الوجيز في فقه الإمام الشافعي
| الوجيز في فقه الإمام الشافعي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | معوض، علی محمد (محقق)
عبدالموجود، عادل احمد (محقق) غزالی، محمد بن محمد (نویسنده) |
| ناشر | شرکة دار الأرقم بن أبي الأرقم |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1418ق. = 1997م. |
| چاپ | چاپ اول |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | /غ?و? / 175/5 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الوجيز في فقه الإمام الشافعي، تألیف ابوحامد محمد بن محمد غزالی (متوفی 505ق) به زبان عربی در دو جلد، همان‌گونه که از نامش پیداست به موضوع فقه مذهب شافعی اختصاص دارد. کتاب با تحقیق علی معوض و عادل عبدالموجود در دو جلد منتشر شده است.
ساختار
کتاب مشتمل بر مقدمه‌ی محققین (در یکصد صفحه) و مباحث کتاب به ترتیب ابواب فقهی است که با «طهارت» آغاز و با کتاب «عتق» به پایان آمده است.
گزارش محتوا
کتاب با مقدمه‌ای در معرفی عصر امام غزالی آغاز شده است. محققین کتاب با اشاره به تأثیرپذیری انسان از جامعه و عصری که در آن زندگی می‌کند، غزالی را تصویری از عصری می‌داند که در آن می‌زیسته است. این موضوع از مطالعه شرح‌حال وی به‌وضوح روشن است که، غزالی در عصر خویش تأثیر گذاشته و از آن تأثیر پذیرفته است. ازآنجاکه امام غزالی از علمای قرن پنجم هجری است، به‌اختصار برخی حوادث عمومی این عصر را بررسی کرده‌اند تا بدین‌وسیله برخی از جنبه‌های حیات و شخصیت غزالی روشن شود[۱].
در ادامه زندگی‌نامه غزالی با ذکر اسم و نسب، ولادت و رشد، سفرها و طلب علم در نیشابور، بغداد، دمشق و...، اساتید، مشایخ و شاگردانش، تلاش علمی و تألیفاتش، برخورد او با باطنیه و صوفیه و... مورد مطالعه قرار گرفته است[۲].
محققین کتاب در بخشی از مقدمه، لیستی از آثار غزالی فراهم آورده‌اند که حاوی اسامی 68 اثر غزالی است[۳].
الوجیز یکی از نوشته‌های فقهی غزالی است که مشتمل بر فقه مذهب امام شافعی است. البته در این کتاب از مذهب امام مالک، ابوحنیفه و مزنی نیز در بعضی مسائلی که با ظاهر مذهب شافعی مخالف است، سخن رفته است[۴].
از جمله ویژگی‌های کتاب، عبارات آسان و روشن است. نویسنده احکام فقهی را به ایجاز و البته بدون اخلال به معنا گردآورده است. وی با کمترین الفاظ و با بهترین تعبیر مطالبش را بیان کرده است. همچنین گاه به ایماء و اشاره از حدیث نبوی حکایت کرده یا اینکه حکم فقهی را از طریق ذکر حدیث مأثور از نبی(ص) متذکر شده است[۵].
"ابوالقاسم عبدالکریم بن محمد بن عبدالکریم الرافعی القزوینی الشافعی" از جمله دانشمندان شافعی است که بر کتاب "الوجیز" غزالی شرحی به نام "الفتح العزیز فی شرح الوجیز" نوشته است، کتاب دیگر وی به نام "المحرر" نیز اقتباس از "الوجیز" است[۶]. بدین‌جهت در پاورقی، از الرافعی در شرح، توضیح و تفصیل مباحث فقهی، بسیار نقل شده است.
وضعیت کتاب
در تحقیق کتاب از سه نسخه استفاده شده است. [۷]. مقابله نسخ، ضبط کتاب، اخراج احادیث (آوردن احادیث از منابع دیگر)، بررسی و توثیق راوی‌های وارده در متن، معانی الفاظ و کلمات لغوی و فقهی در پاورقی، تعلیقه بر بعضی موضوعات فقهی و نقل نظر فقهی از افراد و مذاهب دیگر، معرفی مصطلحات فقهی به ترتیب ورود در کتاب، شرح‌حال غزالی و ذکر مقدمه فقهی برای کتاب از جمله فعالیت محققین کتاب بوده است. [۸].
فهرست مطالب هر جلد در انتهای آن ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه محققین و متن کتاب.
- مهند فؤاد استيتي، «کتب فقه الشافعیه»، مجلة الجامعة الإسلامية للدراسات الإسلامية، المجلد العشرون، يناير 2012، العدد الأول، ص 111 – ص 145.