أنوار الهداية في التعليقة علی الكفاية
أنوار الهداية في التعليقة على الكفاية، تألیف امام خمینى(ره) است. مجموعۀ تعليقات حضرت امام بر کتاب «كفاية الأصول» مرحوم آخوند خراسانى.
| أنوار الهدایة في التعلیقة علی الكفایة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) (محقق) موسوی خمینی، سید روح‌الله (شارح) |
| عنوان‌های دیگر | الکفایه الاصول. شرح |
| ناشر | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1415 ق |
| چاپ | 3 |
| شابک | 964-335-015-0 |
| موضوع | آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، 1255 - 1329ق. کفایه الاصول - نقد و تفسیر اصول فقه شیعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | BP 159/8 /آ3 ک7023 1372 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اين کتاب در مباحث عقليّه است و حضرت امام در این کتاب به بررسى دقيق مباحث اصولى پرداخته و نظرياتى نو و ارزشمند را در این علم مطرح نموده است.
ساختار
اين کتاب؛ شامل مباحث عقلى علم اصول است و در آن، به مباحث قطع، تجرى، طرق و امارات، علم اجمالى، حجيت ظهور، قول لغوى، اجماع، شهرت فتوايى، خبر واحد، دليل انسداد، برائت، اشتغال و بسيارى ديگر از مباحث علم اصول اشاره شده است.
گزارش محتوا
امام خمینى در این کتاب با ديدگاهى شامل و نظرياتى عمیق به بررسى و حل اشكالات علم اصول و كشف اسرار آن پرداخته است.
آن حضرت با گسترده‌تر كردن سواحل این علم و فرو رفتن در اعماق مباحث آن، علم اصول را صفا و جلاى خاصى بخشيده است. ايشان این شيوه را در تمام ابواب و علومى كه مورد بحث قرار داده به كار گرفته و این نكته هنگام طرح آراء و نظريات فلسفى كه علماى بزرگ این علم در مباحث اصولى مطرح كرده‌اند آشكار و نمايان گشته است.
حضرت امام با فكر ثاقب و روشن خود به اشتباهات پنهان این نظريات اشاره كرده و به بررسى نكات ضعف و اصلاح آنها پرداخته و هر مطلبى را در جايگاه صحيح خود قرار داده است.
علاوه بر آن، ايشان به بررسى و مناقشه در آراء و نظريات و ديدگاه‌هاى علماى بزرگ علم اصول؛ مانند میرزاى نائينى و آخوند خراسانى و آقا ضياء‌الدين عراقى و شيخ اصفهانى نيز پرداخته است.
اهمیت
حضرت امام خمینى از چهره‌هاى سرشناس و انديشمند حوزۀ علمیّۀ قم بودند و از مشهورترين اساتيد آن حوزه به شمار مى‌آمدند، و این نبود مگر به دليل جايگاه رفيع علمى و ابتكار و وسعت نظر ايشان در میدان فكر و انديشه.
از این جهت طلاب حوزه‌هاى علمیّه علاقۀ فراوانى به فراگیرى اندوخته‌هاى علمى و رمز و راز موفقيت آن دانشمند بزرگ جهان اسلام دارند.
اين کتاب اثرى ارزشمند از آثار امام خمینى در علم اصول است و برای علاقه‌مندان به نظريات و ديدگاه‌هاى اصولى ايشان اثرى گرانبها و قابل توجه قلمداد مى‌شود.
کتاب أنوار الهداية یکى از منابع ارزشمند درس خارج اصول به شمار مى‌آيد و مورد استفادۀ اساتيد و طلاب درس خارج اصول مى‌باشد.
ویژگی‌ها
- از ویژگی‌هاى مهم این کتاب جايگاه مباحث و تهذيب مطالب آن است.
- اگر چه حضرت امام از چهره‌هاى دانشمند و بزرگ فلسفه و عرفان به شمار مى‌آيد؛ ولى هيچ‌گاه به طرح و بحث مفصل و عمیق آن مباحث در علم اصول نپرداخته، مگر به قدر ضرورت و تفصيل در مباحث آن را به جاى خود رجوع داده است.
- حضرت امام بسيارى از مباحثى را كه در علم اصول ثمره و فايدۀ مهمى ندارند، حذف كرده و يا به اشاره‌اى گذرا و كوتاه اكتفا نموده است.
- از ديگر ویژگى‌هاى این کتاب ريشه‌يابى مباحث اصولى است و این كه هر مبحث بر چه اساسى طرح شده و انگیزۀ طرح آن چه بوده است.
حضرت آیت‌الله فاضل لنكرانى در این باره مى‌فرمايد:
«شيوه و بناى امام خمینى قدس‌سره الشريف این بود كه مطالب را از اصل و ريشۀ آن ملاحظه مى‌كرد و به اساس و پايه‌هاى آن نظر مى‌افكند كه آيا این مطلب بر اساس و پايه‌اى صحيح و قابل قبول طرح شده است يا خير.
ما در جلسات درس ايشان بسيار مى‌ديديم كه ايشان انگشت روى نكتۀ اساسى مى‌گذارند كه مورد قبول همه است و به مناقشه و نقد آن مى‌پردازند.
مطالب اصولى در ديدگاه ايشان تعبدى و تقليدى نبود، بلكه دائر مدار دليل و برهان بود و این ویژگى ايشان موجب دقيق شدن ذهن طلاب و شاگردان ايشان و سبب رشد و پيشرفت آنها در تحقيقات و دقت نظر فراوان مى‌گشت.»
(به نقل از مقدمۀ کتاب أنوار الهداية)
تاريخچۀ نگارش
آخوند خراسانى، مؤلف کتاب كفاية الأصول از چهره‌هاى بزرگ علماى علم اصول به شمار مى‌آيد (درگذشت 1329 هجرى قمرى).
کتاب كفاية الأصول بسيار مورد توجه اساتيد حوزه‌هاى علمیّه قرار گرفته است و تاكنون شخصيت‌هاى بزرگى از علماى علم اصول برای طرح نظريات اصولى خود بر این کتاب شرح و تعليقه و يا حاشيه نگاشته‌اند و این مسأله موجب گشته مباحث آن مورد نقد و بررسى‌هاى گوناگونى قرار گیرد و مطالب آن بسيار دقيق گردد.
نگارش این تعليقه‌ها مباحث علم اصول را بسيار گسترده و عمیق نموده و این خود موجب رشد و شكوفايى فراوان علم اصول در عصر حاضر گرديده است، كه اينك به نام برخى از این شرح و يا تعليقه‌ها اشاره مى‌كنيم:
- «شرح كفايه» نوشتۀ شيخ على بن قاسم قوچانى. درگذشت سال 1333 هجرى قمرى.
- «الهداية في شرح الكفاية» نوشتۀ شيخ عبدالحسين بن محمدتقى بن حسن بن اسدالله دزفولى كاظمى. درگذشت سال 1336 هجرى قمرى.
- «حاشيه بر كفايه» نوشتۀ شيخ مهدى بن ابراهیم بن هاشم دجيلى كاظمى، معروف به جرموقه. درگذشت سال 1339 هجرى قمرى.
- «شرح كفايه»، نوشتۀ شيخ مهدى بن شيخ حسین بن عزيز خالصى كاظمى. درگذشت سال 1343 هجرى قمرى در مشهد مقدس رضوى.
- «نهایة المأمول في شرح كفاية الأصول»، نوشتۀ میرزا حسن بن عزيزالله رضوى قمى. درگذشت سال 1352 هجرى قمرى.
و شرح‌ها و تعليقه‌ها و حاشيه‌هاى فراوان ديگر.
یکى از ارزشمندترين این شرح‌ها نيز کتاب حاضر، يعنى «أنوار الهداية في التعليقة على الكفاية»، نوشتۀ امام خمینى است.
حضرت امام این کتاب را در 11 رمضان سال 1368 هجرى قمرى در روستاى «دركه» در شمال شمیران به نگارش در آورده است.