زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی

زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی
زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی
پدیدآوران	انجمن آثار و مفاخر فرهنگي (نویسنده) محقق، مهدي (مقدمه‌نويس)
ناشر	انجمن آثار و مفاخر فرهنگي
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1386ش.
چاپ	1
شابک	‎964-528-024-9
موضوع	سرگذشت‌نامه - مجموعه‌‎ها شعراني، ابوالحسن، 1281 - 1352 - سرگذشت‌نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏ش66 ز9 / 55/3 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

برای دیگر کاربردها، زندگی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، کتابی است یک جلدی، به زبان فارسی با موضوع سرگذشت‌نامه‌ها و مجموعه‌ها. این کتاب که با ویراستاری امید قنبری و توسط انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به چاپ رسیده، دربردارنده‌ شرحی از زندگی «میرزا ابوالحسن شعرانی» است که طی مقالاتی از خود ایشان و اشخاص مختلف (معمولا شاگردان و دوستان ایشان) فراهم آمده است.

ساختار

کتاب، حاوی سرآغاز و پیشگفتاری از مهدی محقق (رئیس هیئت مدیره انجمن آثار و مفاخر فرهنگی) و تعدادی مقاله از افراد مختلف درباره زندگی علامه شعرانی و چند مقاله از خود ایشان است. پس از مقالات، کارنامه علمی ابوالحسن شعرانی و تعدادی سند و عکس هم ارائه شده است.

گزارش محتوا

میرزا ابوالحسن شعرانی (1352-1281)، مدرس فلسفه و کلام و منطق، از حکیمان و فیلسوفان توانا و عارفان برجسته‌ی ایران است که در خاندانی فقیه و دانشمند تربیت یافته بود. وی از نوادگان آخوند ملا فتح‌الله، صاحب تفسیر «منهج الصادقين» است. کتاب حاضر به شرح زندگی و فعالیت‌های علمی و فرهنگی ایشان اختصاص دارد. فعالیت‌های میرزا ابوالحسن شعرانی به سه بخش تقسیم می‌شود: امامت جماعت مسجد حوض در تهران، تدریس و تألیفات ایشان که به بیش از 30 اثر می‌رسد و این غیر از ترجمه‌ها و تصحیحات و تعلیقاتشان است و با احتساب این موارد، از 70 اثر هم تجاوز می‌کند.

مطالب کتاب شامل یادداشت‌هایی درباره‌ی شخصیت علمی و فرهنگی آیت‌الله شعرانی از زبان دوستان و شاگردان ایشان و همچنین مقالاتی از استاد است. آیت‌الله حسن‌زاده آملی، قوامی واعظ، آیت‌الله سید رضی شیرازی، اکبر ثبوت و غلام‌حسین رضانژاد، از جمله کسانی هستند که یادداشت‌هایی درباره‌ی استاد نوشته‌اند. مقالاتی از استاد نیز عبارتند از: «فلسفه‌ اولی یا مابعدالطبیعه»، «گفتاری در باب قرآن»، «رساله‌ای در علم درایه» و «تقریظی بر تفسیر خسروانی».

از جمله آثار و تألیفات آیت‌الله شعرانی که فهرست کامل آن در انتهای کتاب به‌همراه تصاویری از ایشان آمده، می‌توان به این موارد اشاره کرد: «جستاری در تبیین انحدار نجوم در حدیث عمر بن حنظه»، «نثر طوبی (دائرةالمعارف لغات قرآن مجید)»، «جستاری در تعیین نوزده نگهبان جهنم»، «شرح کنایه» و «بیوگرافی فلاسفه بزرگ اسلام»^[۱].

عناوین مقالاتی که در کتاب، ارائه شده، چنین است:

علامه شعرانی چهره‌ی درخشان، اثر قوامی واعظ؛
جلوه‌هایی از حیات علمی علامه شعرانی، اثر حسن حسن‌زاده آملی؛
حدیث دانایی و آموزگاری، اثر اکبر ثبوت؛
اساتید برجسته در حوزه‌های تهران، اثر سید رضی شیرازی؛
چند خاطره، اثر محمد شعرانی و محمد کاظم علایی؛
آمیزه‌ی علم و عرفان و اجتهاد، اثر غلام‌حسین رضانژاد؛
فلسفه اولی یا مابعدالطبیعه، اثر ابوالحسن شعرانی؛
گفتاری در باب قرآن، اثر ابوالحسن شعرانی؛
رساله‌ای در علم درایه، اثر ابوالحسن شعرانی؛
تقریظی بر تفسیر خسروانی، اثر ابوالحسن شعرانی؛
کارنامه، اثر محمد امینی‌پور^[۲].

در بخشی از کتاب که به قلم علامه حسن‌زاده آملی است، چنین می‌خوانیم: امر فرمودید که درباره فرموده‌های مرحوم آیت‌الله علامه حاج میرزا ابوالحسن شعرانی عرایضی تقدیم دارم. بنده به امتثال امر مبارک شما، بالفعل بعضی از مطالب را که یادداشت کرده‌ام، به محضر شریف شما ارائه می‌دهم و بازلعل الله يحدث بعد ذلك أمرا (طلاق: 1)؛ اگر مجالسی پیش آمد شاید بتوانیم خوشه‌های بسیاری از خرمن فیض و افاضات و افادات آن بزرگوار را تقدیم بداریم؛ إن‌شاءالله‌ تعالی.

حقیقت این است که این مرد بزرگ علم و عمل، آن‌قدر نوشته دارد که اگر در یک مجموعه‌ای جمع‌آوری بشود، دایرة‌المعارفی خواهد شد. همه هم تحقیق، همه معرفت، بیان اسرار آیات و روایات و اشارات به فرموده‌های مشایخ علمی در علوم و فنون متعدد مانند: فقه، اصول، ادبیات، طب، آیات و روایات، نکات تاریخی، ریاضیات، هیئت، فلکیات، تفسیر و شعب دیگر علوم.

ما یکی از برکاتی که در محضر مبارکشان داشتیم این بود که به توفیقات الهی، یک دوره تفسیر «مجمع البيان» را، خود کتاب را خواندیم - ‌با لغت و قرائت و اعراب و حجت، همه و همه – که بیش از دو سال طول کشید.

وقتی «مجمع البيان» تمام شد و تفسیر سوره «قل أعوذ برب الناس» به پایان رسید، ایشان هشدار داد، فرمود: ببین آقا تفسیر تمام شد و جناب طبرسی که امین‌الاسلام طبرسی است و تفسیر «مجمع ‌البيان» – که خود ایشان در ابتدای مجمع درباره آن فرموده‌اند: «هو القدوة أستضيء بأنواره و أطأ مواقع آثاره» - از این همه مفسرین و کتب تفسیر نقل کرد، اما از تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) چیزی نقل نکرد. به بنده فرمودند که ببین نشد حتی یک جا از تفسیر امام حسن عسکری(ع) که الآن در دست ما است و چاپ کرده‌اند، چیزی نقل کنند. بعد فرمودند: حق با جناب طبرسی است. نمی‌شود تفسیر را از آن جناب(ع) دانست و اگر تفسیر آن بزرگوار بود و تفسیر معتبری بود، امین‌الاسلام طبرسی در مجمع از آن جناب نقل می‌کرد^[۳].

وضعیت کتاب

فهرست مطالب کتاب پس از سرآغاز ناشر، در ابتدای کتاب آمده است.

دو صفحه آخر کتاب حاوی دو عکس است که صفحه آخری مربوط به تصویر علامه شعرانی در کنار فرزندانش محمود، محمد، آمنه، فاطمه و احمد است و از پس‌زمینه عکس پیداست که در مشهد مقدس گرفته شده است و تصویر قبل از آن (که در صفحه یکی به آخر ذکر شده) تصویر علامه شعرانی در زمان جوانی‌اش در کنار دوستان و شاگردان است.

پیش از این دو عکس نیز تصویر صفحه اطلاعات جلد پنج اثر از آثار ایشان ذکر شده است و پیش از آن نیز، رونوشت پنج نامه آمده که اولی نامه علامه شعرانی به فرزند ارشدش محمد در آذرماه 1349ش، است. بعدی، نامه ثبت احوال است در ثبت فوت‌نامه ایشان. سومین نامه از اداره اول کارگزینی وزارت فرهنگ است در انتخاب علامه شعرانی به عضویت شورای عالی فرهنگ، نامه چهارم نیز از اداره آمار و ثبت احوال است در فوت علامه و آخرین نامه از نخست وزیر به وزارت فرهنگ به جهت انتخاب ابوالحسن شعرانی برای عضویت شورای عالی فرهنگ. پیش از این مطالب نیز از صفحه 313 تا 327 کتاب، 73 اثر از علامه شعرانی را نام برده و توضیح مختصری درباره هرکدام می‌دهد که از میان این تعداد اثر، 31 اثر تألیفات ایشان است، 10 اثر ترجمه از عربی و فرانسه است و 32 اثر نیز حواشی و تصحیحات و مقدمه‌های ایشان بر کتاب‌های دیگر است.

پانویس

↑ ر.ک: پایگاه اینترنتی شبکه جامع کتاب گیسوم، زندگی‌نامه‌ و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم علامه میرزاابوالحسن شعرانی، مربوط به چاپ 1386
↑ ر.ک: همان، مربوط به چاپ 1384
↑ ر.ک: متن کتاب، ص39-41