصد الفلاسفه]]  


    [[میزان العمل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[میزان العمل]]  


    [[برگزیده کیمیای سعادت]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الوسيط في المذهب]]


    [[ ایها الولد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[برگزیده کیمیای سعادت]]  


    [[ سراج الطالبين]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[سراج الطالبين]]  


    [[المنخول من تعليقات الأصول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[فتاوی الإمام الغزالي]]


    [[تهافت الفلاسفه، يا، تناقض گويي فيلسوفان]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المنخول من تعليقات الأصول]]  


    [[تهافت الفلاسفة(چاپ بيروت)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تهافت الفلاسفة، يا، تناقض گويي فيلسوفان]]  


    [[ سلوة العارفين: کتاب جامع لأنواع العلوم المختلفة من خلق العرش و السموات و الأرض إلي فضل العلم و العلماء...]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تهافت الفلاسفة(چاپ بيروت)]]  


    [[ منهاج العابدين]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[منهاج العابدين]]  


    [[ميزان العمل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[ميزان العمل]]  


    [[احياء علوم الدين]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[إحياء علوم الدين]]  


    [[ سرّ العالمین و کشف ما في الدارین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[سرّ العالمین و کشف ما في الدارین]]  


    [[شرف العقل و ماهيته]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرف العقل و ماهيته]]  


    [[احياء علوم الدين (قاهره)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[فيصل التفرقة بين الإسلام و الزندقة]]  


    [[فيصل التفرقة بين الإسلام و الزندقة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مشکاة الأنوار و مصباح الأسرار]]  


    [[مشکاة الأنوار و مصباح الأسرار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المضنون به علي غير أهله]]  


    [[الـمضنون به علي غير أهله]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الدرة الفاخرة في کشف علوم الآخرة]]  


    [[الدرة الفاخرة في کشف علوم الآخرة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[جنة الأسماء الممتازة في الأرض والسماء]]


    [[کتاب التوحيد و التوکل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[کتاب التوحيد و التوکل]]  


    [[ المقصد الأسني: شرح أسماء الله الحسني]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[المقصد الأسني: شرح أسماء الله الحسني]]  


    [[مکاشفة القلوب المقرب إلي حضرة علام الغيوب(في علم التصوف). تلخيص]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مکاشفة القلوب المقرب إلي حضرة علام الغيوب(في علم التصوف). تلخيص]]  


    [[ شفاء الغلیل فی بیان الشبه و المخیل و مسالک التعلیل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شفاء الغليل في بيان الشبه والمخيل ومسالك التعليل]]  


    [[إحیاء علوم الدین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[غزالی در جست و جوی حقیقت]]


    [[مجربات الغزالي في الطب الروحاني]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[موسوعة مصطلحات الإمام الغزالي]]


    [[المنقذ من الضلال و الموصل إلی ذی العزة و الجلال]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب]]


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:متکلمان]]
    [[رده:نویسندگان]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۳:۱۵

    غزالی، محمد بن محمد
    نام غزالی، محمد بن محمد
    نام‌های دیگر اب‍وح‍ام‍د غ‍زال‍ی

    ام‍ام‌ غ‍زال‍ی

    ح‍ج‍ت الاس‍لام‌ غ‍زال‍ی

    غ‍زال‍ی‌، اب‍وح‍ام‍د

    نام پدر محمد
    متولد 450ق، 1058م
    محل تولد توس
    رحلت 505 ق- طابران طوس
    اساتید احمد رادكانى، ابى‌المعالى جوينى،
    برخی آثار مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب

    أصناف المغرورين

    الأربعين في أصول‌الدين

    مکاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب

    پندنامه حضرت محمد غزالی به یکی از ملوک

    مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری

    مجموعة رسائل الإمام الغزالي

    محك النظر

    مقدمة تهافت الفلاسفة المسماة مقاصد الفلاسفة

    کد مؤلف AUTHORCODE00736AUTHORCODE

    محمد بن محمد غزالی (450-505ق)، معروف به زين‌الدين و ملقب به حجت‌الاسلام، فقیه، متکلم، فیلسوف بزرگ ایرانی

    ولادت

    وى در سال 450ق در طوس متولّد شد.

    تحصیلات

    وی در آغاز زندگى در همان شهر نزد احمد رادكانى به تحصيل علوم دينى پرداخت و بعد به نيشابور رفت. در مجلس امام الحرمين ابى‌المعالى جوينى حاضر گرديد و در مدّت كمى مراتب استعداد خود را در فراگرفتن مسائل علمى ظاهر ساخت. غزالى پس از احاطه به علوم مختلف به خدمت خواجه نظام‌الملك وارد شد و خواجه مقدم وى را گرامى داشت و محض امتحان و اختيار مراتب فضل او مجالس مباحثه‌اى از ائمه فضلا تشكيل داد و آن را به مناظره‌ها واداشت، غزالى در اين مباحثات، مايه‌ى سرشار، و پايه‌ى بلند دانش خود را بنمود تا اينكه وزير مزبور وى را در سال 484ق به تدريس علوم دينى در مدرسه نظاميه‌ى بغداد بگماشت. غزالى در بغداد مدّت چهار سال با جدّ تمام به كار تدريس مشغول بود و تا سال 488ق كه شهرت خود را به درجه‌ى اعلى رسانيد؛ به طورى‌كه حدود سيصد نفر از اعيان علماء در مجلس درس وى حضور داشته و استفاده می‌كردند.

    وى پس از رسيدن به اوج شوكت و شهرت دريافت كه از اين راه نمى‌توان به آسايش و آرامش روحى رسيد. پس از ترديد بسيار سرانجام دنباله روى صوفيان وارسته‌ى بى نام و نشان شد و در سال 488ق از بغداد حركت نمود؛ در حالى كه از جميع علائق دنيوى صرفنظر كرد و از مال دنيا به آن قدر كه معيشت عائله او را كفايت كند، اكتفا نمود و به بهانه‌ى زيارت بيت‌الله از بغداد بيرون رفت و با گمنامى به جهانگردى پرداخت. اين مسافرت غزالى دو سال؛ يعنى از 488 تا 490ق به طول انجاميد و پس از مراجعت به طوس مدّت نه سال در انزوا و عزلت بسر برد و در خانه خود كه خانقاهى براى صوفيان و مدرسه‌اى براى طلاب بود، گوشه گرفت و به تأليف قسمت عمده كتب خود پرداخت. غزّالى چو ديد كه مرض جهل عمومى شده و اطباء نيز مريضند، به خود گفت كه خلوت و عزلت به چه كار آيد. هنگام آن است كه داروى هدايت بكار دارى تا اين كه در سال 499ق آهنگ نيشابور كرد و در آن جا به تدريس و وعظ و ارشاد مردم پرداخت و در سال 503ق دوباره به طوس بازگشت و اين بار به كلى منزوى بود تا این که درگذشت.

    وفات

    وی در سال 505ق در طوس رحلت نمود و در طابران طوس مدفون گرديد.

    آثار غزّالى

    دانشمند مصرى دكتر عبدالرحمن بدوى از مجموع پژوهش‌هاى خاورشناسان يارى مى‌گيرد و به نگارش كتاب نفيس «مولّفات الغزالى» مى‌پردازد. اين كتاب به مناسبت جشنواره‌ى هزارمين سال ميلاد ابوحامد غزّالى در تابستان 1960‌م منتشر شده است. در اين كتاب از 457 كتاب اصل و منسوب و مشکوک ياد شده كه مولّف، هفتاد و دو تاى آن‌ها را بى‌ترديد از آن غزالى دانسته و در صحّت بقيّه ترديد نموده است.

    تعدادى از اين آثار عبارت است از:

    1. مقاصد الفلاسفه،
    2. تهافت الفلاسفة،
    3. معيارالعقول،
    4. إحياء علوم الدين،
    5. بداية الهداية،
    6. جواهرالقرآن،
    7. كتاب الاربعين فى اصول‌الدين،
    8. كيمياى سعادت،
    9. زاد آخرت،
    10. مشكات الانوار،
    11. تلبيس ابليس،
    12. حقيقة القرآن،
    13. نصيحة الملوك،
    14. رسالة الاقطاب،
    15. منهاج العابدين،
    16. مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب

    و سايركتب وى.

    وابسته‌ها

    مشكلة الصراع بين الفلسفة والدين من الغزالي وابن رشد إلى الطوسي والخواجه‌زاده

    مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب

    أصناف المغرورين

    الأربعين في أصول‌الدين

    مکاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب

    پندنامه حضرت محمد غزالی به یکی از ملوک

    مقالات فلسفية لمشاهير المسلمين و النصاری

    المحبة و الشوق و الأنس و الرضا

    مجموعة رسائل الإمام الغزالي

    محك النظر

    میزان العقاید

    المقصد الأسنی: شرح اسماء الله الحسنی

    مقدمة تهافت الفلاسفة المسماة مقاصد الفلاسفة

    تهافت الفلاسفة

    نقدی بر تهافت الفلاسفه

    تهافت التهافت

    مجربات الغزالي في الطب الروحاني

    ایها الولد

    ترجمه فارسی إحياء علوم الدين

    تفسير سورة يوسف (غزالی)

    الوجيز في فقه الإمام الشافعي

    جواهر القرآن و درره

    سلوة العارفین

    منهاج العابدين الی جنة رب العالمین

    دو رساله عرفانی: الرسالة اللدنیة، منهاج العارفین

    المصباح المنیر في غریب الشرح الکبیر للرافعي

    معارج القدس فی مدارج معرفة النفس

    المستصفی من علم الأصول

    أساس القیاس

    الاقتصاد فی الاعتقاد

    الرد الجمیل لإلهیة عیسی بصریح الإنجیل

    فضائح الباطنیة

    مکاشفة القلوب المقرِّب إلی عَلّام الغُیوب

    التبر المسبوک في نصيحة الملوک

    المنقذ من الضلال

    المنقذ من الضلال و الموصل الی ذی العزة و الجلال

    إتحاف السّادة المتقين بشرح إحياء علوم الدين

    اعترافات غزالی ترجمه‌ کتا‌ب‌ المنقذ من‌ الضلال‌

    کیمیای سعادت

    معیار العلم في فن المنطق

    مقاصد الفلاسفه

    میزان العمل

    الوسيط في المذهب

    برگزیده کیمیای سعادت

    سراج الطالبين

    فتاوی الإمام الغزالي

    المنخول من تعليقات الأصول

    تهافت الفلاسفة، يا، تناقض گويي فيلسوفان

    تهافت الفلاسفة(چاپ بيروت)

    منهاج العابدين

    ميزان العمل

    إحياء علوم الدين

    سرّ العالمین و کشف ما في الدارین

    شرف العقل و ماهيته

    فيصل التفرقة بين الإسلام و الزندقة

    مشکاة الأنوار و مصباح الأسرار

    المضنون به علي غير أهله

    الدرة الفاخرة في کشف علوم الآخرة

    جنة الأسماء الممتازة في الأرض والسماء

    کتاب التوحيد و التوکل

    المقصد الأسني: شرح أسماء الله الحسني

    مکاشفة القلوب المقرب إلي حضرة علام الغيوب(في علم التصوف). تلخيص

    شفاء الغليل في بيان الشبه والمخيل ومسالك التعليل

    غزالی در جست و جوی حقیقت

    موسوعة مصطلحات الإمام الغزالي

    مكاشفة القلوب المقرب إلی علام الغيوب