ضامن، حاتم صالح

نام	ضامن، حاتم صالح
نام‌های دیگر
نام پدر	صالح
متولد	1952ق
محل تولد	بغداد
رحلت	13 ربیع‌الثانی 1434ق
اساتید
برخی آثار	أربعة كتب في علوم القرآن
کد مؤلف	AUTHORCODE06767AUTHORCODE

حاتم صالح ضامن (1952-1434ق)، مدرس، مورخ، مصحح، محقق عراقی، ریاست بخش زبان عربی دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد، عضو شوراى مشاوران «مجلة المورد التراثية»، و «مجلة كلية المعارف الجامعة» و «مجلة الشريعة و القانون (كلية الشريعة و القانون)»

در 1938م، در بغداد زاده شد.

تحصیلات

دوره ابتدايى را در سال 1952م، در مدرسه «الأعظمية» و دوره متوسطه را در سال 1955م و نيز دوره دبيرستان را در سال 1957م، در همان مدرسه به پايان رساند. او ليسانس زبان عربى را از دانشكده ادبيات دانشگاه بغداد در سال 1961م، دريافت كرد و به مدت نوزده سال در وزارت آموزش و پرورش به تدريس پرداخت و كارشناسى ارشد را در گرايش «نحو» در سال 1973م و نيز دكترايش را در گرايش «لغت» در سال 1977م، از همان دانشكده گرفت و در سال 1980م، به‌عنوان مدرس كتابدارى و نحو و فقه اللغه به دانشكده ادبيات دانشگاه بغداد منتقل شد. او در اواخر سال 1983م، به سمت دانشيارى ارتقاء يافت و سال بعد، رياست بخش زبان عربى را بر عهده گرفت.

او در اوايل سال 1989م، به درجه استادى ارتقاء يافت. او كه براى بار دوم رياست بخش زبان عربى را در سال 1988م، پذيرفته بود، در اواخر سال 1990م، آن را به كنارى نهاد و به‌عنوان استاد در بخش زبان عربى دانشكده ادبيات به فعاليت علمى‌اش ادامه داد.

او بر بيش از پنجاه پايان‌نامه كارشناسى ارشد و دكترا راهنمايى و نظارت كرده و داورى بيش از 188 پايان‌نامه ارشد و دكترا را بر عهده گرفته است. او حدود 160 كتاب را به‌صورت تحقيق و تصحيح يا تأليف پديد آورده و بيش از 100 مقاله علمى در نشريات عراقى و عربى توليد كرده است. همچنين وى كارشناسى نسخه‌هاى خطى در «مركز جمعة الماجد للثقافة و التراث» در دبى را در سال‌هاى 1999 - 2003م، بر عهده داشت.

او عضو شوراى مشاوران «مجلة المورد التراثية» در سال‌هاى 1983 - 1991م و عضو هيئت يكسان‌سازى روش‌هاى آموزش زبان عربى در دوره تحصيلات تكميلى در دانشگاه‌هاى عراق و عضو شوراى نگارش كتاب‌هاى قواعد زبان عربى دوره راهنمايى و دبيرستان در بغداد بود.

مسئولیت‌ها

وى مسؤوليت‌هاى علمى - اجرايى متعددى را نيز بر عهده داشت، از جمله عضو شوراى احياء و تحقيق ميراث عربى اسلامى در بيت الحكمه بغداد و عضو مشاوران «مجلة كلية المعارف الجامعة» در استان انبار و عضو مشاور «مجلة الشريعة و القانون (كلية الشريعة و القانون)» در دانشگاه امارات عربى متحده و استاد تحصيلات تكميلى در دانشكده تحقيقات اسلامى و عربى دبى و عضو هيئت تحريريه همان دانشكده و عضو هيئت تحريريه مجله «آفاق الثقافة و التراث» در دبى.

همچنين وى در همايش‌هاى متعدد علمى - فرهنگى در داخل و خارج قطر شركت كرده است.

آثار

برخى از كتاب‌هاى او عبارت است از

المنهج الأمثل في تحقيق المخطوطات؛
شعر يزيد بن الطثرية؛
شعر الخليل بن أحمد؛
شعر المخبل السعدي؛
ما لم ينشر من الأمالي الشجرية؛
رسالة الريح لابن خالويه؛
توجيه القرآن لأبي‌العباس أحمد بن على المقري؛
نصوص محققة في علوم القرآن.

برخى از مقالات وى عبارت است از

المصباح في الفرق بين الضاد و الظاء في القرآن العزيز نظماً و نثراً لأبي‌العباس أحمد بن حماد الحراني؛
ملاحظات على كتابی «التجني على ابن جني» و «شرح المشكل من شعر المتنبي»؛
المستدرك على ديوان أبي‌الفتح البستي بطبعاته الثلاث؛
نشر التراث العربي الإسلامي عند المستشرقين؛
تحقيق الشعر (أسس عامة و خلاصة تجربة).