الحاوي لأصحاب الإمام الحسن العسكري(ع) والرواة عنه
| الحاوي لأصحاب الإمام الحسن العسكري(ع) والرواة عنه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شبستری، عبدالحسین (نویسنده) |
| ناشر | المکتبة التاريخية المختصة |
| مکان نشر | [بي جا] - [بي جا] |
| سال نشر | [--13] |
| چاپ | چاپ اول |
| شابک | 978-964-319-513-7 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ش2ح2 / 50 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الحاوي لأصحاب الإمام الحسن العسكري(ع) والرواة عنه، تألیف عبدالحسین شبستری، مشتمل بر معرفی یک‌صد تن از راویانی است که از اصحاب امام حسن عسکری(ع) بوده و از آن حضرت روایت کرده‌اند. این کتاب به زبان عربی در یک جلد منتشر شده است.
ساختار
کتاب، مشتمل بر مقدمه نویسنده و معرفی راویان حدیث به‌ترتیب حروف الفباست.
گزارش محتوا
در مقدمه نویسنده چنین می‌خوانیم: «ای خواننده عزیز، با وجود بیماری و کهولت سن و کمی آگاهی از علوم رجال و تراجم و تاریخ، ازآنجاکه بر کتاب مستقلی که از اصحاب امام حسن عسکری(ع) و روات آن حضرت بحث کند، دست نیافتم، تصمیم گرفتم که کتابی در این موضوع بنویسم و آن را «الحاوي لأصحاب الإمام الحسن العسكري(ع) والرواة عنه» نامیدم»[۱].
سپس شیوه تحقیق خود را این‌گونه توضیح می‌دهد: «بیماری و هجوم امراض مرا از تحقیق و تتبع بسیاری از منابع و مصادر برای همه مطالبی که در کتاب ذکر کرده‌ام بازداشت، لذا به مقدار اندکی از آنها اکتفا کردم»[۲].
نویسنده پیش از ورود به مباحث تحت عنوان «قطراتی از دریای زندگانی امام حسن عسکری(ع)»، شرح مختصری از زندگانی امام را ارائه کرده است[۳].
ابراهیم بن خضیب یا حضیب انباری و ابراهیم بن علی دو شخصیتی هستند که اطلاعاتی مزید بر اینکه از اصحاب امام حسن عسکری بوده‌اند، درباره ایشان نیامده است[۴]. در شماره 11 کتاب، احمد بن عبدالله بن مروان نیز با عنوان انباری از اصحاب امام عسکری(ع) ذکر شده، اما مجهول الحال است[۵].
ابن حمدون ندیم از اصحاب امام هادی و امام حسن عسکری(ع) و روات و خصیصین ایشان بوده است. او با اینکه شیعه بوده، از ملازمان و نزدیکان و همنشین متوکل عباسی بوده و به همین جهت معروف به ندیم شده است. از او آثاری به‌جای مانده که «أسماء الجبال والأدوية والمياه» و «نوادر الإعراب» از آن جمله است[۶].
احمد بن ادریس بن احمد اشعری قمی، احمد بن اسحاق بن عبیدالله اشعری قمی و داود بن عامر اشعری نیز از اصحاب امام عسکری(ع) بوده‌اند و نام آنها تحت عنوان «الأشعري» آمده است؛ هر سه از ثقات محدثین شیعه بوده‌اند، اما احمد بن اسحاق از امام جواد و امام هادی(ع) نیز روایت کرده و امام زمان(عج) را در کودکی رؤیت نموده است. «مسائل الرجال لأبي‌الحسن الهادي(ع)»، از جمله کتب اوست[۷].
در شماره 28 کتاب از حسین بن اشکیب قمی سخن رفته است. وی از اصحاب ثقه امام عسکریین(ع) بوده است. وی اصالتاً مروی است. ابتدا در سمرقند و کش اقامت داشته و سپس به قم مهاجرت کرده و در آنجا ساکن شده است و متولی خدمت به مرقد فاطمه معصومه(س) شده است. عیاشی و محمد بن وارث از او روایت کرده‌اند و «النوادر»، «الرد علی الزيدية» و «الرد علی من زعم أن النبي(ص) علی دين قومه» از آثار اوست[۸].
ابوالخیر صالح بن ابی‌حماد رازی (برخی گفته‌اند: ابوالخیر سلمه، بعضی گفته‌اند: مسلمه، بعضی زادبه و برخی هم زاذویه رازی گفته‌اند)، از اصحاب سه امام جواد، امام هادی و امام عسکری(ع) بوده است. علما و محققان در این شخصیت اختلاف نظر دارند: برخی او را ثقه، برخی او را ممدوح، برخی او را حسان و برخی او را ضعیف دانسته‌اند. در اسناد روایات نزدیک به 74 مورد نام وی آمده است. «خطب أميرالمؤمنين(ع)» و «النوادر»، از آثار اوست[۹].
ابوعمر عثمان بن سعید عمری یا عمروی (متوفی 257ق)، محدث، ثقه، جلیل القدر و مورد اعتماد ائمه(ع) بوده تا جایی‌که باب و وکیل سه امام هادی(ع)، عسکری(ع) و امام زمان(عج) گشته است. وی اولین نایب از نواب اربعه در ایام غیبت حضرت حجت(ع) بوده است که توقیعات امام(ع) به دست وی صادر می‌شده است. علی بن ابراهیم، سعید بن جناح و احمد بن مفضل خزاعی از جمله راویان وی هستند[۱۰].
فضل بن شاذان نیشابوری از دیگر مشاهیر ثقات محدثین و از اصحاب سه امام رضا، هادی و عسکری(ع) بوده و از ایشان روایت کرده است. وی ساکن نیشابور بوده و به سبب تشیعش، عبدالله بن طاهر وی را به بیهق تبعید نموده است. احمد بن شاذان بن نمیم، علی بن محمد بن قتیبه و عباس بن مغیره از وی روایت کرده‌اند و نامش در 775 روایت ذکر شده است. وی در سال 257/260/266ق، درگذشته است. وی دارای آثار فراوانی است که «الرد علی الباطنية»، «إثبات الرجعة» و «الأعراض والجواهر» از آن جمله است[۱۱].
در انتهای کتاب، باب «کنیه‌ها»، سه شماره 98 تا 100، به نام سه راوی ابوالبختری، ابوخلف عجلی و ابومحمد اسکافی اختصاص یافته است. در ذیل هریک از این کنیه‌ها نیز پس از ذکر مراجع، کنیه‌های مشابه لیست و معرفی شده‌اند[۱۲].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است.
کتاب، فاقد پاورقی و حواشی است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.