الأمثال الصادرة عن بیوت الشعر

الأمثال الصادرة عن بیوت الشعر
پدیدآوران	حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن (نويسنده) ضبیب، احمد بن محمد (محقق)
عنوان‌های دیگر	کتاب الأمثال الصادرة عن بیوت الشعر
ناشر	دار المدار الإسلامي
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	2009م
چاپ	1
شابک	‎978-9959-29-456-2
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ح8الف8 2522 PJA
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الأمثال الصادرة عن بيوت الشعر، از آثار ادیب، واژه‌شناس، مورخ و نویسنده قرن چهارم هجری قمری، ابوعبدالله حمزة بن حسن اصفهانی (متوفای بعد از 351ق)، به بیان اشعاری می‌پردازد که در زبان عربی ضرب‌المثل شده‌اند. استاد پیشین دانشکده ادبیات دانشگاه ملک سعود، احمد بن محمد ضبیب، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و مقدمه و تعلیقاتی ارزشمند را بر آن افزوده و شخصیت و آثار ابوعبدالله حمزة بن حسن اصفهانی و به‌خصوص ویژگی‌ها و روش اثر حاضر را شناسانده و به شبهه شعوبیگری او به‌صورت مستند و تحلیلی پاسخ داده است.

هدف و روش

• حمزه اصفهانی، با تأکید بر اینکه اثر حاضر را در باب مَثَل‌های برگرفته از اشعار به رشته تحریر درآورده‌ام، افزوده است: زیرا بیشتر مَثَل‌های قدیمی در زبان عربی از قریحه شاعران سرچشمه گرفته است.....
• احمد بن محمد ضبیب، با تأکید بر ویژگی‌های علمی و روشی حمزه اصفهانی در همه آثارش و به‌خصوص در این کتاب، از جمله نوآوری، جامع‌نگری و بررسی تطبیقی، منتقدانه افزوده است: به نظر می‌رسد که معنای «نصف بیت» برای او روشن نبوده و یک بیت کامل را «نصف بیت» شمرده است!....

ساختار و محتوا

• به ‌گفته نویسنده: این اثر، 7 باب و 60 فصل دارد و حاوی بیش از 4700 مَثَل است و تعداد 70 مورد از آن در سرآغاز کتاب ذکر شده است. احمد بن محمد ضبیب، یادآور شده است که تعداد دقیق این مَثَل‌ها (بدون احتساب مَثَل‌هایی که در مقدمه کتاب آمده)، 5464 عدد است.
• باب‌های کتاب به‌ترتیب عبارت است از:

1. مصراع‌هایی که مَثَل شده‌اند (15 فصل).
2. تک‌بیت‌هایی که مَثَل شده‌اند (15 فصل).
3. دوبیتی‌هایی از اشعار کوتاه که مَثَل شده‌اند (12 فصل).
4. دوبیتی‌هایی از اشعار بلند که مَثَل شده‌اند (10 فصل).
5. مَثَل‌های ایرانی که وارد اشعار عربی شده است (4 فصل).
6. برخی از مَثَل‌های گوناگون و منظوم و منثور (3 فصل).
7. قطعاتی شامل سایر ابیات و تضمین‌هایی که همانند مَثَل شده‌اند.

نویسنده در پایان، یک فصل (به نام «فصل ذو أشباه»، یعنی تشبیهات) به فصول قبلی افزوده است تا 60 فصل تمام شود.

نمونه مباحث

• 1307- «النجح يهلك بين العجز و الضجر»؛ یعنی: موفقیت در بین ناتوانی و تنبلی، نابود می‌شود.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.