جعفری تبریزی، محمدتقی
| نام | جعفری تبریزی، محمدتقی |
|---|---|
| نامهای دیگر | علامه جعفری
جعفری، محمدتقی |
| نام پدر | کریم جعفری تبریزی |
| متولد | 1304 ش |
| محل تولد | تبریز |
| رحلت | 1377 ش یا 1419 ق یا 1998 م |
| اساتید | سید محسن حکیم، میرزا حسن موسوی بجنوردی، سید محمد هادی میلانی، سید جمال‌الدین گلپایگانی، سید محمود شاهرودی، سيد عبدالهادى شيرازى |
| برخی آثار | تکاپوی اندیشه‌ها، امید و انتظار، بررسی افکار هیوم و راسل، حقوق جهانی بشر و کاوش‌های فقهی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE00112AUTHORCODE |
محمدتقی جعفری (۱۳۰۴ - ۱۳۷۷ش)، مشهور به علامه جعفری، از علمای شیعه در قرن ۱۵ق، حکیم، فیلسوف، متکلم، فقیه، و اصولی نامدار است. او شاگرد مرتضی طالقانی بود، و سراسر عمر خود را در تحصیل، تدریس و پژوهش و تحقیق سپری کرد. وی بیش از ۸۰ جلد کتاب تأليف کرده است. شرح نهج‌البلاغة و شرح مثنوی معنوی از معروف‌ترین آثار اوست. منوچهر صدوقى سها داماد ایشان است.
ولادت
محمدتقی جعفری در مرداد ۱۳۰۴ش/۱۳۴۳ق در محله جمشید آباد/عمو زین‌الدین تبریز به دنیا آمد. پدرش کریم نام داشت.
تحصیلات
قرائت قرآن را از مادرش آموخت. او قرائت قرآن را چنان خوب فراگرفته بود که وقتى در شش سالگى، براى اولین بار وارد مدرسه «اعتماد» تبریز شد، از همان آغاز، او را براى کلاس سوم پذیرفتند.
او هرچند به‌خاطر فقر مالى، در هشت سالگى درس را ترک کرد و به‌عنوان کارگر کفاش مشغول به کار شد، ولى بعد از آن، با برادرش، محمدجعفر تصمیم گرفتند نصف روز را کار کنند و نصف دیگر را مشغول تحصیل علم شوند. در این زمان، آن‌ها وارد مدرسه طالبیه شدند. محمدتقى در آن مدرسه نخست «امثله» و «صرف میر» را نزد استاد سیدحسن شربیانى و «البهجة المرضية» و «المطول» را نزد استاد میرزا على‌اکبر اهرى فراگرفت.
او در سال 1319ش، براى ادامه تحصیل، تبریز را به مقصد تهران ترک کرد. او در «مدرسه فیلسوف»، از استاد آیت‌الله حاج شیخ محمدرضا تنکابنى، «المكاسب» و «کفایه» و از آیت‌الله میرزا مهدى آشتیانى، حکمت «منظومه» حکیم ملاهادى سبزوارى و بخشى از امور عامه «اسفار» را یاد گرفت.
او بعد از مدتى، براى ادامه تحصیل به قم رفت و در مدرسه دارالشفاء اقامت کرد و معقول را از آیت‌الله شیخ مهدى مازندرانى و عرفان را از آیت‌الله شیخ محمدتقى زرگر فراگرفت و از درس اخلاق امام خمینى بهره برد.
وى بعد از مدتى در درس‌هاى آیت‌الله میرزا فتاح شهیدى شرکت کرد. محمدتقى در سال 1363ق، وارد نجف شد و با جدیت مشغول تحصیل گردید و در درس‌هاى استادان بزرگى شرکت کرد و از آنان بهره‌ها برد؛ از جمله حضرات آیات: شیخ محمدکاظم شیرازى (طهارت و مکاسب محرمه)؛ سید ابوالقاسم خویى (اصول فقه و مکاسب محرمه)؛ سید محمود شاهرودى (صید و ذباحه)؛ سید جمال گلپایگانى (قاعده فراغ و تجاوز)؛ محمدهادى میلانى (فقه و اصول)؛ صدرا قفقازى (اسفار و شوارق الإلهام)؛ مرتضى طالقانى (حکمت و عرفان)؛ سید محسن حکیم و سید عبدالهادى شیرازى.
او در 23 سالگى از آیت‌الله محمدکاظم شیرازى اجازه اجتهاد دریافت کرد و اولین کتابش را در همان زمان به نام «الأمر بين الأمرين» (تقریر درس‌هاى آیت‌الله سید ابوالقاسم خویى) نشر داد. او در مسجد هندى تدریس «المكاسب» را نیز آغاز کرد.
همچنین با مشورت آیت‌الله شیرازى، درسى را درباره مباحث فلسفى و سؤالات و شبهات روز، از جمله ارتباط انسان و جهان، وجدان، جبر و اختیار، براى طلاب نجف شروع کرد. شهید سید محمدباقر صدر جزو شاگردان او بود.
استاد جعفرى، حدود 11 سال در نجف اشرف بود و سرانجام به تهران مهاجرت کرد و حدود 4 سال در مدرسه مروى به تدریس «منظومه» و «العروة الوثقی» پرداخت. وی به‌تدریج، اقشار گوناگون مردم را در دانشگاه‌ها و مساجد و... از سخنان خویش بهره‌مند نمود.
او از سال 1344، مجلس تفسیرى براى شرح و نقد مثنوى تشکیل داد. وی همچنین از حدود سال 1340 تا پایان زندگى، با شخصیت‌هاى علمى متعددى مصاحبه کرده است.
او شاگردان بسیارى تربیت کرد؛ از جمله: «عبدالرحیم گواهى» و «عبدالله نصرى». او بیش از صد کتاب نوشته است که از آن جمله مى‌توان به «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغة»، «تفسیر و نقد و تحلیل مثنوى»، «فلسفه زیبایى و هنر از دیدگاه اسلام»، «حکمت اصول سیاسى اسلام» و «اعلامیه جهانى حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب و تطبیق آن دو بر یکدیگر» اشاره کرد.
وفات
او سرانجام در 25 آبان 1377ش، درگذشت.
منابع مقاله
ر.ک: «گلشن ابرار»، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم زیر نظر پژوهشکده باقرالعلوم(ع) وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، ج6، ص393، نشر معروف، قم، 1379.
وابسته‌ها
تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی (جعفری)
ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه (علامه جعفری)
ترجمه نهج‌البلاغه (علامه جعفری)
المعجم المفهرس لالفاظ نهج‌البلاغة
اصلاحیه اشتباهات چاپی و بعضی از جملات تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی
امام حسین علیه‌السلام شهید فرهنگ پیشرو انسانیت
المعجم المفهرس لالفاظ نهج‌البلاغة
لغت نامه، يا، فرهنگ بزرگ جامع نوين: ترجمه المنجد
تحقيق در دو نظام حقوق جهانیبشر از ديدگاه اسلام و غرب و تطبيق آن دو بر يکديگر
نيايش امام حسین عليه‌السلام در صحرای عرفات
معجم اشعار در تفسير و نقد و تحليل مثنوي
خدا و جهان و انسان از ديدگاه علي بن ابي‌طالب و نهج‌البلاغة
تاريخ از ديدگاه امام علي‌عليه‌السلام
علي أجنحة الروح: دعاء الإمام الحسين عليه‌السلام في صحراء عرفات تفسير و معايشة
مطالعه تطبیقی نظام حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب
تحليل شخصيت خيام، بررسی آراء فلسفي، ادبي، مذهبی و علمي عمر بن ابراهیم خيامي
شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی
حقوق الانسان فی الاسلام و الغرب
المعجم المفهرس لالفاظ نهج‌البلاغة