أهل‌البيت علیهم‌السلام من کتاب أعيان الشيعة

أهل‌البيت من أعيان الشيعة
أهل‌البيت من أعيان الشيعة
پدیدآوران	مجمع جهاني اهل بيت عليهم السلام. معاونت فرهنگي. گروه تاليف و تحقيق (محقق) امين، محسن (نویسنده)
ناشر	المجمع العالمي لاهل البيت (عليهم السلام)
مکان نشر	لبنان - بيروت
سال نشر	1432ق. = 2011م.
چاپ	چاپ اول
زبان	عربي
تعداد جلد	5
کد کنگره	‏/الف8 الف6018 / 55/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

أهل‌البيت من أعيان الشيعة، تألیف سید محسن امین عاملی (متوفی 1371ق)، مجموعه پنج جلدی حاوی سیره و تاریخ اهل‌بیت(ع) است. این اثر توسط المجمع العالمي لأهل‌البيت(ع)، از کتاب «أعيان الشيعة» استخراج شده است.

ساختار

جلد اول به سیره رسول‌الله(ص) و فاطمه زهرا(س)، جلدهای دوم و سوم به سیره امام علی(ع) و جلدهای چهارم و پنجم به سیره دیگر امامان اهل‌بیت(ع) اختصاص یافته است.

نویسنده سیره اهل‌بیت(ع) را با استفاده از منابعی چون «الإرشاد» شیخ مفید، «إعلام الوری» شیخ طبرسی، «كتاب الآل» ابن خالویه، «مواليد أهل‌البيت» ابن خشاب و دیگر منابع معتبر از ولادت تا شهادت استخراج کرده است.

گزارش محتوا

در مقدمه کتاب، از مشارکت مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) در برطرف کردن غبار تشویش و گمراهی از تاریخ و سیره رسول‌الله(ص) و خاندان بابرکتش سخن رفته است. از بهترین کتبی که در این زمینه از فقها و علمای مکتب اهل‌بیت(ع) تألیف شده، کتاب ارزشمند «أعيان الشيعة» است. آیت‌الله سید محسن امین عاملی در مطلع این کتاب به‌تفصیل سیره اهل‌بیت(ع) را مطرح کرده است. مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) تصمیم گرفت که تحقیق و استخراج مصادر آن را به شکل مستقل و به‌صورت موسوعه تاریخی پنج جزئی ارائه نماید که مستندی از سیره چهارده معصوم(ع) باشد^[۱]‏.

تحقیق و مستندسازی جزء اول توسط شیخ عبدالامیر کمال و بخش مربوط به حضرت زهرا(س) توسط سید یونس عگله موسوی، استخراج برخی نصوص نیز توسط حسین رفعت صالحی انجام شده است.

تحقیق چهار جزء دیگر به قلم سید یونس عگله موسوی، سید عبدالرحیم موسوی حصینی و حسین رفعت صالحی انجام شده است. تحقیق هر پنج جلد نیز تحت اشراف علمی سید منذر حکیم انجام شده است^[۲]‏.

شیوه تحقیق کتاب:

در تحقیق این کتاب بر نسخه‌های چاپ‌شده در عصر مؤلف و پس از آن، تحت اشراف فرزندش سید حسن امین اعتماد شده است. اشتباهات چاپی با استناد به مصادری معتبر تصحیح شده است. به جهت ممانعت از اختلاط، حواشی نویسنده از حواشی جدید در این طبع تحقیقی متمایز شده است.
استخراج آیات قرآنی.
استخراج احادیث شریف نبوی و اهل‌بیت(ع) از طرق شیعه و سنی. در این‌باره - جز در مواردی که امکان آن نبوده - ‌از مصادر اصلی استفاده شده است.
استخراج وقایع و حوادث تاریخی از مصادر اصلی و بیان تفاوت‌های آنها. اگر این تفاوت‌ها منجر به ایراد شده باشد، توضیح و تثبیت اختلاف در پاورقی ذکر شده و در غیر این‌ صورت به اشاره اکتفا شده است.
استخراج معانی کلماتی که نیاز به تفسیر داشته، از معاجم لغوی و کتب اصلی لغت.
تنظیم فهارس فنی عمومی^[۳]‏.

پس از مقدمه تحقیق، شرح حال مؤلف کتاب سید محسن امین عاملی، اساتید، شاگردان و لیستی از 60 تألیف ایشان ارائه شده است. زندگی‌نامه ایشان با ذکر تاریخ وفات و مدفن و قصیده‌ای در رثای ایشان به پایان آمده است^[۴]‏.

در جلد اول کتاب سیره رسول‌الله(ص) و فاطمه زهرا(س) ذکر شده است. سیره رسول‌الله(ص) با ذکر نسب شریف آن حضرت آغاز و پس از طرح مباحثی چون سیره پیامبر در دعوت‌ پادشاهان به اسلام و غزوات و سرایا، با ذکر گزیده‌ای از سخنان، خطب و ادعیه به پایان آمده است.

در کتاب «أسباب النزول» واحدی نیشابوری چنین آمده است: ابوسعید محمد بن علی صفار از حسن بن احمد مخلدی از محمد بن حمدون بن خالد... از ابوسعید خدری روایت کرده است که آیه يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك، روز غدیر خم درباره علی بن ابی‌طالب(ع) نازل شد^[۵]‏.

در وصیت پیامبر(ص) به معاذ بن جبل به هنگامی که به‌عنوان کارگزار به یمن فرستاد شد، آمده است: «... و وصیت می‌کنم تو را به تقوای الهی و راستگویی و وفای به عهد و ادای امانت و ترک خیانت و سخن نرم و سلام کردن و رعایت همسایه و مهربانی با یتیم و نیکوکاری و کوتاهی آرزو و دوستی آخرت و ترس از حساب و فروخوردن خشم و فروتنی و برای هر گناهی توبه کردن؛ برای گناه پنهانی توبه پنهانی و برای گناه آشکار توبه آشکار»^[۶]‏.

بسیاری از احادیث نبوی از کتاب «الشهاب في الحكم والآداب» یحیی بن عشیره بحرانی و «تحف العقول» ابن شعبه حرانی نقل شده است^[۷]‏.

در بخش دوم از جلد اول، سیره فاطمه زهرا(س) با ذکر ولادت، کنیه و القاب، صفات و مناقب و محبت فوق‌العاده پیامبر(ص) نسبت به آن حضرت مطرح شده است^[۸]‏.

از جمله سیره فاطمه زهرا(س) زیارت قبور شهدا بود. کلینی از امام صادق(ع) نقل کرده که فرمود: «فاطمه پس از رسول الله(ص) 75 روز زندگی کرد؛ در این مدت خوشحال و خندان دیده نشد. در هر هفته دو بار در دوشنبه و پنج‌شنبه نزد قبور شهدا می‌رفت و می‌فرمود: همین جا رسول‌الله(ص) قرار داشتند و اینجا مشرکین [محل جنگ رسول خدا با مشرکین را دقیقاً نشان می‌داد]».

این حدیث که به سند صحیح از کافی نقل شده، می‌رساند که فاطمه(س)، علاوه بر زیارت اهل قبور، آمدنش به مزار شهدا، شخصاً در جنگ احد نیز حضور داشت و محل را با چشمان مبارکش دیده بود^[۹]‏.

در جلد دوم سیره امیرالمؤمنین علی(ع) به شیوه سال‌نگاری تا سال یازدهم هجری مورد مطالعه قرار گرفته است. در ابتدای این جلد ارشاد مفید، إعلام الوری طبرسی، كتاب الآل ابن خالویه، مواليد أهل‌البيت ابن خشاب و... از جمله منابع اصلی دانسته شده که سیره اهل‌بیت(ع) را به‌طور عمومی مورد بررسی قرار داده‌اند. پس از آن «الخصائص» نسایی و حافظ ابونعیم اصفهانی و ابی‌عبدالرحمن سکری و نیز «ما نزل فيه من القرآن» ابونعیم اصفهانی، از جمله مصادر اصلی در موضوع فضائل امیرالمؤمنین علی(ع) دانسته شده است^[۱۰]‏.

تمام جلد سوم کتاب به سیره امام علی(ع) اختصاص یافته است. در دو جلد دیگر نیز سیره امام حسن(ع) و دیگر ائمه هدی(ع) بررسی شده است.