دو رساله مثل و مثال
| دو رساله مثل و مثال | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسن‌زاده آملی، حسن (نویسنده) |
| ناشر | طوبی |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1382 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-93016-2-3 |
| موضوع | عالم مثال فلسفه اسلامی |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BBR 55 /م27 ح5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دو رساله مثل و مثال، نوشته علامه حسن حسن‌زاده آملی، به زبان فارسى و درباره مثل افلاطونيه كه از آنها به اسامى ديگرى، چون صور مجرده، مثل الهيه، ارباب انواع، مثل نوريه و عقول متكافئه نيز تعبير مى‌شود و نيز در مورد عالم مثال است.
ساختار
رساله مثل، مشتمل بر هشت فصل و رساله مثال، حاوى هفت فصل است.
گزارش محتوا
بحث از حقانيت يا عدم حقانيت نظريه مثل، يكى از مشكلات مباحث فلسفى است و از قديم الايام همواره معركه آراى متعدد و نظريات مختلف بوده و هست.
افلاطون الهى، همچون استادش سقراط، معتقد بود كه موجودات عالم مادى را در عالم اله صورى است مجرد كه از فساد و تغيير و تقيد به زمان و مكان، منزه و مربى و سرمشق موجودات اين عالمند. در مقابل، برخى از حكما، نظريه فوق را نپذيرفته و با مطرح كردن شكوك و ايراداتى، آن را از درجه اعتبار ساقط دانسته‌اند.
حضرت استاد، حسن‌زاده،، در رساله مزبور، بعد از عنوان كردن نظريه مثل، به نقل و بيان اقوال و گفته‌هاى بزرگان و اعاظمى كه به مثل قائل بوده‌اند، مى‌پردازد و سپس رواياتى را از اهل‌بيت عصمت و طهارت، در تأييد نظريه مثل نقل مى‌نمايد. معظم له، در مراحل بعدى رساله، از مطالبى كه ذيلا به عناوين آنها اشاره مى‌شود، بحث به ميان مى‌آورد:
الف. بيان چند دليل از ادله عقليه در اثبات مثل.
ب. ذكر شكوك و ايراداتى كه بر نظريه مثل وارد گشته است.
ج. وجه تسميه مثل، به مثل.
د. کیفیت و چگونگى تصور كثرت در عالم مثل.
ه. تأويلاتى كه برخى از حكما، نسبت به نظريه مثل اعمال كرده‌اند.
در ميان عناوين ياد شده، آنچه كه از اهميت بسزايى برخوردار است و جا دارد مورد توجه خواص اهل تحقيق قرار گيرد، مبحث چگونگى تصور كثرت در عالم مثل است، زيرا با توجه به اينكه كثرت و تعدد، برخاسته از ماده است، در عالمى كه نه از ماده خبرى است و نه مسبوق به ماده است، تصور كثرت در غاية اشكال است كه براى اطلاع بر چگونگى آن، بايد به اصل رساله رجوع كرد.
به هر حال حضرت استاد، در معرفى رساله مثل، چنين مى‌فرمايد: «ما در اين رساله، بعد از عنوان كردن مثل، به نقل نظريات بزرگان عالم علم پرداخته و عبارات كسانى را كه قائل به نظريه مثل نبوده‌اند، ولى به نحوى آن را تأويل كرده‌اند نيز نقل نموده‌ايم و بالاخره نظريه مثل را پذيرفته و آنها را بر همان عقول و مفارقات كه باذن الله مدبرات عالم ناسوتند تطبيق نموده‌ايم و فرمايشاتى را كه شيخ الرئيس ابن سينا، در رد مثل در الهيات شفا آورده است، تصويب نكرده‌ايم».
عناوين مطالب مطرح شده در رساله مثال، عبارتند از: عالم مثال يا برزخ؛ عالم مثال متصل و مثال منفصل؛ كار قوه متصرفه در انسان؛ نقل سخنان مولى عبدالرزاق لاهيجى، در مورد عالم مثال؛ نقل سخن مرحوم محقق لاهيجى، در تقرير مذاهب حكما در معاد و در تعلق نفوس زكيه و رديه بعد از مفارقت از ابدان انسانيه به ابدان عنصرى ديگر يا به ابدان مثاليه؛ نقل اشاراتى از ملا صدرا در مورد عالم مثال منفصل؛ نقل كلام ابن عربى درباره معرفت بقاى نفس در برزخ بين دنيا و بعث.
وضعيت كتاب
فهرست موضوعات، در آغاز كتاب و فهرست آيات، نام اشخاص، عناوين كتب و اشعار در پايان كتاب ذكر شده است.