الأمثال (ابهام‌زدایی)

الأمثال ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• الأمثال كتابى است به زبان عربى، تأليف ابوفيد مؤرج بن عمرو سدوسى، در موضوع امثال و حِكَم يا سخنان پندآميز و عبرت‌انگیز رايج ميان مردم.

• الأمثال (هروی) اثر ابوعبید قاسم بن سلام بن عبدالله هروی بغدادی (متوفی 224ق) کتابی است پیرامون ضرب‌المثل‌های عربی که توسط عبدالمجید قطامش تحقیق و تصحیح شده است.

• الأمثال (ضبی) اثر ابوعکرمه ضبی (متوفی 250ق)، کتابی است در شرح و توضیح امثال و حکم معروف عرب و تشریح لغات و واژگان غریب و نامأنوس آنها.

• الأمثال في القرآن الكريم (فیاض) تألیف محمد جابر الفیاض، گردآوری و بررسی مثل‌های قرآنی و وجوه زیبایی آن و رابطه آن با دیگر قالب‌های ادبی است. اصل کتاب، رساله پایان‌نامه کارشناسی ارشد نویسنده بوده که در سال 1388ق در قاهره تألیف و دفاع شده است.

• الأمثال في الحديث النبوي صلی‌الله‌علیه‌وسلم اثر ابومحمد عبدالله بن محمد بن جعفر بن حبان، معروف به ابوالشیخ اصفهانی (متوفی 369ق)، مجموعه‌ای از ضرب‌المثل‌ها و حکمت‌های منسوب به پیامبر(ص) که با تحقیق عبدالعلی عبدالحمید و اشراف مختار احمد ندوی به چاپ رسیده است.

• الأمثال السائرة من شعر المتنبي و الروزنامجةدو اثر صاحب ابوالقاسم اسماعیل بن عباد (326-385ق)، در امثال واردشده در شعر متنبی و یادداشت‌های روزانه از سفر به بغداد، با تحقیق شیخ محمد حسن آل یاسین است.

• الأمثال من الكتاب و السنة تألیف محدّث، نویسنده و عارف قرن سوم قمری، ابوعبداللّه محمد بن على بن حسن (حسین) بن بشر تِرمِذى، مشهور به حکیم ترمذی (درگذشته حدود 295-300ق)، مجموعه‌ای از مثل‌های قرآنی، روایی و حِکمی را بیان می‌کند.

• الأمثال في القرآن الكريم (ابن قیم جوزیه) اثر ابن قیم جوزیه (691-751ق)، یکی از تألیفات مهم و باارزش وی در تبیین بعضی از امثال قرآن کریم است که با تحقیق سعید محمد نمر خطیب، منتشر شده است.

• الأمثال المولدة اثر ابوبكر محمد بن عباس خوارزمى، حاوى ضرب‌المثل‌هایى است كه از كلام موَلّدين به يادگار مانده است. مولّدين به كسانى گفته مى‌شود كه عربى را فصيح تكلّم نمى‌كنند.

• الأمثال في القرآن الكريم اثر آیت‌الله جعفر سبحانى، در شرح و تفسير مثل‌هاى ذكر شده در آيات قرآن است. اين كتاب به زبان عربى در یک جلد در سال 1420ق نگارش شده است.

• الأمثال الکامنة فی القرآن الکریم از آثار مفسر و قرآن‌پژوه قرن سوم قمری، ابوعلی حسین ‌بن ‌فضل ‌بجلی کوفی (درگذشته 282ق)‌، با تحقیق و مقدمه پژوهشگر معاصر، علی حسین بواب، ارتباط پنهان برخی از آیات قرآن کریم را با مثل‌های رایج در زبان عربی آشکار می‌سازد.

• الأمثال و الحكم المستخرجة من نهج‌البلاغة با موضوع ضرب المثل‌ها و حكمت‌هاى كوتاه «نهج‌البلاغة»، تأليف محمد غروى، به زبان عربى است كه نویسنده، به بيان و تشريح آنها بر اساس كتب لغوى، تفسيرى، كلامى و شروح«نهج‌البلاغة» پرداخته است.

• الأمثال القرآنية و النبوية و العربية مع تفسیرها و شرحها اثر علی فکری، کتابی در ذکر و معرفی ضرب‌المثل‌های قرآنی، نبوی و عربی و شرح و توضیح آن‌هاست که با تحقیق و تعلیق صلاح عبدالتواب سعداوی، منتشر شده است.

• الأمثال الصادرة عن بیوت الشعر از آثار ادیب، واژه‌شناس، مورخ و نویسنده قرن چهارم هجری قمری، ابوعبدالله حمزة بن حسن اصفهانی (متوفای بعد از 351ق)، به بیان اشعاری می‌پردازد که در زبان عربی ضرب‌المثل شده‌اند.

• لطايف ‌الأمثال و طرايف‌ الأقوال اثر رشیدالدین وطواط (متوفی 572ق)، شرح فارسی 281 مثل عربی است که با مقدمه، تصحیح و تعلیقات حبیبه دانش‌آموز، منتشر شده است.

• كتاب أمثال الحديث اثر ابوعبدالله حسن بن عبدالرحمن رامهرمزی (د 358ق‌/969م‌)، کتابی است یک‌جلدی به زبان عربی با موضوع روایات و احادیث اسلامی.

• عون الحنان في شرح الأمثال في القرآن كتابى است كه توسط شيخ على احمد عبدالعال الطهطاوي، رئيس جمعيّت اهل القرآن و السنة تهيه و تدوين شده است.

• فصل المقال في شرح کتاب الأمثال اثر عبدالله بن عبدالعزیز بکری، شرحی است در دو جلد، بر کتاب «الأمثال» ابوعبید قاسم بن سلام بن عبدالله هروی بغدادی (متوفی 224ق) که کتابی پیرامون ضرب‌المثل‌های عربی می‌باشد.

• الدرة الفاخرة في الأمثال السائرة اثر حمزة بن حسن اصفهانی(متوفی 351ق) با موضوع امثال عربی نوشته شده است. تحقیق اثر و نگارش مقدمه برای آن و وضع حواشی و فهارس از عبدالمجید قطامش است.

• سوائر الأمثال علی أفعل تأليف حمزة بن حسن اصفهانى (280-360ق) به زبان عربى است. اين اثر مشتمل بر بيان ضرب‌المثل‌هاى شايع و رايج عربى مى‌باشد.

• زهر الأكم في الأمثال و الحكم اثر حسن یوسی، کتابی است پیرامون حکمت‌ها و ضرب‌المثل‌ها در زبان عرب، که با تحقیق محمد حجی و محمد اخضر، به چاپ رسیده است.

• فرائد الخرائد في الأمثال تألیف ابویعقوب یوسف بن طاهر خویی (متوفی 549ق) شاگرد احمد بن محمد میدانی (متوفای 518ق)، معجم امثال و حکم نثر و شعر است. این اثر با تحقیق عبدالرزاق حسین منتشر شده است.

• التربیة بضرب الأمثال با ترجمه فارسی مثل‌های قرآنی با رویکرد تربیتی اثر عبدالرحمن نحلاوی و ترجمه ابراهیم مرادی، سومین کتاب از مجموعه روش‌های تربیتى اسلام به شمار می‌رود که نویسنده به آن پرداخته است.

• الوسيط في الأمثال اثر ابوالحسن علی بن احمد بن محمد واحدی (متوفی 468ق)، در معرفی ضرب‌المثل‌هایی که بین اعراب معروف می‌باشد.

• مخطوطات في الأمثال العربية مشتمل بر آثاری همچون: كتاب الجوهرة في الأمثال، الفرائد و القلائد، كتاب أفعل، الكلم الروحانية في الحكم اليونانية، رسالة الأمثال البغدادية، كتاب الأمثال، نوابغ الكلم، الفريدة في الأمثال و الآداب و كتاب الرموز است. این آثار ادبی کهن، به موضوع امثال اختصاص یافته و توسط فیصل مفتاح حداد در این کتاب گردآوری و تحقیق شده‌اند.

• سلسلة من نوادر المخطوطات: أمثال القرآن للماوردي، الأمثال في القرآن لإبن قيم مجموعه‌ای است از دو کتاب ارزشمند «أمثال القرآن» ابوالحسن على بن محمد بن حبیب ماوردى (364-450ق) و «الأمثال في القرآن» شمس‌الدین، ابوعبدالله محمد بن ابى‌بکر بن ایوب، مشهور به ابن قیم جوزى (691-751ق) که توسط ابوعمرو اثری، در اختیار خوانندگان قرار گرفته است.