نسب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها

نسب الخيل فى الجاهلية و الإسلام و أخبارها
پدیدآوران	ابن کلبی، هشام بن محمد (نويسنده) جوالیقی، موهوب بن احمد (سایر) ضامن، حاتم صالح (محقق)
ناشر	دار البشائر
مکان نشر	سوریه - دمشق
سال نشر	1423ق - 2003م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف5الف2 7519 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

نسب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها، نوشته هشام بن محمد بن نضر بن سائب بن بشر کلبی (متوفای 206ق)، مورخ و عالم به نسب و تاریخ عرب است. این اثر که درباره اسبان به نگارش درآمده، به روایت ابومنصور جوالیقی (متوفای 540ق) است و توسط حاتم صالح ضامن تحقیق شده است.

کتاب حاضر به موضوع اسبان معروف در عصر جاهلیت و صدر اسلام اختصاص یافته است. از این کتاب با نام «نسب فحول الخيل في الجاهلية و الإسلام» یا «كتاب الخيل» نیز یاد شده است.

نویسنده در آغاز کتاب به اهمیت اسب در میان عرب‌ها اشاره کرده و از برخی امور در خصوص اسب، مانند مسابقه و شرط‌بندی بر آنها سخن گفته است. وی سپس احادیثی از پیامبر اکرم را در خصوص اسب و جایگاه آن که حاکی از خیر بودن آن و اجر بر نگهداری آن است، آورده است. وی سپس دسته‌ای از روایات را که از راویان مختلف پیرامون اسب‌ها آمده، ذکر کرده است. بیشتر این روایات به رویکرد پیامبران نسبت به اسب اختصاص داده شده است. کیفیت زاد و ولد و انتشار اسب در میان عرب‌ها از مواردی است که نویسنده در ضمن روایاتی به آن پرداخته است. نویسنده در ادامه متعرض ذکر اسبان پیامبر اکرم و حمزه شده و به دنبال آن به ذکر نام اسبان مشهور و صاحبان آنها به‌همراه استشهاد به برخی از اشعار مرتبط با آنها پرداخته است که بیشتر مطالب کتاب را شامل شده است. نویسنده از یک‌صدوپنجاه‌وهفت اسب مشهور در دوران جاهلیت و اسلام به‌اضافه پنج اسب از پیامبر اکرم(ص) نام برده است.

محقق، این اثر را با تکیه بر سه نسخه خطی اسکوریال (نسخه اصلی) و دو نسخه خطی موزه بغداد تحقیق کرده است. وی علاوه بر اشاره به اختلاف عبارات موجود در نسخ مختلف کتاب در پاورقی، به نسخه‌های چاپی از این کتاب با حرف ]ل[ برای چاپ لیدن و حرف ]م[ برای چاپ مصری آن اشاره کرده است. محقق تلاش کرده است با تکیه بر مصادر مختلف، متن کتاب را مستندسازی نماید؛ ازاین‌رو به برخی از مطالب کتاب، در مصادر دیگر نیز توجه داده است. همچنین به توضیح مختصری پیرامون برخی نام‌ها و برخی عبارات متن پرداخته است.

محقق علاوه بر ذکر مقدمه‌ای کوتاه درباره کتاب و نویسنده، فهرست‌های متعددی نیز در آخر کتاب در خصوص مصادر، نام اسبان، اعلام، آیات قرآن، احادیث و روایات، وقایع، اشعار، رجزها، امثال، قبائل و طوائف و مکان‌ها ضمیمه اثر نموده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن‏، «الذريعة إلی تصانيف الشيعة»، بیروت، دارالأضواء، 1403ق، چاپ سوم.