أصول الفقه (ابهام‌زدایی)

أصول الفقه ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• علم أصول الفقه عنوان اثری است از عبدالوهاب خلاف با موضوع اصول فقه. خلاف در این کتاب یک جلدی که آن را به زبان عربی نگاشته، به بیان مباحث اصول فقه و ادله شرعی، احکام شرعی، قواعد اصولی لغوی و قواعد اصولی تشریعی، می‌پردازد.

• معجم أصول الفقه تألیف خالد رمضان حسن، فرهنگ‌نامه اصول فقه حاوى اصطلاحات اصولى به شيوه علماى اهل سنت است.

• معجم اصطلاحات أصول الفقه اثر عبدالمنّان راسخ مجموعه‌اى است كه در آن واژگان اصولى براساس مذاهب اهل سنت تعريف شده است.

• آراؤنا في أصول الفقه تأليف آيت‌الله سيد‌ ‎تقى طباطبايى قمى است. در این اثر سه جلدى كليه مباحث اصول به صورت نسبتاً اجمالى و روان بيان شده است.

• المحصول في علم أصول الفقه اثر فخرالدین محمد بن عمر خطیب رازی، معروف به فخر رازی (متوفی 606ق)، کتابی است در علم اصول فقه که با تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، به چاپ رسیده است.

• المحصول في علم أصول الفقه (ویرایش جدید) عنوان اثری است که فخر رازی، به زبان عربی در موضوع اصول فقه نوشته است. این اثر در 6 جلد توسط انتشارات مؤسسة الرسالة و با تحقیق دکتر طه جابر فیاض علوانی، به چاپ رسیده است.

• المحصول في أصول الفقه (معافری مالکی) تألیف قاضی محمد بن عبدالله بن عربی معافری مالکی (متوفی 543ق)، از جمله منابع اصول فقه اهل سنت است. تحقیق و تصحیح کتاب به قلم حسین علی بدری و سعید عبداللطیف فوده صورت گرفته است.

• أصول الفقه (طبع اسماعیلیان) تألیف شیخ محمّدرضا مظفر است.

• أصول الفقه (مظفر) همراه با شرح فارسی متن عربى‌اش از مرحوم شيخ محمدرضا مظفر و شرح فارسی آن از سيد‌ ‎سیدعبدالله اصغرى است كه در ايضاح مطالب و رفع غموضات آن تلاش نموده و زحمات فراوانى را در توضيح و تبيين نظريات مرحوم مظفر متحمل شده است.

• أصول الفقه (حلی) به زبان عربى، اثر آیت‌الله شيخ حسين حلّى، شرح و تعليقه بر کتاب اجود التقريرات مرحوم نايينى است كه توسط مرحوم خویى تقرير شده است.

• أصول الفقه (اراکی) به زبان عربى، اثر آیت‌الله اراكى، در علم اصول فقه است.

• أصول الفقه (طبع جامعه مدرسین) به زبان عربى، تأليف محمدرضا مظفر، از مهم‌ترين کتاب‌هایى است كه در حوزه‌هاى علمیه تشيع به‌عنوان دومین متن درسى علم اصول معين شده است.

• أصول الفقه (ابوالنور زهیر) نوشته محمد ابوالنور زهیر(1327-1407ق) حاشیه‌ای است بر «نهایة‌ السؤل» شرح اسنوی(۷۰۴-۷۷۲ق) بر «منهاج‌ الوصول» بیضاوی(متوفای 695 یا 691 یا 685ق- تبریز) که توسط مؤلف، طی چهار سال و در چهار جلد، در دانشکده شریعت و قانون دانشگاه الأزهر، تدریس شده است.

• أصول الفقه المقارن فيما لانصّ فيه، نوشته آیت‌الله سبحانى، به زبان عربى است. یکى از دلايل اختلافات فقهاى شيعه و سنى در فتاوى، به اختلاف آنها در دليل احكامى كه در مورد آنها نصى وارد نشده باز مى‌گردد و این کتاب، همین مسأله را بررسی و تحلیل می‌کند.

• دروس فی أصول الفقه المقارن، خلاصه‌ای به قلم پژوهشگر معاصر، مجید نیسی، از کتاب الأصول العامة للفقه المقارن نوشته سید‌ ‎محمدتقى طباطبایى حکیم، شامل 62 درس در موضوع علم اصول فقه مقایسه‌ای است. مجید نیسی در پایان هر درس، چکیده مطالب و چند پرسش برای خودآزمایی افزوده است.

• اصول فقه مقارن، اثر علی‌اصغر رضوانی، کتابى است در موضوع اصول فقه كه در آن، به مقايسه بين اصول فقه شيعه و اهل سنت پرداخته شده است. کتاب، به زبان فارسی و در سال 1387ش، نوشته شده است.

• معجم مفردات أصول الفقه المقارن، تألیف تحسين بدرى، توضيح واژگان اصول فقه شيعى و سنّى است كه به عربى و انگليسى نگارش شده است.

• موسوعة أصول الفقه المقارن، به کوشش مرکز تحقیقات و مطالعات علمی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، در دو جلد به زبان عربی با موضوع اصول فقه با نگاه دایرة‌المعارفی و مطالعات تطبیقی فراهم شده است.

• الأصول العامة للفقه المقارن، به زبان عربى، تأليف سيد‌ ‎محمدتقى طباطبايى حكيم است. که در آن به مباحث علم اصول، بدون تعصب و با بيان روش اصولى مذاهب مختلف اسلامى طرح و بررسى شده و با دلايل منطقى نظر صحيح انتخاب گرديده است.

• الأصول العامة للفقه المقارن (حکیم)، تألیف سید محمدتقی حکیم (1346-1423ق)، از جمله آثار ارزشمند در موضوع اصول فقه است که با سبکی نو شیوه اصولی مذاهب مختلف اسلامی را مورد مطالعه قرار داده است. این کتاب با تحقیق وفی شناوه منتشر شده است.

• أصول الفقه المقارن فيما لانصّ فيه، اثر آیت‌الله سبحانى، به زبان عربى است. یکى از دلايل اختلافات فقهاى شيعه و سنى در فتاوى، به اختلاف آنها در دليل احكامى كه در مورد آنها نصى وارد نشده باز مى‌گردد و این کتاب، در همین باره نوشته شده است.

• المهذب في علم أصول الفقه المقارن، عنوان اثری است از عبدالکریم نمله با موضوع علم اصول فقه. این اثر 5 جلدی به زبان عربی نوشته شده است.

• الأساس في أصول الفقه، نوشته محمدحسین عبدی است که به شیوۀ آموزشی برای طلبه‌هایی که آموختن اصول فقه را آغاز می‌کنند، نوشته شده است.

• أصول الفقه (مقدسی حنبلی)، عنوان اثری است از محمد بن مفلح مقدسی حنبلی با موضوع اصول فقه.

• معجم مصطلحات أصول الفقه، تأليف قطب مصطفى سانو، استاد فقه اسلامى دانشگاه كويت، اثرى است متقن و مطابق با معيارهاى معجم‌نگارى كه به‌صورت الفبايى تدوين شده و معادل انگليسى هر اصطلاح اصولى نيز آمده است.

• أصول الفقه الإسلامي، نوشته وهبة بن مصطفى زحیلی دمشقی(932- 2015م)، فقیه، حقوق‌دان، مفسر، و از عالمان سنی‌مذهب سوریه است که نوشته‌های وی بیشتر به فقه و اصول اختصاص دارد. این اثر در موضوع اصول فقه به نگارش درآمده است.

• أصول الفقه الذي لا يسع الفقيه جهله، تألیف عیاض بن نامی سلمی، عضو هیئت‌علمی بخش اصول فقه دانشکده شریعت ریاض، کتابی است یک‌جلدی به زبان عربی با موضوع اصول فقه اهل سنت.

• محاضرات في أصول الفقه، اثر عربى آيت‌الله شيخ محمد اسحاق فياض، تقريرات درس خارج اصول فقه آيت‌الله ابوالقاسم خويى مى‌باشد.

• علم أصول الفقه (عبدالوهاب خلاف)، اثر عبدالوهاب خلاف (متوفی 1335ش/1956م)، کتابی است در علم اصول فقه که برپایه فقه حنفی به رشته تحریر درآمده است.

• فصول في أصول الفقه، شرحی است بر کتاب «فرائد الأصول» شیخ مرتضی انصاری (متوفی 1281ق) که توسط شیخ محمود آل ذهب (متوفی 1324ق) نوشته و به همت نوه شارح، دکتر صاحب ذهب مورد تحقیق قرار گرفته و منتشر شده است.

• محاضرات في علم أصول الفقه، مجموع تقریرات دوره اول و دوم درس اصول شهید سید محمدباقر صدر، به قلم شهید سید محمد صدر است که توسط مؤسسه «المنتظر...» در قالب کتابی یک جلدی به زبان عربی چاپ شده است.

• البرهان في أصول الفقه، تألیف ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله بن یوسف جوینی (متوفی 478ق)، مشهور به امام‌الحرمین جوینی، متکلم، فقیه و اصولی مسلمان شافعی‌مذهب است. او از مدرسین معروف نظامیه نیشابور و آثارش کتب درسی بوده است.

• شرح اصول فقه از جمله شروح فارسى كتاب اصول‌فقه مرحوم مظفر به قلم على محمّدى خراسانى است. اين شرح پس از چندين دوره تدريس به رشته تحرير درآمده لذا از صلابت و اتقان خوبى برخوردار است.

• المقدمات و التنبيهات في شرح أصول الفقه اثر شيخ محمود قانصُوه، يكى از شروح عربى اصول فقه مرحوم مظفر، است كه شارح با مقدمات و تنبيهات لازم آن را در هشت جلد نگاشته است.

• المفيد في شرح أصول الفقه اثر عربى ابراهیم اسماعيل شهركانى، شرح غير مزجى و توضيح كتاب «أصول الفقه» مرحوم مظفر مى‌باشد.

• شرح الموجز في أصول الفقه اثر مجید فرج‌زاده فسایی، ترجمه فارسی و شرح کتاب عربی «الموجز في أصول الفقه» آیت‌الله جعفر سبحانی است.

• شرح اصول فقه (فرج‌زاده فسائی) نوشته مجید فرج‌زاده فسایی (متولد 1351ش) است. این اثر در موضوع اصول فقه به نگارش درآمده است.

• شرح الورقات في أصول الفقه اثر جلال‌الدین محمد بن احمد محلی شافعی (متوفی 864ق)، شرحی است مزجی بر کتاب «الورقات في أصول الفقه» امام‌الحرمین ابوالمعالی عبدالملک بن عبدالله بن یوسف بن محمد جوینی (419-‌478ق) که با مقدمه، تحقیق و تعلیقات حسام‌الدین بن موسی عفانه به چاپ رسیده است.

• ترجمه و شرح فارسی الموجز في أصول الفقه اثر على عدالت حاصل تجربه مؤلف است كه پس از بيست و پنج بار تدريس كتاب الموجز في اصول الفقه استاد آیت‌الله سبحانی در يك مجلد منتشر شده است.

• ترجمه و شرح الموجز في أصول الفقه همراه با متن عربی و اعراب‌گذاری ترجمه و شرح کتاب «الموجز في أصول الفقه» آیت‌الله جعفر سبحانی است که در دو جلد توسط دکتر عباس زراعت، از عربی به فارسی برگردان، شده است.

• تطور علم أصول الفقه و تجدده (و تأثره بالمباحث الکلامیة) اثری از عبدالسلام بلاجی (معاصر) است.

• محاضرات اصول الفقه نوشته سید موسی شبیری زنجانی(متولد 1306ش) عالم شیعی و از مراجع تقلید معاصر است که درس خارج او را در شرح دو اصل برائت و احتیاط از اصول عملیه در بردارد.

• المعتمد في أصول الفقه عنوان اثری است از ابوالحسین محمد بن علی بن طیب بصری معتزلی (متوفی 436ق/1044م، در بغداد)، در قالب یک دوره کتاب دو جلدی به زبان عربی با موضوع اصول فقه عامه. شیخ خلیل میس، مدیر ازهر لبنان، کار تحقیق این کتاب را انجام داده و بر آن مقدمه نوشته است.

• الوافية في أصول الفقه به زبان عربى، اثر فاضل تونى، ملا عبدالله بن محمد تونى بشروى خراسانى (متوفاى 1071ق)، است.

• التمهيد في أصول الفقه تأليف صدرالدين فضل‌الله، به بحث درباره اصول كلى استنباط در اصول فقه و ادله اربعه براى اثبات حكم شرعى و اختلاف نظر اهل‌سنت درباره ادله احكام به‌ويژه در استناد به سنت و تعبير و تفسير آنان از سنت پرداخته است.

• تقریرات في أصول الفقه اثر آیت‌الله سيد عبدالحسين لارى(متوفاى 1342ق)، از جمله آثار ارزشمند تألیف شده در علم اصول است كه در دو مجلد منتشر شده است.

• التحبير شرح التحرير في أصول الفقه اثر ابوالحسن علاءالدین علی بن سلیمان مرداوی، شرحی است در هشت جلد بر کتاب «التحرير المنقول وتهذيب الأصول» خود نویسنده، که با تحقیق عبدالرحمن بن عبدالله جبرین، عوض بن محمد قرنی و احمد بن محمد سراح، به چاپ رسیده است.

• المعالم في علم أصول الفقه اثر فخرالدین محمد بن عمر بن حسین رازی، معروف به فخر رازی (554-606ق)، کتابی است یک جلدی به زبان عربی با موضوع اصول فقه. نویسنده در این اثر مانند سایر کتاب‌های اصولی، به بیان مباحث اصول فقه بر اساس نظر اهل سنت پرداخته است.

• التبصرة في أصول الفقه تأليف ابى اسحق ابراهیم بن على بن يوسف فيروزآبادى شيرازى است كه توسط دكتر محمدحسن هيتو مورد شرح و تحقيق قرار گرفته است. در اين اثر مباحث مهم اصول فقه و عمدتاًً مباحث الفاظ بيان شده است.