پیشگامان تشیع در ایران، همراه با رویکردی تفصیلی به رجال اشعریان

پیشگامان تشیع در ایران، همراه با رویکردی تفصیلی به رجال اشعریان
پیشگامان تشیع در ایران، همراه با رویکردی تفصیلی به رجال اشعریان
پدیدآوران	فرشچیان، رضا (نویسنده) کنگره بزرگداشت شخصیت حضرت فاطمه معصومه(ع) و مکانت فرهنگی قم (نویسنده)
ناشر	آستانه مقدسه قم، انتشارات زائر
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1384 ش
چاپ	1
شابک	‎964-8567-48-4
موضوع	اشعریان شیعه - ایران - تاریخ شیعه - سرگذشت‌نامه
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ف‎‏4‎‏پ‎‏9
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

پيشگامان تشيع در ايران، همراه با رويكردى تفصيلى به رجال اشعريان تأليف رضا فرشچيان اثرى فارسى پيرامون تاريخ اشعريين است كه پيام‌آوران مكتب تشيع بوده‌اند. نقش مهم شناخت رجال حديث در جداسازى احاديث درست از نادرست و همچنين نبود تحقيقى مستقل و منسجم درباره اشعريان، انگيزه‌هاى نویسنده براى نگارش اين كتاب است^[۱]

ساختار

كتاب حاضر شامل دو مقدمه است: يكى مقدمه كنگره بزرگداشت شخصيت حضرت فاطمه معصومه(س) و مكانت فرهنگى قم و دوم مقدمه مؤلف. متن اثر در چهار بخش تنظيم شده است: سه بخش اول هر كدام مشتمل بر دو فصل بوده و در بخش آخر چهارده شخصيت معرفى شده‌اند.

گزارش محتوا

در بخش نخست، كلياتى درباره اشعريان ذكر شده است. ابتدا مقدماتى براى شناخت اشعريان و سپس اسلام آوردن آنان مورد بحث قرار گرفته است.

همان‌گونه كه قبايل عرب در دوران جاهليّت، بت‌پرستى را شيوه خود ساخته بودند، اشعريون نيز در آن هنگام در زمره بت‌پرستان به‌شمار مى‌آمدند. حسن بن محمد قمى، نویسنده تاريخ قم، به نقل از هشام بن محمد بن سائب كلبى روايت مى‌كند: قبيله بنى ذخران بن وائل بن جماهر بن اشعر در يمن، بتى به نام «نسر» را مورد احترام بسيار قرار داده و هنگام ذبح، گوسفندانشان را رو به آن بت قرار مى‌دادند^[۲] مالك بن عامر اشعرى اولين اشعرى مسلمان و نخستين مهاجر اين قوم به سوى پيامبر(ص) جهت پذيرش اسلام به شمار مى‌رود. درباره اين‌كه چند تن از اشعريون و چگونه و كجا خدمت رسول خدا(ص) رسيده‌اند اتفاق نظر وجود ندارد و لذا نویسنده در انتهاى اين بخش به بررسى اين موضوع پرداخته است^[۳]

در بخش دوم، فعالیت‌های اشعريان در خارج از شبه جزيره عربستان بحث شده است. اين بخش به دو فصل «عراق» و «ايران» تقسيم شده است: فصل نخست، به شاخه‌هاى خاندان اشعرى در عراق، فعاليت‌ها و مذهب آنان و فصل دوم به مهاجرت و حضور گسترده اشعريان در مناطق جبال، به‌ويژه قم و قيام‌هاى قمى‌ها عليه حكومت مركزى پرداخته است^[۴]

در بخش سوم كتاب چگونگى گرويدن اشعريان به تشيّع و نقش آنان در گسترش آن مذهب مورد مطالعه قرار گرفته است. در نخستين فصل، چگونگى ارتباط اشعرى‌ها با مكتب تشيّع و بررسى گرايش مردمان مناطق جبال به آن مكتب و احتمال تأثيرپذيرى آنان از تشيّع اشعريان، مورد كاوش قرار گرفته و در دومين فصل، خدمات اشعريان در ترويج معارف اهل‌بيت(ع) مطرح شده است^[۵]

به سبب اهميتى كه محدّثان اشعرى در ترويج مكتب تشيّع داشته‌اند، بخش چهارم به معرفى محدثان و راويان اين خاندان پرداخته و حجم بيشتر كتاب را به خود اختصاص داده است.در ابتداى اين بخش 14 شخصيت اشعرى معرفى شده‌اند. پس از آن تحت عنوان تعدادى از افراد غالى كه مطرود قميان شده‌اند، بيش از 130 تن از محدثان و ساير سرشناسان اشعرى معرفى شده و از نگاه رجالى- تاريخى، شخصيت آنان كاوش شده است و در صورت اختلاف نظر كارشناسان، سعى بر آن است تا نظر درست ارائه شود^[۶]

چون جمعى از محدثان و ديگران در زمره موالى اشعريان بوده و از اشاعره اصيل به شمار نمى‌رفته‌اند، اسامى 24 تن از ايشان در انتهاى كتاب ذكر شده است^[۷]