حسنزاده آملی، حسن
آیت‌الله حسن زاده آملی از علماى مشهور در فلسفه، عرفان، هيئت، رياضيات، شعر و ادب و داراى تأليفات زيادى در اين علوم.
ولادت
در اواخر سال 1307 هجرى شمسى مطابق با 1347 قمرى برابر با 1929 ميلادى در [ايرا] از توابع لاريجان آمل ديده به جهان گشود.
زندگينامه
نام اصلى ايشان حسن بن عبدالله طبرى آملى است كه به حسن زاده شهرت دارد.
مقدمات علوم حوزوى و فراگيرى علومى كه بين طلاب متداول است را در مسجد جامع آمل آموخت، در اين دوران كه شش سال طول كشيد از محضر علمايى چون: آیت‌الله ميرزا ابوالقاسم فرسيو، آیت‌الله غروى، آقا شيخ احمد اعتمادى، شيخ ابوالقاسم رجايى لتيكوهى، شيخ عزيز اللّه طبرسى و مرحوم عبداللّه اشراقى بهره گرفت.
سپس در سن 22 سالگى و در شهريور 1329 به تهران رفت و از محضر آيات: ميرزا ابوالحسن شعرانى، حاج ميرزا مهدى الهى قمشه‌اى، حاج شيخ محمد تقى آملى، ميرزا ابوالحسن رفيعى قزوينى، شيخ محمد حسين فاضل تونى، آقا ميرزا احمد آشتيانى و سيد احمد لواسانى استفاده كرد.
در سال 1342 به قم عزيمت نمود و از علامه سيد محمد حسين طباطبائى و برادرش سيد حسن طباطبائى و آقا سيد مهدى قاضى طباطبائى بهره‌ها برد.
و از همان سال تا كنون در حوزه علميه قم به درس و بحث و تحقيق و پژوهش اشتغال دارد.
اولين اثر ايشان تصحيح و اعراب گذارى و تحشيه نصاب الصبيان است و بطور كلى مى توان نگاشته‌هاى وى را به پنج دسته: تألیف مستقل، شروح، حواشى و تعليقات، تصحيح آثار ديگران و رسالات تقسيم نمود.
تأليفات
- كلمه عليا در توقيفيت اسماء
- خير الاثر در رد جبر و قدر
- انسان و قرآن
- حول الرؤية
- رساله امامت
- دروس اتحاد عاقل به معقول
- نور على نور در ذكر و ذاكر و مذكور
- لقاءالله
- گشتى در حركت
- تقديم و تعليق رساله
- انسان در عرف عرفان
- هزار و يك كلمه
- قرآن هرگز تحريف نشده
- انسان كامل در نهج البلاغه
- قرآن و عرفان و برهان از هم جدايى ندارند
- الالهيات من كتاب الشفاء
- نهج الولاية در شناخت امام زمان (ع)
- صد كلمه در معرفت نفس
- نصوص الحكم بر فصوص الحكم
- النور المتجلى فى الظهور الظلى
- النفس من كتاب الشفاء
- مجمو عه مقالات
- ديوان اشعار
- دروس معرفت نفس (3 جلد)
- الهى نامه
- هزار و يك نكته
- وحدت از ديدگاه عارف و حكيم
- شرح نهج البلاغه به نام [تكملة منهاج البراعة ] به عربى در پنج مجلد
- شرح زيج بهادرى به فارسى
- شرح فصوص فارابى يك دوره كامل به فارسى
- مآخذ و مصادر نهج البلاغه و استدراكات آن
- شرح باب توحيد حديقه سنايى
- شرح يك دوره مسائل رياضى هيوى زيج بهادرى و تعليقات آن
- شرح عربى تحفة الاجله في معرفة القبلة حيدر قلى سردار كابلى
- تعليقات بر شرح بر فصوص محى الدين عربى
- تعليقات بر قبله ملا مظفر
- تعليقات و حواشى بر دوره اصول اقليدس و شرح صدور آن به تحرير خواجه نصرالدين طوسى
- تعليقات بر هشت باب معانى شرح مطول تفتازانى
- تعليقات دوره منطق منظومه متاله سبزوارى
- تعليقات بر اسفار صدر المتالهين بخصوص از اول جواهر و اعراض تا آخر آن به تفصيل
- تحشيه تمهيد القواعد صائن الدين معروف به ابن تركه
- تعليقه و تحشيه و تصحيح مجسطى بطلميوس و نيز حاشيه بر شروح آن چون شرح نظام الدين نيشابورى و شرح محمد على رياضى
- تصحيح كامل يك دوره نهج البلاغه از روى نسخه‌اى كه به يك واسطه از خط سيد رضى استنساخ گرديده است.
- تصحيح و اعراب گذارى جلدين اصول كافى ثقه الاسلام كلينى
- تصحيح تفسير خلاصة المنهج مرحوم ملا فتح الله كاشانى
- تصحيح كامل يك دوره تمامى حكمت متعاليه معروف به اسفار ملا صدرا از اول تا آخر آن از روى چندين نسخه مخطوط و غير مخطوط محشى و مصحح بر تحشيه و تصحيح مرحوم سيد ابوالحسن جلوه زواره‌اى و سيد حسن آل طعمه و ديگر حكما
- تصحيح و تحشيه بر دوره كامل شرح محقق خواجه نصير الدين طوسى بر اشارات ابوعلى سينا
- تصحيح كشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد كه شرح علامه حلى بر تجريد الاعتقاد خواجه نصير طوسى مى باشد
- تصحيح و تعليق اكرومانالاوس در مثلثات كروى به تحرير خواجه نصير الدين طوسى
- تصحيح و تعليقه شرح عبدالعلى بيرجندى بر زيج الغ بيك
- تصحيح شرح ملا عبدالعلى بيرجندى بر اسطرلاب خواجه نصير طوسى و تصحيح بيست باب اسطرلاب خواجه نصير و هفتاد باب رساله حاتميه در اسطرلاب شيخ بهائى
- تصحيح كليله و دمنه ابوالمعالى نصرالله منشى با مقدمه و حواشى و مآخذ و امثال آن و ترجمه دو بابش
- تصحيح خزائن نراقى با مقدمه و تعليقات به عربى و فارسى
- تصحيح نصاب الصبيان با مقدمه و تحشيه و مزين به تقريظ علامه شعرانى
وى رساله‌هاى متعددى در علوم گوناگون دارند كه عبارتند از:
- مفاتيح المخازن كه در واقع تكميل كننده مقدمات دوازده‌گانه قيصرى بر شرح فصوص ابن عربى است
- رساله‌اى در كسب
- رساله‌اى در اقسام فاعل
- رساله فارسى انه الحق
رساله‌اى در ظل (تانژانت)
- رساله‌اى در تكسير دايره و بيان نسبت محيط به قطر دايره (يعنى بحث از پى)
- رساله‌اى در مثل افلاطونى
- رساله‌اى در مراتب و درجات قرآن مجيد
- رساله‌اى در ميل كلى و مسائل متعدد هندسى و نجومى
- رساله‌اى در سير و سلوك
- رساله‌اى در تفسير بسم الله الرحمن الرحيم
- سى فصل (دايره هنديه)
- قضا و قدر
- تعيين سمت قبله مدينه به اعجاز رسول الله (صلى الله عليه واله و سلم)
- مطالب رياضى
- پيرامون فنون رياضى
- مناسك حج
- ليلة القدر و فاطمه (عليها السلام)
- قطب نما و قبله نما
- اختلاف منظر و انكسار نور
- لوح و قلم
- كل فى فلك يسبحون
- مدارج و معارج
وابسته‌ها
آغاز و انجام / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
ممد الهمم در شرح فصوص الحکم / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
مفتاح الفلاح / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس
دروس اتحاد عاقل به معقول / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
انسان کامل از دیدگاه نهج البلاغه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
انسان و قرآن / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
رساله فارسی انه الحق / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الهی نامه (حسن زاده آملی، حسن) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تعیین خط زوال / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تعیین سمت قبله و تشخیص ظهر حقیقی مدینه منوره به اعجاز رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الجعل و العمل الضابط في الرابطي و الرابط و قصیدة ینبوع الحیاة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
خود آموز نصاب / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
خیر الأثر در رد جبر و قدر / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دروس معرفه الوقت و القبله / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دروس معرفت نفس / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دروس هیئت و دیگر رشته های ریاضی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ده رساله فارسی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دومین یادنامه علامه طباطبائی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
رساله علامه بزرگوار محمد دهدار در قضا و قدر / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
رساله وحدت از دیدگاه عارف و حکیم / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
صد کلمه در معرفت نفس همراه با برخی از اشعار منتشر نشده استاد / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
عیون مسائل النفس / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
عیون مسائل النفس / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
قرآن و عرفان و برهان از هم جدایی ندارند / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کلمه علیا در توقیفیت اسماء / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مجموعه مقالات / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
نامه ها برنامه ها / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
نصوص الحکم بر فصوص الحکم / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
نهج الولایة: بررسی مستند در شناخت امام زمان (عج) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
هزار و یک کلمه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
هزار و یک نکته / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
النفس من کتاب الشفاء / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
یازده رساله فارسی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کشف المراد في شرح تجرید الإعتقاد / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
الالهیات من کتاب الشفاء (قم) / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
الحجج البالغة علی تجرد النفس الناطقة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دو رساله مثل و مثال / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
هشت رساله عربی (عرفانی، فلسفی، کلامی، رجالی، ریاضی) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
گنجینه گوهر روان / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خویی) / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
أنیس الموحدین / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس
خزائن / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق و معلق
قرآن هرگز تحریف نشده / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
رساله نور علی نور در ذکر و ذاکر و مذکور / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
طب و طبیب و تشریح / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
شرح فصوص الحکم داود القیصری (حسن زاده آملی) / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
شرح فصوص الحکم / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
نم یم (قرآن شناسی عرفانی) / نوع اثر: کتاب / نقش: مترجم
شرح المنظومة / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه (ارشاد) / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
ترجمه رساله جعل (توحید صمدی و پیرامون خلفت) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ترجمه رساله وجود رابط و رابطی (حق و خلق) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
شرح الاشارات و التنبیهات / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
توحید اهل الله: ترجمه بخش اذکار از رساله لقاء الله / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
اذکار سالک الی الله: ترجمه بخش اذکار از رساله لقاء الله / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ولایت تکوینی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
حکمت عملی، یا، اخلاق مرتضوی: صد کلام از کلمات قصار سیدالموحدین و سر العارفین أمیرالمؤمنین امام علی علیه السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه و تعلیق
شرح فارسی الاسفار الاربعه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مقام معلم: تجلیل از مقام شامخ علامه رفیعی قزوینی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دیوان اشعار حسن زاده آملی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
استيعاب الوجوه الممکنه في صنعه الاصطرلاب / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
پندهاي حکيمانه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
صد و ده اشاره / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
اضبط المقال فی ضبط اسماء الرجال / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تفسیر خلاصه منهج الصادقین / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
عیون مسایل نفس و شرح آن در شصت و شش موضوع روانشناسی (سرح العیون فی شرح العیون) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مآثر آثار (لطایف نوری) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
شرح دروس معرفت نفس / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الأوبة الی التوبة من الحوبة و ترجمه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کلیله و دمنه (امیر کبیر) / نوع اثر: کتاب / نقش: به کوشش
مایه کلمه (ترجمه رساله صد کلمه) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کلیله و دمنه (بوستان کتاب) / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
سدره المنتهی فی تفسیر قرآن المصطفی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تازیانه سلوک / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
مصباح الانس فی شرح مفتاح غیب الجمع و الوجود / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
عیون مسایل نفس و شرح آن، شصت و شش موضوع روانشناسی (سرح العیون فی شرح العیون) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دروس شرح فصوص الحکم قیصری / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
التذکره فی المبدا و المعاد / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
رساله امامت / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
در آسمان معرفت: تذکره اوحدي از عالمان رباني / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
النور المتجلي في الظهور الظلي (تحقيق انيق حوال الوجود الذهني) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تمهيد القواعد / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح و معلق
انسان در عرف و عرفان / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
رسالة في القطب و المنطقه. اجوبه المسائل: النصيريه، العويصه، جيلانيه / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
خمسه آل عشق / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس
لغت نامه، يا، فرهنگ بزرگ جامع نوين: ترجمه المنجد / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس
شرح دفتر دل علامه حسن زاده آملي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
صحیفه زمردین در سخنان سید ساجدین: ترجمه و متن الصحیفه الزبرجدیه فی کلمات سجادیه؛ سر چشمه حیات: ترجمه و متن قصیده ینبوع الحیاه / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[دروس شرح اشارات و تنبيهات (ابن سينا)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
قرآن و عرفان و برهان از هم جدائي ندارند / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الأصول من الکافي؛ مع رسالة أضبط المقال في اسماء الرجال / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
نهج الولايه: بررسي مستند در شناخت امام زمان عليه السلام / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
نامه ها برنامه ها (مجموعه دستور العمل هاي اخلاقي الهام از قرآن و عترت) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ولايت تکوينی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
وحدت از ديدگاه عارف و حکيم / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
الهي نامه (بوستان کتاب) / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
انسان و قرآن / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
سرح العیون فی شرح العیون / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
اتحاد عاقل به معقول / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دروس معرفة الوقت و القبلة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
دروس شرح اشارات و تنبیهات / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
معرفت نفس / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
علامه طباطبایی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
سیری در قصیده ی صحراویه ی علامه حسن زاده آملی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده