انصاری، عبدالله بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
     
    (۸۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    <div class="wikiInfo">
    [[پرونده:NUR00813.jpg|بندانگشتی|انصاری، عبد الله بن محمد]]
    [[پرونده:NUR00813.jpg|بندانگشتی|آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در هرات]]
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
    |-
    |-
    ! نام!! data-type='authorName'|انصاری، عبد الله بن محمد
    ! نام!! data-type="authorName" |انصاری، عبدالله بن محمد
    |-
    |-
    |نام های دیگر  
    |نام‎های دیگر  
    |data-type='authorOtherNames'| انصاری، ابو اسماعیل
    | data-type="authorOtherNames" | انصاری، ابواسماعیل


    خواجه عبد الله انصاری
    خواجه عبدالله انصاری


    عبد الله انصاری
    عبدالله انصاری


    هروی، عبد الله بن محمد
    هروی، عبدالله بن محمد
    |-
    |-
    |نام پدر  
    |نام پدر  
    |data-type='authorfatherName'|
    | data-type="authorfatherName" |محمد
    |-
    |-
    |متولد  
    |متولد  
    |data-type='authorbirthDate'|
    | data-type="authorbirthDate" |۲ شعبان ۳۹8 ق
    |-
    |-
    |محل تولد
    |محل تولد
    |data-type='authorBirthPlace'|
    | data-type="authorBirthPlace" |كهن‌دژ، از توابع طوس
    |-
    |-
    |رحلت  
    |رحلت  
    |data-type='authorDeathDate'|481 هـ.ق
    | data-type="authorDeathDate" |۲۲ ذی الحجه ۴۸۱ ق
    |-
    |-
    |اساتید
    |اساتید
    |data-type='authorTeachers'|
    | data-type="authorTeachers" |يحيى بن عمار شيبانى سيستانى
     
    ابوخلال بغدادى
     
    ابوالحسن خرقانى
    |-
    |-
    |برخی آثار
    |برخی آثار
    |data-type='authorWritings'|
    | data-type="authorWritings" |[[شرح منازل السائرين (التلمسانى)]]
    |-class='articleCode'
     
    |کد مولف
    [[شرح منازل السائرين (عبدالرزاق کاشانی)]]
    |data-type='authorCode'|813
     
    [[شرح منازل السائرين خواجه عبدالله أنصاری بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانی]]
     
    [[أنيس العارفين (تحریر فارسی شرح عبدالرزاق کاشانی بر منازل السائرين خواجه عبدالله انصاری)]]
    |- class="articleCode"
    |کد مؤلف
    | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00813AUTHORCODE
    |}
    |}
    </div>
    </div>


    ==نسب==
    '''ابواسماعيل، عبدالله بن ابى‌منصور انصارى''' (۳۹8 -۴۸۱ق)، معروف به '''پير هرات'''، مفسر، محدث، فقیه، از علماى نام‌آور شريعت و پيران و رهروى باحقيقت و طريقت است كه با شش واسطه به ابوايوب انصارى مى‌رسد. ابوايوب انصارى، از صحابه حضرت رسول اكرم(ص) است كه صاحب رَحل رسول‌الله(ص) بوده و زمانى كه حضرت رسول(ص) از مكه به مدينه هجرت فرمود، همه استدعا داشتند كه حضرت به خانه آن‌ها وارد شود، اما حضرت فرمودند: «هر جا شتر فرود آيد، من آنجا درآيم». شترِ حضرت، در خانه ابوايوب بنشست و حضرت به خانه ابوايوب درآمد.


    «ابواسماعيل، عبد الله بن ابى‌منصور انصارى»، معروف به پير هرات، از علماى نام‌آور شريعت و پيران و رهروى باحقيقت و طريقت است كه با شش واسطه به ابوايوب انصارى مى‌رسد. ابوايوب انصارى، از صحابه حضرت رسول اكرم(ص) است كه صاحب رَحل رسول الله(ص) بوده و زمانى كه حضرت رسول(ص) از مكه به مدينه هجرت فرمود، همه استدعا داشتند كه حضرت به خانه آن‌ها وارد شود، اما حضرت فرمودند: «هر جا شتر فرود آيد، من آنجا درآيم». شترِ حضرت، در خانه ابوايوب بنشست و حضرت به خانه ابوايوب درآمد.
    ==ولادت==


    خواجه، نامش عبدالله، و كنيه‌اش اسماعيل و ملقب به شيخ‌الاسلام، به سال 398ق در غروب آفتاب روز جمعه دوم شعبان در قريه قهن‌دژ يا كهن‌دژ، از توابع طوس، در زمان خلافت القادر بالله عباسى، ديده به جهان گشود.


    ==ولادت==
    == استادان، شاگردان و سفرهاى خواجه ==


    خواجه، نامش عبد الله، و كنيه‌اش اسماعيل و ملقب به شيخ الاسلام، به سال 398ق در غروب آفتاب روز جمعه دوم شعبان در قريه قهن‌دژ يا كهن‌دژ، از توابع طوس، در زمان خلافت القادر بالله عباسى، ديده به جهان گشود.


    گرچه در چند سال پايان عمر، خواجه، فروغ چشمان خود را از دست بداد، اما تاريكى‌هاى جهان بيرون بر وى اثرى ننهاد و وى با روشنايى درون همچنان به تفسير و تذكير پرداخت. وى در آدينه سال 481ق، روى در نقاب خاك كشيد. آرامگاهش در بقعه كازرگاه هرات كه اكنون معروف به «بزرگاه» است، قرار دارد و زيارتگاه مشتاقان و ارادتمندان او مى‌باشد.
    عبدالله انصارى، از استادان زيادى كسب فيض كرد و با شخصيت‌هاى علمى و عرفانى عصر خود ملاقات نمود. اساتيد خواجه، بيشتر، مذهب شافعى داشتند. يحيى بن عمار شيبانى سيستانى، از شيراز به هرات آمد و تلاش ورزيد تا شيوه اهل طريقت را با شريعت، دمساز كند. وى در تفسير، حديث، شعر و ادب يد طولايى داشت و خواجه از محضر او استفاده بسيار كرد.


    اين پير روشن‌ضمير، داراى قوه حافظه‌اى بس خارق‌العاده بوده، چنان‌كه خود گفته: «هرچه از قلم من بگذرد، آن را حفظ مى‌كنم».
    وى اصول و فروع مذهب شافعى را از محضر قاضى ابومنصور ازدى، فقيه و محدث و امام شافعيان هرات فراگرفت. ابومنصور حدود سى سال، بر مسند قضاوت تكيه داشت و با سلطان محمود غزنوى، بسيار نزدیک بود. دربار غزنه به او اعتماد داشت.


    در «فوائد الرضوية»، از ايشان نقل شده است كه: «خواجه، عليه‌الرحمه گفت: سيصد هزار حديث و هزار هزار سند حفظ كرده‌ام». در «نفحات الأنس»، از خواجه آورده است: «من صد هزار بيت از شعراى عرب، ياد دارم».
    خواجه در سال 417ق، در 21 سالگى براى كسب علم و معرفت به نيشابور سفر كرد. در سال 423ق، به زيارت خانه خدا شرفياب شد. در بغداد، مدتى اقامت گزيد تا از نزد ابوخلال بغدادى، متوفاى 439ق، بهره برد. وى هنگام بازگشت از سفر، به ديدار ابوالحسن خرقانى، متوفاى 425ق، شتافت و در مجلس وى آيينه دل را جلا داد؛ چنان‌كه در اين باب، خود خواجه مى‌گويد: «اگر خرقانى را نمى‌ديدم، حقيقت را نمى‌شناختم».


    == استادان، شاگردان و سفرهاى خواجه ==
    عبدالله انصارى، به ابوالحسن خرقانى ارادت زيادى داشت و او را با نثر آهنگين مسجع اين‌طور توصيف كرده است: «عبدالله، مردى بود بيابانى، مى‌رفت به طلب آب زندگانى، ناگاه رسيد ‎به ابوالحسن خرقانى، چندان كشيد آب زندگانى كه نه عبدالله ماند و نه خرقانى».


    خواجه بارها به نيشابور كه در آن وقت، مهد ادب و عرفان بود، سفر كرد و از نزد اساتيد بزرگوار، چيزها آموخت. با ابوسعيد ابى الخير، ملاقات كرد. خواجه نظام‌الدين طوسى، وزير مقتدر و دانشمند ملك‌شاه سلجوقى به وى ارادت داشت. عبدالله، با ذكاوت و حوصله‌مندى از نزد شيخ عمو، شيخ طاقى، شبرى سكزى، جراحى، محمد باشانى، احمد الحاجى، ابوعلى زرگر، بارودى، ابوعلى بوتر، اسماعيل باس و ابوحضض كورتى بسى آموخت. گويند كه در اعتقاد، استاد خواجه، ابوعبدالله طاقى بوده است. پير هرات در علم حديث، تفسير و فقه يد طولايى داشت.


    عبد الله انصارى، از استادان زيادى كسب فيض كرد و با شخصيت‌هاى علمى و عرفانى عصر خود ملاقات نمود. اساتيد خواجه، بيشتر، مذهب شافعى داشتند. يحيى بن عمار شيبانى سيستانى، از شيراز به هرات آمد و تلاش ورزيد تا شيوه اهل طريقت را با شريعت، دمساز كند. وى در تفسير، حديث، شعر و ادب يد طولايى داشت و خواجه از محضر او استفاده بسيار كرد.
    عبدالله انصارى، به مريدان و شاگردانش بيشتر درس تفسير قرآن شريف و وعظ مى‌داد و تا آخر عمر به آن تداوم بخشيد؛ به قول استاد [[زرین‌کوب، عبدالحسین|زرين‌كوب]]: «مجالس تفسير خواجه درس معرفت و درس ذوق و حال بود».


    وى اصول و فروع مذهب شافعى را از محضر قاضى ابومنصور ازدى، فقيه و محدث و امام شافعيان هرات فراگرفت. ابومنصور حدود سى سال، بر مسند قضاوت تكيه داشت و با سلطان محمود غزنوى، بسيار نزديك بود. دربار غزنه به او اعتماد داشت.
    از شاگردان خواجه مى‌توان از عبدالاول سگزى، ابوالفتح عبدالملك كروخى، ابوجعفر محمد صيدلانى، ابوجعفر حنبل بن على البخارى، ابوالفخر قاينى، عبدالصبور بن عبدالسلام، حسین الكتبى، احمد قلانسى و ابوالفضل رشيد‌الدين الميبدى نام گرفت.


    خواجه در سال 417ق، در 21 سالگى براى كسب علم و معرفت به نيشابور سفر كرد. در سال 423ق، به زيارت خانه خدا شرفياب شد. در بغداد، مدتى اقامت گزيد تا از نزد ابوخلال بغدادى، متوفاى 439ق، بهره برد. وى هنگام بازگشت از سفر، به ديدار ابوالحسن خرقانى، متوفاى 425ق، شتافت و در مجلس وى آيينه دل را جلا داد؛ چنان‌كه در اين باب، خود خواجه مى‌گويد: «اگر خرقانى را نمى‌ديدم، حقيقت را نمى‌شناختم».
    در اوايل سلجوقيان، خواجه در اثر پافشارى مخالفان، مجبور به ترك هرات شد و چند ماهى از زادگاهش دور گرديد. همچنان در سنه 458، وى به اصرار اشاعره و به اشارت خواجه نظام‌الملک براى مدتى از هرات به بلخ تبعيد شد.


    عبد الله انصارى، به ابوالحسن خرقانى ارادت زيادى داشت و او را با نثر آهنگين مسجع اين‌طور توصيف كرده است: «عبد الله، مردى بود بيابانى، مى‌رفت به طلب آب زندگانى، ناگاه رسيد به ابوالحسن خرقانى، چندان كشيد آب زندگانى كه نه عبد الله ماند و نه خرقانى».
    ==وفات==


    خواجه بارها به نيشابور كه در آن وقت، مهد ادب و عرفان بود، سفر كرد و از نزد اساتيد بزرگوار، چيزها آموخت. با ابوسعيد ابى الخير، ملاقات كرد. خواجه نظام الدين طوسى، وزير مقتدر و دانشمند ملك‌شاه سلجوقى به وى ارادت داشت. عبد الله، با ذكاوت و حوصله‌مندى از نزد شيخ عمو، شيخ طاقى، شبرى سكزى، جراحى، محمد باشانى، احمد الحاجى، ابوعلى زرگر، بارودى، ابوعلى بوته‌گر، اسماعيل باس و ابوحضض كورتى بسى آموخت. گويند كه در اعتقاد، استاد خواجه، ابو عبد الله طاقى بوده است. پير هرات در علم حديث، تفسير و فقه يد طولايى داشت.
    گرچه در چند سال پايان عمر، خواجه، فروغ چشمان خود را از دست بداد، اما تاريكى‌هاى جهان بيرون بر وى اثرى ننهاد و وى با روشنايى درون همچنان به تفسير و تذكير پرداخت. وى در آدينه سال 481ق، روى در نقاب خاک كشيد. آرامگاهش در بقعه كازرگاه هرات كه اكنون معروف به «بزرگاه» است، قرار دارد و زيارتگاه مشتاقان و ارادتمندان او مى‌باشد.


    عبد الله انصارى، به مريدان و شاگردانش بيشتر درس تفسير قرآن شريف و وعظ مى‌داد و تا آخر عمر به آن تداوم بخشيد؛ به قول استاد زرين‌كوب: «مجالس تفسير خواجه درس معرفت و درس ذوق و حال بود».
    اين پير روشن‌ضمير، داراى قوه حافظه‌اى بس خارق‌العاده بوده، چنان‌كه خود گفته: «هرچه از قلم من بگذرد، آن را حفظ مى‌كنم».


    از شاگردان خواجه مى‌توان از عبد الاول سگزى، ابوالفتح عبد الملك كروخى، ابو جعفر محمد صيدلانى، ابوجعفر حنبل بن على البخارى، ابوالفخر قاينى، عبد الصبور بن عبد السلام، حسين الكتبى، احمد قلانسى و ابوالفضل رشيد الدين الميبدى نام گرفت.
    در «فوائد الرضوية»، از ايشان نقل شده است كه: «خواجه، عليه‌الرحمه گفت: سيصد هزار حديث و هزار هزار سند حفظ كرده‌ام». در «نفحات الأنس»، از خواجه آورده است: «من صد هزار بيت از شعراى عرب، ياد دارم».
     
    در اوايل سلجوقيان، خواجه در اثر پافشارى مخالفان، مجبور به ترك هرات شد و چند ماهى از زادگاهش دور گرديد. همچنان در سنه 458، وى به اصرار اشاعره و به اشارت خواجه نظام الملك براى مدتى از هرات به بلخ تبعيد شد.


    == آثار ==
    == آثار ==
    خط ۷۹: خط ۸۸:
    # مناقب الامام احمد حنبل؛
    # مناقب الامام احمد حنبل؛
    # المعارف يا محبت‌نامه؛
    # المعارف يا محبت‌نامه؛
    # فى المناجات؛
    # في المناجات؛
    # رسايل منسوب به خواجه عبد الله انصارى؛
    # رسايل منسوب به خواجه عبدالله انصارى؛
    #كشف الأسرار و عدة الأبرار، معروف به تفسير خواجه عبد الله انصارى، يكى از گنجينه‌هاى نفيس دينى و ادبى آن دوره است كه به خواجه منسوب كنند، ليكن مؤلف اصلى آن، دانشمند فرزانه‌اى بوده به نام امام السعيد، رشيد الدين، ابى الفضل بن ابى سعيد، احمد بن محمد بن محمود الميبدى كه آن را در سال 520ق، تأليف كرده است.
    #كشف الأسرار و عدة الأبرار، معروف به تفسير خواجه عبدالله انصارى، يكى از گنجينه‌هاى نفيس دينى و ادبى آن دوره است كه به خواجه منسوب كنند، ليكن مؤلف اصلى آن، دانشمند فرزانه‌اى بوده به نام امام السعيد، رشيد‌الدين، ابى الفضل بن ابى سعيد، احمد بن محمد بن محمود الميبدى كه آن را در سال 520ق، تأليف كرده است.
     
    يكى از كارهاى ديگر خواجه، املاء «[[طبقات الصوفية (للسلمي)|طبقات الصوفيه]]» [[سلمی، محمد بن حسین |سلمى]] به زبان درى هروى است كه در مجالس درس و بحث انجام شده و سپس يكى از شاگردانش آن اوراق را تدوين كرد و در تاريخ، به «[[طبقات الصوفية (للسلمي)|طبقات الصوفيه]]» هروى مشهور گرديد. از روى اين كتاب مى‌توان با واژگان هروى رايج آن زمان و نثر آن روزگار آشنا شد.


    يكى از كارهاى ديگر خواجه، املاء «طبقات الصوفيه» سلمى به زبان درى هروى است كه در مجالس درس و بحث انجام شده و سپس يكى از شاگردانش آن اوراق را تدوين كرد و در تاريخ، به «طبقات الصوفيه» هروى مشهور گرديد. از روى اين كتاب مى‌توان با واژگان هروى رايج آن زمان و نثر آن روزگار آشنا شد.
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
    [[شرح منازل السائرين (التلمسانى)]]


    [[شرح منازل السائرين (عبدالرزاق کاشانی)]]


    == وابسته‌ها ==
    [[شرح منازل السائرين خواجه عبدالله أنصاری بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانی]]
    {{وابسته‌ها}}
     
    [[منازل السائرین إلی الحق المبین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[أنيس العارفين (تحریر فارسی شرح عبدالرزاق کاشانی بر منازل السائرين خواجه عبدالله انصاری)]]
     
    [[منازل السائرين]]


    [[مناجات نامه خواجه عبد الله انصاری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[منازل سیر و سلوک: اخلاق عملی و سلوک معنوی]]


    [[سرگذشت پیر هرات]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رسائل جامع خواجه عبدالله انصاری]]  


    [[کشف الاسرار و عدة الابرار ( معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مناجات‌نامه خواجه عبدالله انصاری]]  


    [[طبقات الصوفیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[سرگذشت پیر هرات، خواجه عبدالله انصاری]]  


    [[منازل السائرین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[كشف الأسرار و عدة الأبرار]]


    [[تسنیم المقربین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[گنجینه گفته‌های خواجه عبد‌الله انصاری «از تفسیر كشف الأسرار و عدة الأبرار»]]  


    [[خلاصه تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید بفارسی از کشف الاسرار ده جلدی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[طبقات الصوفية (انصاري هروي)]]  


    [[مجموعه رسایل فارسی خواجه عبد الله انصاری]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[سخنان پیر هرات]]


    [[ترجمه و متن منازل السایرین علل المقامات و صد میدان]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[تسنیم المقربین]]  


    [[شرح منازل السائرین خواجه عبد الله انصاری بر اساس شرح عبد الرزاق کاشانی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[خلاصه تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید بفارسی از کشف الاسرار ده جلدی]]  


    [[مقامات عارفان سه اثر بزرگ از سه عارف بزرگ]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مجموعه رسائل فارسی خواجه عبدالله انصاری]]  


    [[منازل السائرين]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[ترجمه و متن منازل السائرین، علل المقامات و صد میدان خواجه عبدالله انصاری؛ به همراه شرح کتاب از روی آثار پیر هرات]]  


    [[الأربعين في دلائل التوحيد، رسالة في الذب عن أبي الحسن الأشعري]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[طریق سلوک: عرفان عملی در صد میدان]]  


    [[ارکان عرفان (مجموعه چهار رساله مشهور)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[مقامات عارفان سه اثر بزرگ از سه عارف بزرگ]]  


    [[رسائل جامع عارف قرن پنجم هجري قمري خواجه عبدالله انصاري هروي]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[الأربعين في دلائل التوحيد، رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري]]  


    [[ شرح منازل السائرین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[ارکان عرفان (مجموعه چهار رساله مشهور)]]  


    [[شرح منازل السائرين]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[رسائل جامع عارف قرن پنجم هجری قمری خواجه عبدالله انصاري هروي]]  


    [[طبقات الصوفیة (انصارى)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[شرح منازل السائرين (قادری)]]  


    [[طبقات الصوفیه (انصارى)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[طبقات الصوفية (انصاري هروي)]]  


    [[خلاصه تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید بفارسی از کشف الاسرار ده جلدی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
    [[خلاصه تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید بفارسی از کشف الاسرار ده جلدی]]  


    [[رده:زندگی‌نامه]]
    [[رده:زندگی‌نامه]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۹ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۷

    آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در هرات
    نام انصاری، عبدالله بن محمد
    نام‎های دیگر انصاری، ابواسماعیل

    خواجه عبدالله انصاری

    عبدالله انصاری

    هروی، عبدالله بن محمد

    نام پدر محمد
    متولد ۲ شعبان ۳۹8 ق
    محل تولد كهن‌دژ، از توابع طوس
    رحلت ۲۲ ذی الحجه ۴۸۱ ق
    اساتید يحيى بن عمار شيبانى سيستانى

    ابوخلال بغدادى

    ابوالحسن خرقانى

    برخی آثار شرح منازل السائرين (التلمسانى)

    شرح منازل السائرين (عبدالرزاق کاشانی)

    شرح منازل السائرين خواجه عبدالله أنصاری بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانی

    أنيس العارفين (تحریر فارسی شرح عبدالرزاق کاشانی بر منازل السائرين خواجه عبدالله انصاری)

    کد مؤلف AUTHORCODE00813AUTHORCODE

    ابواسماعيل، عبدالله بن ابى‌منصور انصارى (۳۹8 -۴۸۱ق)، معروف به پير هرات، مفسر، محدث، فقیه، از علماى نام‌آور شريعت و پيران و رهروى باحقيقت و طريقت است كه با شش واسطه به ابوايوب انصارى مى‌رسد. ابوايوب انصارى، از صحابه حضرت رسول اكرم(ص) است كه صاحب رَحل رسول‌الله(ص) بوده و زمانى كه حضرت رسول(ص) از مكه به مدينه هجرت فرمود، همه استدعا داشتند كه حضرت به خانه آن‌ها وارد شود، اما حضرت فرمودند: «هر جا شتر فرود آيد، من آنجا درآيم». شترِ حضرت، در خانه ابوايوب بنشست و حضرت به خانه ابوايوب درآمد.

    ولادت

    خواجه، نامش عبدالله، و كنيه‌اش اسماعيل و ملقب به شيخ‌الاسلام، به سال 398ق در غروب آفتاب روز جمعه دوم شعبان در قريه قهن‌دژ يا كهن‌دژ، از توابع طوس، در زمان خلافت القادر بالله عباسى، ديده به جهان گشود.

    استادان، شاگردان و سفرهاى خواجه

    عبدالله انصارى، از استادان زيادى كسب فيض كرد و با شخصيت‌هاى علمى و عرفانى عصر خود ملاقات نمود. اساتيد خواجه، بيشتر، مذهب شافعى داشتند. يحيى بن عمار شيبانى سيستانى، از شيراز به هرات آمد و تلاش ورزيد تا شيوه اهل طريقت را با شريعت، دمساز كند. وى در تفسير، حديث، شعر و ادب يد طولايى داشت و خواجه از محضر او استفاده بسيار كرد.

    وى اصول و فروع مذهب شافعى را از محضر قاضى ابومنصور ازدى، فقيه و محدث و امام شافعيان هرات فراگرفت. ابومنصور حدود سى سال، بر مسند قضاوت تكيه داشت و با سلطان محمود غزنوى، بسيار نزدیک بود. دربار غزنه به او اعتماد داشت.

    خواجه در سال 417ق، در 21 سالگى براى كسب علم و معرفت به نيشابور سفر كرد. در سال 423ق، به زيارت خانه خدا شرفياب شد. در بغداد، مدتى اقامت گزيد تا از نزد ابوخلال بغدادى، متوفاى 439ق، بهره برد. وى هنگام بازگشت از سفر، به ديدار ابوالحسن خرقانى، متوفاى 425ق، شتافت و در مجلس وى آيينه دل را جلا داد؛ چنان‌كه در اين باب، خود خواجه مى‌گويد: «اگر خرقانى را نمى‌ديدم، حقيقت را نمى‌شناختم».

    عبدالله انصارى، به ابوالحسن خرقانى ارادت زيادى داشت و او را با نثر آهنگين مسجع اين‌طور توصيف كرده است: «عبدالله، مردى بود بيابانى، مى‌رفت به طلب آب زندگانى، ناگاه رسيد ‎به ابوالحسن خرقانى، چندان كشيد آب زندگانى كه نه عبدالله ماند و نه خرقانى».

    خواجه بارها به نيشابور كه در آن وقت، مهد ادب و عرفان بود، سفر كرد و از نزد اساتيد بزرگوار، چيزها آموخت. با ابوسعيد ابى الخير، ملاقات كرد. خواجه نظام‌الدين طوسى، وزير مقتدر و دانشمند ملك‌شاه سلجوقى به وى ارادت داشت. عبدالله، با ذكاوت و حوصله‌مندى از نزد شيخ عمو، شيخ طاقى، شبرى سكزى، جراحى، محمد باشانى، احمد الحاجى، ابوعلى زرگر، بارودى، ابوعلى بوتر، اسماعيل باس و ابوحضض كورتى بسى آموخت. گويند كه در اعتقاد، استاد خواجه، ابوعبدالله طاقى بوده است. پير هرات در علم حديث، تفسير و فقه يد طولايى داشت.

    عبدالله انصارى، به مريدان و شاگردانش بيشتر درس تفسير قرآن شريف و وعظ مى‌داد و تا آخر عمر به آن تداوم بخشيد؛ به قول استاد زرين‌كوب: «مجالس تفسير خواجه درس معرفت و درس ذوق و حال بود».

    از شاگردان خواجه مى‌توان از عبدالاول سگزى، ابوالفتح عبدالملك كروخى، ابوجعفر محمد صيدلانى، ابوجعفر حنبل بن على البخارى، ابوالفخر قاينى، عبدالصبور بن عبدالسلام، حسین الكتبى، احمد قلانسى و ابوالفضل رشيد‌الدين الميبدى نام گرفت.

    در اوايل سلجوقيان، خواجه در اثر پافشارى مخالفان، مجبور به ترك هرات شد و چند ماهى از زادگاهش دور گرديد. همچنان در سنه 458، وى به اصرار اشاعره و به اشارت خواجه نظام‌الملک براى مدتى از هرات به بلخ تبعيد شد.

    وفات

    گرچه در چند سال پايان عمر، خواجه، فروغ چشمان خود را از دست بداد، اما تاريكى‌هاى جهان بيرون بر وى اثرى ننهاد و وى با روشنايى درون همچنان به تفسير و تذكير پرداخت. وى در آدينه سال 481ق، روى در نقاب خاک كشيد. آرامگاهش در بقعه كازرگاه هرات كه اكنون معروف به «بزرگاه» است، قرار دارد و زيارتگاه مشتاقان و ارادتمندان او مى‌باشد.

    اين پير روشن‌ضمير، داراى قوه حافظه‌اى بس خارق‌العاده بوده، چنان‌كه خود گفته: «هرچه از قلم من بگذرد، آن را حفظ مى‌كنم».

    در «فوائد الرضوية»، از ايشان نقل شده است كه: «خواجه، عليه‌الرحمه گفت: سيصد هزار حديث و هزار هزار سند حفظ كرده‌ام». در «نفحات الأنس»، از خواجه آورده است: «من صد هزار بيت از شعراى عرب، ياد دارم».

    آثار

    1. منازل السائرين؛
    2. رساله صد ميدان؛
    3. ذم الكلام و اهله؛
    4. مختصرفى آداب الصوفية و السالكين الطريق الحق؛
    5. مناقب الامام احمد حنبل؛
    6. المعارف يا محبت‌نامه؛
    7. في المناجات؛
    8. رسايل منسوب به خواجه عبدالله انصارى؛
    9. كشف الأسرار و عدة الأبرار، معروف به تفسير خواجه عبدالله انصارى، يكى از گنجينه‌هاى نفيس دينى و ادبى آن دوره است كه به خواجه منسوب كنند، ليكن مؤلف اصلى آن، دانشمند فرزانه‌اى بوده به نام امام السعيد، رشيد‌الدين، ابى الفضل بن ابى سعيد، احمد بن محمد بن محمود الميبدى كه آن را در سال 520ق، تأليف كرده است.

    يكى از كارهاى ديگر خواجه، املاء «طبقات الصوفيه» سلمى به زبان درى هروى است كه در مجالس درس و بحث انجام شده و سپس يكى از شاگردانش آن اوراق را تدوين كرد و در تاريخ، به «طبقات الصوفيه» هروى مشهور گرديد. از روى اين كتاب مى‌توان با واژگان هروى رايج آن زمان و نثر آن روزگار آشنا شد.

    وابسته‌ها

    شرح منازل السائرين (التلمسانى)

    شرح منازل السائرين (عبدالرزاق کاشانی)

    شرح منازل السائرين خواجه عبدالله أنصاری بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانی

    أنيس العارفين (تحریر فارسی شرح عبدالرزاق کاشانی بر منازل السائرين خواجه عبدالله انصاری)

    منازل السائرين

    منازل سیر و سلوک: اخلاق عملی و سلوک معنوی

    رسائل جامع خواجه عبدالله انصاری

    مناجات‌نامه خواجه عبدالله انصاری

    سرگذشت پیر هرات، خواجه عبدالله انصاری

    كشف الأسرار و عدة الأبرار

    گنجینه گفته‌های خواجه عبد‌الله انصاری «از تفسیر كشف الأسرار و عدة الأبرار»

    طبقات الصوفية (انصاري هروي)

    سخنان پیر هرات

    تسنیم المقربین

    خلاصه تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید بفارسی از کشف الاسرار ده جلدی

    مجموعه رسائل فارسی خواجه عبدالله انصاری

    ترجمه و متن منازل السائرین، علل المقامات و صد میدان خواجه عبدالله انصاری؛ به همراه شرح کتاب از روی آثار پیر هرات

    طریق سلوک: عرفان عملی در صد میدان

    مقامات عارفان سه اثر بزرگ از سه عارف بزرگ

    الأربعين في دلائل التوحيد، رسالة في الذب عن أبي‌الحسن الأشعري

    ارکان عرفان (مجموعه چهار رساله مشهور)

    رسائل جامع عارف قرن پنجم هجری قمری خواجه عبدالله انصاري هروي

    شرح منازل السائرين (قادری)

    طبقات الصوفية (انصاري هروي)

    خلاصه تفسیر ادبی و عرفانی قرآن مجید بفارسی از کشف الاسرار ده جلدی