سفرنامه (ابهامزدایی)
سفرنامه ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:
- سفرنامه حجاز یا «الرحلة الحجازية» اثر محمد لبیب بتنونی، گزارش سفر حج نویسنده به‌همراه عباس حلمی پاشا، خدیو مصر، در سال 1327ق، است. این اثر توسط هادی انصاری به فارسی ترجمه شده است.
- سفرنامه ابن بطوطه كه نام اصلى آن «تحفة النّظار في غرائب الأمصار و عجائب الأسفار» مى‌باشد،و توسط دکتر محمد علی موحد ترجمه شده است. موضوع این کتاب گزارش سفر طولانى ابن بطوطه از زادگاه خويش به مكه مكرمه و پس از آن به ساير بلاد است.
- سفرنامه کرمان و بلوچستان اثر منصوره اتحاديه، شرح مسافرت فيروزميرزا فرمانفرما به نواحى کرمان و بلوچستان مى‌باشد.
- سفرنامه پاتینجر اثر هنرى پاتينجر است كه توسط آقاى شاپور گودرزى به فارسى روان ترجمه شده است.
- سفرنامه منظوم حج نوشته شهربانو بيگم (معروف به بانوی اصفهانی)، کتابی است با موضوع تاریخی و زیارتی، که در یک جلد به نگارش درآمده است. قالب طرح محتوای این نوشتار به سبک شعری است که نگارنده به روشی شیرین و جذاب سفر حج خود و تمام ماجراها، اماکن، مناسک و مراسم این سفر معنوی را قدم‌به‌قدم به نمایش گذاشته است.
- سفرنامه منظوم حج (هزار و دویست بیت) اثرى است به زبان فارسى اثر بانویی اصفهانی از دوره صفویه به نام شهر بانو بیگم به کوشش رسول جعفریان كه به بيان سفرنامه سراينده به مكه مكرمه به صورت منظوم پرداخته است.
- سفرنامه دن گارسیا د سیلوا فیگوئروآ سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول مترجم كتاب از زبان اسپانيايى به زبان فرانسوى مردى زباندان و فاضل است، به نام ويكفور Wicquefort كه بسيارى سفرنامه‌هاى معتبر ديگر نيز به قلم او به زبان فرانسوى در آمده است. سپس توسط آقاى غلامرضا سميعى از زبان فرانسوى به فارسى ترجمه شده است.
- سفرنامه میرزا خانلرخان اعتصام الملک نوشته ميرزا خانلرخان اعتصام‌الملك، به كوشش منوچهر محمودى گردآورى شده است. اين كتاب، سفرنامه‌هاى ميرزا خانلرخان(نايب اوَل) به لندن، عتبات، قائن و گزارش اطلاعات قائن است كه به زبان فارسى نوشته شده است.
- سفرنامه كروسینسكى: یادداشتهای كشیش لهستانی عصر صفوی (1725 - 1770) اثر تاديوزيودا كروسينسكى با ترجمه عبدالرزاق بن نجفقلی مفتون دنبلی و مقدمه و تصحيح مريم ميراحمدى مى‌باشد.
- سفرنامه کارری اثر جملى کاررى، جهانگرد ایتالیایى 1105ق و ترجمه عباس نخجوانى و عبدالعلى کارنگ مى‌باشد.
- سفرنامه شاردن تألیف شاردن شرق شناس غربى كه گزارش سفر مؤلف به ايران مى‌باشدو توسط ابوالفضل یغمایی به زبان فارسى ترجمه شده و در پنج مجلد به چاپ رسیده است. اين كتاب سفرها و مشاهدات شاردن و در بردارنده اطلاعات و نکاتی درباره ايران زمان صفوي، به طور كلّي، و دربار شاه عبّاس دوّم(1642-1666م) و شاه سليمان صفوي (يا شاه صفي دوّم، 1666-1694م) و شهر اصفهان، به طور اخص مى‌باشد.
- سفرنامه حکیم ناصر خسرو قبادیانی مروزی اثرى است كه ناصر خسرو آن را در سفر هفت سالۀ خود نگاشته است.در اين كتاب وى به شرح سفرهاى خود به نقاط مختلف جهان مى‌پردازد. این کتاب توسط دکتر محمد دبیرسیاقی تصحیح و منتشر شده است.
- سفرنامه کلات: فصلی از تاریخ انقلاب مشروطیت ایران كتابى است به زبان فارسى كه به بيان سرگذشت مجدالاسلام کرمانی در جريان تبعيد به كلات مى‌پردازد.
- سفرنامه برادران شرلی سفرنامه دو جهانگرد انگليسى با نام سر آنتونى شرلى و سر رابرت شرلى به ايران است. شرح اين سفر را يكى از همراهان اين دو جهانگرد به نام جرح مانورينگ نوشته است و توسط شخصى، به نام آوانس به فارسى ترجمه شده است. سفرنامه برادران شرلى از چنان اهميتى برخوردار است كه به عنوان يكى از مآخذ تاريخ صفويه مورد استناد قرار مى‌گيرد.
- سفرنامه تاورنیه (ترجمه نوری) تألیف ژان باپتيست تاورنيه به زبان فارسى از سفر مؤلف اروپايى به ايران مى‌باشد. تاورنيه يكى از بزرگترين سياحان قرن هفدهم ميلادى است كه در شناساندن ايران به بيگانگان و به خصوص فرانسویان نقش زيادى ايفا كرده است. حقيقت‌بينى و موشكافى وى در اين سفرنامه، به طورى است كه همه جا كاملا به چشم مى‌خورد و خواننده را به تحسين وا مى‌دارد.
- سفرنامه تاورنیه (ترجمه شیرانی) تألیف تاورنیه ترجمه حمید ارباب شیرانی به زبان فارسى است که موضوع آن سفر مؤلف اروپایى به ایران مى‌باشد.
- سفرنامه‌های خطی فارسی در برگيرنده‌ى 109 سفرنامه‌ى خطى فارسى است كه به زبان فارسى و در عصر قاجاريه (1343 - 1193ه.ق1925/ - 1779م.) نوشته شده است. تصحیح و پژوهش این کتاب را هارون وهومن انجام داده است.
- سفرنامه از خراسان تا بختیاری ترجمه‌اى از سفرنامه آقاى هانرى رنه دالمانى است كه به فارسى ترجمه شده است. اين سفرنامه؛ مشتمل بر طرز زندگى، آداب و رسوم، اوضاع ادارى، اجتماعى، اقتصادى، فلاحتى و صنايع ايران از زمان قديم تا پايان سلطنت قاجاريه به همراه تصاوير مى‌باشد.
- سفرنامه سدید السلطنه اثرى از محمدعلى خان كبابى است. او يك بار در سال‌هاى 1314-1316 ه.ق و در روزگار مظفرالدين شاه قاجار، از بوشهر به تهران و مشهد رفته و از مشهد به تهران و سپس به كربلا سفر كرده است. پس از سياحت از راه بصره و خليج فارس به بوشهر و بندرعباس بازگشته است. سفر دوم او در سال 1308 خورشيدى از بندرعباس به تهران بوده است.
- سفرنامه خراسان و کرمان تألیف غلام‌حسين خان افضل الملك مى‌باشد كه درباره‌ى سفر وى به خراسان، کرمان، وصف شهرها و دهات مابين راه مى‌باشد. وى اين سفرنامه را به زبان فارسى و در يك جلد نگاشته و به اهتمام قدرت‌الله روشنى زعفرانلو مورد تصحيح و مقابله قرار گرفته و منتشر شده است.
- سفرنامه ایران و روسیه شامل دو سفرنامه به نام‌هاى سفرنامه روسيه و سفرنامه نواحى شمال ايران مى‌باشد.
- گزارش کویر، سفرنامه صفاءالسلطنه نائینی (تحفة الفقراء) يا «سفرنامه‌ى خراسان» يا «روزنامه‌ى سفر خراسان» يا «سفرنامه‌ى خراسان و عراق عجم» و يا «تحفة الفقراء» تأليف ميرزا على خان نائينى صفاءالسلطنه متولد سال 1246ق نائب اول وزارت امور خارجه و متخلص به مشتاقى از سلسله درويشان نعمت‌اللهى است؛ وى اين سفرنامه را به زبان فارسى در يك جلد و در شرح سفر خود كه از مشهد به تهران مى‌باشد، نوشته است، در بين اين شهرها از مناطق مختلفى؛ چون تربت حيدريه، طبس، يزد، نائين، اردستان، كاشان، قم و بالاخره تهران به سال 1299 - 1300ق گذشته است. در تمام اين مناطق كه گذر داشته، به ذكر وضع عمومى شهر و روستا و مقابر آن و سابقه تاريخى مناطق و وضع آب و هوايى آن جا پرداخته است.
- سفرنامه اولیویه اثر اوليويه است كه توسط آقاى محمد طاهر ميرزا به فارسى ترجمه شده است. سفرنامه مسيو اوليويه يكى از ارزش‌مندترين متون تاريخ ايران در مقطع حساس انتقال سلطنت آغا محمد خان قاجار به فتحعلى شاه است. اصل آن به زبان فرانسه و در 6 جلد است.
- سفينه سليمانی (سفرنامه سفير ايران به سيام) 1094-1098ق. نخستين سفرنامه سياسى و از سفرنامه‌هاى دوره صفوى است كه نوشته محمّد ربيع بن ابراهيم (1094-1098ه.ق)، واقعه‌نويس هيأت اعزامى از طرف شاه سليمان صفوى است كه خاطرات خود را پس از سفر با اين عنوان به رشته تحرير درآورده كه يگانه منبع مهم فارسى درباره وضعيت تايلند و حضور ايرانيان در دربار سيامى‌ها است. اين سفرنامه به زبان فارسى مى‌باشد. موضوع كتاب، گزارش هيأت نمايندگى ايران در سيام است.
- سفرنامه سیف‌الدوله معروف به سفرنامه مکه اثر سلطان محمدمیرزا قاجار، كتابى است به زبان فارسى كه به موضوع سفر نویسنده به مكه مكرمه و عراق و غيره مى‌پردازد. این سفرنامه توسط علی‌اکبر خداپرست مورد تصحیح قرار گرفته و منتشر شده است.
- سفرنامه ترکستان، ماوراء النهر تألیف پاشينو؛ ترجمه مادروس داود خانف؛ به كوشش جمشيد كيانفر به زبان فارسى گزارش سفر به ماورالنهر مى‌باشد.
- سفرنامه فورو کاوا ترجمه‌اى است از(okikayihsuarep)، اثر نوبويوشى فوروكاوا كه به اهتمام آقايان «هاشم رجب‌زاده و كينجى‌ئه اورا» صورت گرفته است.
- سفرنامه کازاما كتابى است به زبان فارسى كه از روى متن ژاپنى آن توسط آقاى هاشم رجب‌زاده به فارسى برگردان شده و به موضوع سفرنامه كازاما به ايران مى‌پردازد.
- سفرنامه عراق عجم نوشته ناصرالدين قاجار است كه پيرامون سفر وى به كشور عراق كه آخرين سفرنامه‌اى كه ناصرالدّين شاه تحرير و تنظيم نموده است، سفرنامه عراق عجم و بلاد مركزى ايران است كه در اواسط ماه شوّال 1309 قمرى (اواخر ارديبهشت 1271 شمسى) آغاز و تا اواسط محرّم 1310 قمرى (اواخر مردادماه همان سال) به مدّت 97 روز به طول انجاميده و خطّ سير مسافرت از پيش تعيين شده خود را با اسب و كالسكه به همراه انبوه سواران و خدمه با تشريفات خاصّى پيموده است.
- سفرنامه گوهر مقصود: خاطرات سیاسی و اجتماعی دوره استبداد صغیر اثر آقا سيد مصطفى طهرانى (ميرخانى) يكى از وكلاى دوره اول دارالشورى و از مكتوبات دوره استبداد صغير مى‌باشد. اين كتاب به زبان فارسى است. نویسنده، پس از تحمل سختى‌هاى بسيار از عمال حكومت در حالتى عاشقانه توأم با سرگشتگى عارفانه رهسپار بارگاه ملكوتى حضرت على بن موسى الرضا(ع) گرديده و شرح كامل سفر را با نثرى قوى، مسجع و شيرين در صدف اين كتاب پرورانده است.
- سفرنامه رضا قلی میرزا نایب الایاله نوه فتحعلی شاه اثر رضا قلى ميرزا، نوه فتحعلى شاه است و در خاطرات خود از سفر به انگلستان به توصيف نظام پارلمانى اين كشور پرداخته است. این کتاب توسط حسين بن عبدالله سرابى گردآوری شده است.
- سفرنامه فرهاد میرزا که به نام سفرنامه فرهاد میرزا مشهور است، کتابى است به زبان فارسى که موضوع آن گزارش دقیق و روزانه سفر نویسنده به مکه معظمه است.
- سفرنامه میرزا ابوالحسن خان شیرازی (ایلچی) به روسیه يا حيرت نامه اثر محمد هادى علوى شيرازى است كه سال‌ها در سفر ميرزا ابوالحسن خان ايلچى به روسيه، به ضبط وقايع و تحرير نوشتجات مأمور گرديده است.
- سفرنامه فرخ خان امین الدوله، مخزن الوقایع تألیف حسين بن عبدالله سرابى به زبان فارسى، شرح مأموريت و مسافرت فرخ‌خان امين‌الدوله به نمايندگى ايران به ممالك اروپايى در سال 1272 قمرى مطابق 1856م است. اين مسافرت منجر به عقد قرارداد معروف پاريس در 4 مارس 1857 با انگلستان و چشم‌پوشى از هرات شد. سفر مأموريت تام‌الاختيار او متعاقب جريان‌هاى مربوط به جنگ ايران و افغانستان بر سر هرات پيش آمد كه تفصيل مطلب را مرحوم حسين محبوبى اردكانى به شرح كافى و دقت وافى بيان فرموده است. بنابراین، مطالب مندرج در اين كتاب از لحاظ وقوف بر يكى از حوادث مهم سياسى و ديپلماسى ايران واجد اهميت است و هميشه يكى از اسناد براى بررسى آن جريان خواهد بود. سفر امين‌الدوله از 11 ذى‌قعده 1272 شروع شد و قريب دو سال مدت گرفت.
- دو سفرنامه در باره لرستان شامل رساله لرستان و لرها نوشته ولادیمیر مینورسکی، و سفرنامه لرستان نوشته بارون دوبد و یادداشت‌هایى درباره لرستان از سیسیل جان اموندز که ترجمه آن توسط دکتر سکندر امان اللهی بهاروند صورت پذیرفته است.
- سفرنامه ظهیرالدوله همراه مظفرالدین شاه به فرنگستان تألیف علی بن محمدناصر ظهیرالدوله، با تحقیق محمداسماعیل رضوانی، كتابى است به زبان فارسى كه به موضوع شرح سفر عليخان ظهيرالدوله به همراه مظفرالدين شاه قاجار به فرنگستان اختصاص يافته است.
- سفرنامه میرزا داوود وزیر وظایف نوشته ميرزا داوود حسينى كتابى است به زبان فارسى كه به شرح جريان سفر حج مؤلف مى‌پردازد.
- سفرنامه آدام الئاریوس: بخش ایران نوشته آدام اولئاريوس كه به قلم احمد بهپور به فارسى برگردانده شده است. در اين سفر بخش مربوط به ايران سفرنامه ارائه شده است. سفرنامه كه براساس مشاهده و تجربه استوار است، مى‌تواند مرجع مهمى براى ارباب پژوهش و مورخين دوران صفويه و مكمل سه سفرنامه شاردن، تاورنيه و كمپفر باشد. والترهينتس در مقدمه خود بر سفرنامه كمپفر چنين مى‌نويسد: «آدام الئاريوس دانشمندى بوده با معلومات زياد و حدّت ذهن فوق‌العاده تا جائى كه حتى شخصى، مانند گوته در ديوان شرقى خود او را مورد تمجيد قرار مى‌دهد و او را «مرد كارآمدى» مى‌نامد كه «براى ما از سفر خود گزارش‌هائى سخت آموزنده و محظوظ كننده»، باقى گذارده است.
- سفرنامه فرد ریچاردز سفرنامه‌ای تصويري به قلم يك نویسنده انگليسى مى‌باشد كه توسط خانم ميهن دخت صبا به فارسی ترجمه شده است. نام اصلی آن "يك سفرنامه ايراني" بوده و در زمان خود مورد استقبال و تحسين قرار گرفته است.
- سفرنامه بلوشر خاطرات ويپرت بلوشر مأمور آلمانى در ايران است كه وقايع سى سال از تاريخ ايران از قتل ناصرالدين شاه قاجار تا روى كار آمدن رضاشاه را ثبت كرده است. در اين كتاب گوشه‌اى از اقدامات دولت آلمان و برخورد منافع آن در ايران با دو كشور روس و انگليس منعكس شده است.
- سفرنامه لرستان و خوزستان (بارون کلمنت) اثر بارون كلمنت اوگوستوس دوبد، شرح سفر جهانگردى روسى به نام ِ"كلمنت او گاستس دو بُد" و نام مختصرِ " بارون دو بُد" مى‌باشد كه توسط آقاى محمدحسين آريا ترجمه شده است. مؤلف اثر، سياح روسى در محدوده زمانى قتل گريبايدوف، در سمت نايب اولى سفارت روسيه در تهران انجام وظيفه مى‌كرده است. چنين به نظر مى‌رسد، او خانه بدوشى بوده كه به عشق سير و سفر در خطه پهناور ايران به سياحت پرداخته و پيش از سفر به لرستان بزرگ و لرستان كوچك و خوزستان، نواحى کرمانشاهان، خراسان، گرگان، همدان و مناطق ديگر مملكت ما را گشته است.
- سفرنامه حاج سیاح به فرنگ تأليف ميرزا محمدعلى پسر ملا محمدرضاى محلاتى معروف به «حاجى سياح» ((1215 -1304ش) به زبان فارسى است. حدود بيست سال از عمرش را در سفر و سياحت به سرزمين‌هاى مختلف جهان سپرى كرد. مى‌توان گفت بهترين و پرمحتواترين سفرنامه‌اى است كه طى دو قرن اخير توسط يك ايرانى نوشته شده است.
- سفرنامه‌های ونیزیان در ایران ترجمه منوچهر امیرى است که به زبان فارسى در سال 1349ه.ش نوشته است. این کتاب مشتمل بر شش سفرنامه است که پنج تاى آن را چهار تن از سفیران ونیزى و یکى را بازرگانى گمنام، از همان دیار نوشته است.
- سفرنامه جکسن، ايران در گذشته و حال نوشته ابراهام ولنتاين ويليامز جكسن، ترجمه فارسى «ايران در گذشته و حال» به قلم منوچهر اميرى و فريدون بدره‌اى است و براى اين كه با نام كتاب ديگرى به همين نام اشتباه نشود با نام سفرنامه جكسن منتشر شده است. جكسن در اين اثر آميزه‌اى از تاريخ، سفرنامه و شرح خاطرات معمول، باستان‌شناسى، خطشناسى و مردم شناسى ارائه مى‌دهد كه اين ويژگى‌ها، اهميت كتاب مذكور را بيش از پيش ارتقا مى‌دهد. به تعبير خود نویسنده، اين سفر به انگيزه و هدف خاص تحقيق و پژوهش در آثار و بناهاى تاريخى و باستانى انجام گرفته است.
- سفرنامه پولاک؛ ایران و ایرانیان ترجمه کتاب ایران و ایرانیان یاکوب ادوارد پولاک به قلم کیکاووس جهانگیرى است.
- سفرنامه جیمز موریه كتابى است در دو جلد، به زبان فارسى، ترجمه ابوالقاسم سری كه از روى نسخه اصلى آن كه به زبان انگليسى است، ترجمه شده و به گزارشات سفر جيمز موريه به ايران اختصاص يافته است.
- سفرنامه لرستان و خوزستان تألیف حسنعلى‌خان افشار مى‌باشد.
- سفرنامه دوم نجم‌الدوله به خوزستان كتابى است به زبان فارسى كه به شرح دومين مسافرت نجم‌الدوله، عبدالغفار بن علی محمد به خوزستان به منظور مرمت و بازسازى سد اهواز مى‌پردازد. كتابچه دستور العمل ناصرالدين‌شاه به مؤلف در سفر اول نيز در انتهاى كتاب درج گرديده است.
- سفرنامه قفقاز و ایران تأليف ارنست اورسل بلژيكى متولد /1858 1275ق است كه توسط على‌اصغر سعيدى به زبان فارسى و در يك جلد ترجمه گشته است.
- سفرنامه کارستن نیبور يكى از سفرنامه‌هاى گمنام؛ اما مهم روزگار كريم‌خان زند، سفرنامه نيبور است. منابع فارسى اين دوره اغلب رويكردى سياسى و نظامى دارند و كمتر به جزييات تاريخ اجتماعى و اقتصادى يا شناسايى علمى راه‌ها و بناهاى باستانى روزگاران گذشته مى‌پردازد. سفرنامه نيبور در تمامى اين موارد مطالبى بديع دارد كه محقق تاريخ زنديه نمى‌تواند، از آن بى نياز باشد.
- مسیر طالبی یا سفرنامه میرزا ابوطالب خان به زبان فارسى و به قلم ابوطالب بن محمد اصفهانى، شرح سير و سياحت نویسنده در بلاد فرنگ است.
- سفرنامه رابی بنیامین تودولایی شرح سفرهاى يك نویسنده يهودى قرن ششم هجرى با موضوع پراكندگى قوم يهود است كه به قلم خانم مهوش ناطق، به زبان فارسى ترجمه شده است. اصل كتاب به زبان عبرى بوده و به دليل ارزش تاريخى مستند آن، بارها گاه از روى متن اصلى و يا از زبان‌هاى ديگر ترجمه شده است.
- سفرنامه کلاویخو اثر روى گونسالس كلاويخو سفير اسپانيايى متوفى 1412م مى‌باشد كه توسط مسعود رجب‌نيا به فارسى ترجمه گشته است.
- سفرنامه پیترو دلاواله ترجمه‌اى است از (Cose e parole nei viaggi di pitro della valle)که به اهتمام آقاى شعاع‌الدین شفا صورت گرفته است.
- پنج سفرنامه یا سفر به اقلیم عشق فراهم‌آمده از پنج سفرنامه در اواخر قاجاریه و دورۀ پهلوی اول و مربوط به سال‌های 1298 تا 1365 هجری قمری است و در یک مجلد با تحقیق، تصحیح و گردآوری سید خلیل طاوسی و به مناسبت اولین همایش بین‌المللی میراث مشترک ایران و عراق تدوین شده است. این سفرنامه‌ها را کسانی نوشته‌اند که چندان شهره نیستند و رهسپار عتبات عالیات شده‌اند و دیدنی‌ها و شنیدنی‌های خود را به تفصیل بازگو کرده‌اند.
- سفرنامه آمبرسیو کنتارینی ترجمه سفرنامه آمبرو سيو كنتارينى است كه از زبان ايتاليايى به انگليسى و سپس به فارسى ترجمه گشته است. ترجمه فارسى آن از قدرت‌الله روشنى است. اين سفرنامه شرح احوال دوره‌اى از تاريخ كشور ما را بازگو مى‌كند كه تا اندازه‌اى تاريك و ناشناخته است، چرا كه آغاز قرن پانزدهم دوره‌اى از تاريخ شرق و به خصوص كشور ايران است كه اندكى از آن آشكار و روشن است. چون تندباد حمله مهاجمين تيمورى چنان بر سراسر اين قسمت از سرزمين‌هاى تاريخى وزيده است كه آنها را براى سال‌هاى متمادى در گمنامى و ظلمت فروبرده است.
 |
این صفحه برای ابهامزدایی است و پیوندهایی به صفحات گوناگون با نام‌‌های مشابه دارد. اگر با دنبال کردن پیوندی در صفحه‌ای به اینجا رسیده‌اید، در صورت تمایل، به همان صفحه بروید و آن پیوند را به صفحهٔ مناسب خودش مربوط کنید. |