الموسوعة السجادية
| الموسوعة السجادية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خیرالدین، سمیر (نویسنده)
امام سجاد علیه‌السلام (نویسنده) حکیم، محمد حسین (نویسنده) ماجد، احمد (محقق) زراقط، محمد (مترجم) |
| عنوان‌های دیگر | الصحيفة السجادية: الدراسة السندية - البيبليوغرافيا - النص |
| ناشر | معهد المعارف الحکمية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1426ق. = 2006م. |
| چاپ | چاپ يکم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الموسوعة السجادية، تألیف احمد ماجد، سمیر خیرالدین و دیگران، به بررسی سندی صحیفه سجادیه و کتاب‌شناسی شروح، حواشی و تراجم و کتب مرتبط با این اثر گران‌قدر پرداخته است.
ساختار
کتاب در سه بخش مطالعه سندی، کتاب‌شناسی و ارائه وتحقیق نص صحیفه مطرح شده است.
گزارش محتوا
نویسنده در مقدمه کتاب در تبیین ضرورت بهره بردن از صحیفه سجادیه می‌نویسد: ازآنجاکه صحیفه سجادیه نص مقدسی است که از امام علی بن الحسین زین‌العابدین(ع) صادر شده است تا جایی که درباره آن گفته شده که زبور آل‌محمد(ص) است، باید از چشمه زلال آن نوشید؛ چراکه ادعیه آن در زوایای مختلف زندگی وارد شده است و مشتمل بر توحید و تسبیح و تمجید و صلوات بر رسول‌الله و خاندانش و ملائکه و اهل‌بیت و همچنین ادعیه اوقات صبح و عصر و به هنگام نزول بلا و استعاذه از بلایا و پناه بردن به خداوند و توبه و... است[۱].
اهمیت کتاب صحیفه و امتیاز آن در بین سایر کتب دعا منحصر در سبقت زمانی نیست، بلکه آنچه این صحیفه را متمایز ساخته است، مشتمل بودن بر بسیاری از تعالیم اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و سیاسی با اسلوب دعا و با نظمی متفاوت در فصاحت و بلاغت است که سبب شده است این صحیفه مبارک جایگاه سوم را پس از قرآن و سنت نبوی شریف داشته باشد. امتیاز دیگری که برای این کتاب شریف ذکر می‌شود، شرایط دشواری است که در آن تدوین شده است؛ به‌گونه‌ای که در مرحله سختی از تاریخ این امت ظهور یافت که می‌توان آن را عصر مشکلات سیاسی و فرهنگی دانست. در این زمان بر بخش اعظمی از مسلمین حب دنیا و تعلق به آن سیطره یافته بود؛ تا جایی که از اسلام و تعالیم آن در نفوس بسیاری از مردم جز پوسته نازکی باقی نمانده بود[۲].
اولین مبحث کتاب، مطالعه سندی صحیفه سجادیه است. در این بخش ابتدا ده شخصیت مذکور در اسناد با مراجعه به تراجم معرفی شده‌اند. پس از آن 34 سند و اجازه علما نسبت به صحیفه سجادیه ارائه شده است. سند ابن شاذان در «بحار الأنوار»، سند شیخ طوسی در «الفهرست»، سند شهید اول، اجازه شهید ثانی به والد شیخ بهایی، اجازه محمدتقی مجلسی به مولی محمدصادق کرباسی اصفهانی از جمله این موارد است[۳].
اهمیت این بخش عبارت است از: توثیق نص به‌لحاظ حدیثی و رجالی و موازین اسقاط و اثبات در آن دو و همچنین توجه به عوامل تاریخی وضع[۴].
در بخش دوم با عنوان شروح، حواشی و تراجم، ابتدا در مخطوطات صحیفه سجادیه تا قرن دهم 28 اثر معرفی شده است.
در ادامه 75 اثر معرفی شده که از آن جمله است: «ترجمة الصحيفة السجادية» محمدصالح بن محمدباقر روغنی قزوینی (متوفی 1116ق)، «ترجمة الصحيفة السجادية» محمدصفی (قرن 11ق)، «حديقة قطب‌شاهی» علی بن طیفور بسطای (قرن 11ق)، «شرح الصحيفة السجادية» حسین بن جمال‌الدین محمد خوانساری (متوفی 1099ق)، شرح الصحيفة السجادية» میرزا سلیمان بن محمد گیلانی تنکابنی (قرن 12ق)[۵].
شیوه نویسنده در معرفی آثار عبارت است از معرفی کتاب و معرفی نسخه. ابتدا به نام کتاب، نویسنده، شیوه تألیف، فصول و بخشی از مقدمه و خاتمه آن اشاره شده است. سپس با معرفی نسخه خطی، نام کتابخانه، شماره نسخه، نوع خط، ناسخ، تاریخ نسخ و... معرفی نسخه تکمیل شده است.
سپس در بخشی الحاقی، دیگر آثار فارسی و عربی در ضمن شروح، آثار و مخطوطات معرفی شده است. در معرفی «البلد الأمين و الدرع الحصين» تقی‌الدین ابراهیم بن علی عاملی کفعمی چنین می‌خوانیم: این کتاب مشتمل بر عوذات، دعوات، تسابیح، زیارات، اعمال هفته و ماه و سال و... بوده و از المصباح بزرگ‌تر و جلیل‌تر است. تمام صحیفه سجادیه - که بر صاحبش هزاران تحیت و سلام باد - در این کتاب آمده است. شرح آن نیز در حاشیه کتاب ذکر شده است. نویسنده در ماه شوال 868ق، از نگارش این کتاب فارغ شده است[۶].
متن کامل اعراب‌گذاری‌شده صحیفه سجادیه با تحقیق معانی الفاظ، بخش انتهایی کتاب است[۷].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است.
معانی الفاظ و برخی توضیحات نویسنده در پاورقی‌ها ذکر شده است.
نویسنده در ذکر فهارس نسخ خطی از کتابخانه‌های ایران و کتابخانه‌های دیگر کشورها استفاده کرده است[۸].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.