ویکی‌نور

سفرنامه (ابهام‌‌زدایی)

سفرنامه ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:




  • سفرنامه ناصری اثر ناصرالسلطنه (میرزا نصرالله طباطبایی دیبا)، به تحقیق و تصحیح رسول جعفریان، کتابی است به زبان فارسی با موضوع تاریخ و جغرافیا و سفرنامه‌های ایرانی. این اثر حاوی سفرنامه مکه نویسنده و سفرش به فرنگ به‌همراه مظفرالدین شاه قاجار است که هر دو در یک سال انجام شده است. وجه اهمیت این اثر را در توصیفات نویسنده از جاهای دیدنی فرنگ و همچنین مقایسه‌های غیر مستقیم او از دو فرهنگ غربی و کشورهای اسلامی آن موقع (مانند ایران و حجاز) و توصیفات بدیع و جدید او از بادیه‌نشینان حجاز می‌توان یافت.


  • سفرنامه بخارا (عصر محمد شاه قاجار) ۱۲۵۹ - ۱۲۶۰ هـ.ق با مؤلف مجهول، به زبان فارسى در مورد طوايف تكه در مرو، سرخس، آخال و تجن مى‌باشد. نویسنده گويا ايلچى دربار فتحعلى‌شاه بوده و به همراه خواجه خليل فرستاده امير بخارا از تهران رهسپار بخارا گرديده و گزارش منزل به منزل را در اين سفرنامه شرح داده است.



  • سفرنامه منظوم حج نوشته شهربانو بيگم (معروف به بانوی اصفهانی)، کتابی است با موضوع تاریخی و زیارتی، که در یک جلد به نگارش درآمده است. قالب طرح محتوای این نوشتار به سبک شعری است که نگارنده به روشی شیرین و جذاب سفر حج خود و تمام ماجراها، اماکن، مناسک و مراسم این سفر معنوی را قدم‌به‌قدم به نمایش گذاشته است.




  • سفرنامه میرزا خانلرخان اعتصام الملک نوشته ميرزا خانلرخان اعتصام‌الملك، به كوشش منوچهر محمودى گردآورى شده است. اين كتاب، سفرنامه‌هاى ميرزا خانلرخان(نايب اوَل) به لندن، عتبات، قائن و گزارش اطلاعات قائن است كه به زبان فارسى نوشته شده است.




  • سفرنامه شاردن تألیف شاردن شرق شناس غربى كه گزارش سفر مؤلف به ايران مى‌باشدو توسط ابوالفضل یغمایی به زبان فارسى ترجمه شده و در پنج مجلد به چاپ رسیده است. اين كتاب سفرها و مشاهدات شاردن و در بردارنده اطلاعات و نکاتی درباره ايران زمان صفوي، به طور كلّي، و دربار شاه عبّاس دوّم(1642-1666م) و شاه سليمان صفوي (يا شاه صفي دوّم، 1666-1694م) و شهر اصفهان، به طور اخص مى‌باشد.





  • سفرنامه تاورنیه (ترجمه نوری) تألیف ژان باپتيست تاورنيه به زبان فارسى از سفر مؤلف اروپايى به ايران مى‌باشد. تاورنيه يكى از بزرگترين سياحان قرن هفدهم ميلادى است كه در شناساندن ايران به بيگانگان و به خصوص فرانسویان نقش زيادى ايفا كرده است. حقيقت‌بينى و موشكافى وى در اين سفرنامه، به طورى است كه همه جا كاملا به چشم مى‌خورد و خواننده را به تحسين وا مى‌دارد.



  • سفرنامه‌های خطی فارسی در برگيرنده‌ى 109 سفرنامه‌ى خطى فارسى است كه به زبان فارسى و در عصر قاجاريه (1343 - 1193ه.ق1925/ - 1779م.) نوشته شده است. تصحیح و پژوهش این کتاب را هارون وهومن انجام داده است.


  • سفرنامه از خراسان تا بختیاری ترجمه‌اى از سفرنامه آقاى‌ هانرى رنه دالمانى است كه به فارسى ترجمه شده است. اين سفرنامه؛ مشتمل بر طرز زندگى، آداب و رسوم، اوضاع ادارى، اجتماعى، اقتصادى، فلاحتى و صنايع ايران از زمان قديم تا پايان سلطنت قاجاريه به همراه تصاوير مى‌باشد.


  • سفرنامه سدید السلطنه اثرى از محمدعلى خان كبابى است. او يك بار در سال‌هاى 1314-1316 ه.ق و در روزگار مظفرالدين شاه قاجار، از بوشهر به تهران و مشهد رفته و از مشهد به تهران و سپس به كربلا سفر كرده است. پس از سياحت از راه بصره و خليج فارس به بوشهر و بندرعباس بازگشته است. سفر دوم او در سال 1308 خورشيدى از بندرعباس به تهران بوده است.




  • گزارش کویر، سفرنامه صفاءالسلطنه نائینی (تحفة الفقراء) يا «سفرنامه‌ى خراسان» يا «روزنامه‌ى سفر خراسان» يا «سفرنامه‌ى خراسان و عراق عجم» و يا «تحفة الفقراء» تأليف ميرزا على خان نائينى صفاءالسلطنه متولد سال 1246ق نائب اول وزارت امور خارجه و متخلص به مشتاقى از سلسله درويشان نعمت‌اللهى است؛ وى اين سفرنامه را به زبان فارسى در يك جلد و در شرح سفر خود كه از مشهد به تهران مى‌باشد، نوشته است، در بين اين شهرها از مناطق مختلفى؛ چون تربت حيدريه، طبس، يزد، نائين، اردستان، كاشان، قم و بالاخره تهران به سال 1299 - 1300ق گذشته است. در تمام اين مناطق كه گذر داشته، به ذكر وضع عمومى شهر و روستا و مقابر آن و سابقه تاريخى مناطق و وضع آب و هوايى آن جا پرداخته است.



  • سفينه سليمانی (سفرنامه سفير ايران به سيام) 1094-1098ق. نخستين سفرنامه‌ سياسى و از سفرنامه‌هاى دوره صفوى است كه نوشته‌ محمّد ربيع بن ابراهيم (1094-1098ه.ق)، واقعه‌نويس هيأت اعزامى از طرف شاه سليمان صفوى است كه خاطرات خود را پس از سفر با اين عنوان به رشته تحرير درآورده كه يگانه منبع مهم فارسى درباره وضعيت تايلند و حضور ايرانيان در دربار سيامى‌ها است. اين سفرنامه به زبان فارسى مى‌باشد. موضوع كتاب، گزارش هيأت نمايندگى ايران در سيام است.





  • سفرنامه کازاما كتابى است به زبان فارسى كه از روى متن ژاپنى آن توسط آقاى هاشم رجب‌زاده به فارسى برگردان شده و به موضوع سفرنامه كازاما به ايران مى‌پردازد.


  • سفرنامه عراق عجم نوشته ناصرالدين قاجار است كه پيرامون سفر وى به كشور عراق كه آخرين سفرنامه‌اى كه ناصرالدّين شاه تحرير و تنظيم نموده است، سفرنامه عراق عجم و بلاد مركزى ايران است كه در اواسط ماه شوّال 1309 قمرى (اواخر ارديبهشت 1271 شمسى) آغاز و تا اواسط محرّم 1310 قمرى (اواخر مردادماه همان سال) به مدّت 97 روز به طول انجاميده و خطّ سير مسافرت از پيش تعيين شده خود را با اسب و كالسكه به همراه انبوه سواران و خدمه با تشريفات خاصّى پيموده است.






  • سفرنامه فرخ خان امین الدوله، مخزن الوقایع تألیف حسين بن عبدالله سرابى به زبان فارسى، شرح مأموريت و مسافرت فرخ‌خان امين‌الدوله به نمايندگى ايران به ممالك اروپايى در سال 1272 قمرى مطابق 1856م است. اين مسافرت منجر به عقد قرارداد معروف پاريس در 4 مارس 1857 با انگلستان و چشم‌پوشى از هرات شد. سفر مأموريت تام‌الاختيار او متعاقب جريان‌هاى مربوط به جنگ ايران و افغانستان بر سر هرات پيش آمد كه تفصيل مطلب را مرحوم حسين محبوبى اردكانى به شرح كافى و دقت وافى بيان فرموده است. بنابراین، مطالب مندرج در اين كتاب از لحاظ وقوف بر يكى از حوادث مهم سياسى و ديپلماسى ايران واجد اهميت است و هميشه يكى از اسناد براى بررسى آن جريان خواهد بود. سفر امين‌الدوله از 11 ذى‌قعده 1272 شروع شد و قريب دو سال مدت گرفت.





  • سفرنامه آدام الئاریوس: بخش ایران نوشته آدام اولئاريوس كه به قلم احمد بهپور به فارسى برگردانده شده است. در اين سفر بخش مربوط به ايران سفرنامه ارائه شده است. سفرنامه كه براساس مشاهده و تجربه استوار است، مى‌تواند مرجع مهمى براى ارباب پژوهش و مورخين دوران صفويه و مكمل سه سفرنامه شاردن، تاورنيه و كمپفر باشد. والترهينتس در مقدمه خود بر سفرنامه كمپفر چنين مى‌نويسد: «آدام الئاريوس دانشمندى بوده با معلومات زياد و حدّت ذهن فوق‌العاده تا جائى كه حتى شخصى، مانند گوته در ديوان شرقى خود او را مورد تمجيد قرار مى‌دهد و او را «مرد كارآمدى» مى‌نامد كه «براى ما از سفر خود گزارش‌هائى سخت آموزنده و محظوظ كننده»، باقى گذارده است.


  • سفرنامه فرد ریچاردز سفرنامه‌ای تصويري به قلم يك نویسنده انگليسى مى‌باشد كه توسط خانم ميهن دخت صبا به فارسی ترجمه شده است. نام اصلی آن "يك سفرنامه ايراني" بوده و در زمان خود مورد استقبال و تحسين قرار گرفته است.


  • سفرنامه بلوشر خاطرات ويپرت بلوشر مأمور آلمانى در ايران است كه وقايع سى سال از تاريخ ايران از قتل ناصرالدين شاه قاجار تا روى كار آمدن رضاشاه را ثبت كرده است. در اين كتاب گوشه‌اى از اقدامات دولت آلمان و برخورد منافع آن در ايران با دو كشور روس و انگليس منعكس شده است.



  • سفرنامه حاج سیاح به فرنگ تأليف ميرزا محمدعلى پسر ملا محمدرضاى محلاتى معروف به «حاجى سياح» ((1215 -1304ش) به زبان فارسى است. حدود بيست سال از عمرش را در سفر و سياحت به سرزمين‌هاى مختلف جهان سپرى كرد. مى‌توان گفت بهترين و پرمحتواترين سفرنامه‌اى است كه طى دو قرن اخير توسط يك ايرانى نوشته شده است.


  • سفرنامه‌های ونیزیان در ایران ترجمه منوچهر امیرى است که به زبان فارسى در سال 1349ه.ش نوشته است. این کتاب مشتمل بر شش سفرنامه است که پنج تاى آن را چهار تن از سفیران ونیزى و یکى را بازرگانى گمنام، از همان دیار نوشته است.


  • سفرنامه جکسن، ايران در گذشته و حال نوشته ابراهام ولنتاين ويليامز جكسن، ترجمه فارسى «ايران در گذشته و حال» به قلم منوچهر اميرى و فريدون بدره‌اى است و براى اين كه با نام كتاب ديگرى به همين نام اشتباه نشود با نام سفرنامه جكسن منتشر شده است. جكسن در اين اثر آميزه‌اى از تاريخ، سفرنامه و شرح خاطرات معمول، باستان‌شناسى، خطشناسى و مردم شناسى ارائه مى‌دهد كه اين ويژگى‌ها، اهميت كتاب مذكور را بيش از پيش ارتقا مى‌دهد. به تعبير خود نویسنده، اين سفر به انگيزه و هدف خاص تحقيق و پژوهش در آثار و بناهاى تاريخى و باستانى انجام گرفته است.







  • سفرنامه کارستن نیبور يكى از سفرنامه‌هاى گمنام؛ اما مهم روزگار كريم‌خان زند، سفرنامه نيبور است. منابع فارسى اين دوره اغلب رويكردى سياسى و نظامى دارند و كمتر به جزييات تاريخ اجتماعى و اقتصادى يا شناسايى علمى راه‌ها و بناهاى باستانى روزگاران گذشته مى‌پردازد. سفرنامه نيبور در تمامى اين موارد مطالبى بديع دارد كه محقق تاريخ زنديه نمى‌تواند، از آن بى نياز باشد.



  • سفرنامه رابی بنیامین تودولایی شرح سفرهاى يك نویسنده يهودى قرن ششم هجرى با موضوع پراكندگى قوم يهود است كه به قلم خانم مهوش ناطق، به زبان فارسى ترجمه شده است. اصل كتاب به زبان عبرى بوده و به دليل ارزش تاريخى مستند آن، بارها گاه از روى متن اصلى و يا از زبان‌هاى ديگر ترجمه شده است.




  • پنج سفرنامه یا سفر به اقلیم عشق فراهم‌آمده از پنج سفرنامه در اواخر قاجاریه و دورۀ پهلوی اول و مربوط به سال‌های 1298 تا 1365 هجری قمری است و در یک مجلد با تحقیق، تصحیح و گردآوری سید خلیل طاوسی و به مناسبت اولین همایش بین‌المللی میراث مشترک ایران و عراق تدوین شده است. این سفرنامه‌ها را کسانی نوشته‌اند که چندان شهره نیستند و رهسپار عتبات عالیات شده‌اند و دیدنی‌ها و شنیدنی‌های خود را به تفصیل بازگو کرده‌اند.


  • سفرنامه آمبرسیو کنتارینی ترجمه سفرنامه آمبرو سيو كنتارينى است كه از زبان ايتاليايى به انگليسى و سپس به فارسى ترجمه گشته است. ترجمه فارسى آن از قدرت‌الله روشنى است. اين سفرنامه شرح احوال دوره‌اى از تاريخ كشور ما را بازگو مى‌كند كه تا اندازه‌اى تاريك و ناشناخته است، چرا كه آغاز قرن پانزدهم دوره‌اى از تاريخ شرق و به خصوص كشور ايران است كه اندكى از آن آشكار و روشن است. چون تندباد حمله مهاجمين تيمورى چنان بر سراسر اين قسمت از سرزمين‌هاى تاريخى وزيده است كه آنها را براى سال‌هاى متمادى در گمنامى و ظلمت فروبرده است.


برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=سفرنامه_(ابهام‌‌زدایی)&oldid=642096»