مواد البيان
| مواد البيان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کاتب، علی بن خلف (نويسنده) ضامن، حاتم صالح (محقق) |
| ناشر | دار البشائر |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1424ق - 2003م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ک2م8 127 Q |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مواد البيان، اثر علی بن خلف کاتب (متوفی بعد از 437ق)، کتابی است در بیان فنون کتابت و آداب نگارش.
نویسنده، انگیزه خویش از نگارش کتاب را چنین بیان نموده است: «دلیل تألیف این کتاب، تمایل ما به تألیف کتابی جامع در زمینه علوم و ادبیات مختص به صناعت نویسندگی است، تا علاقهمندان به این صنعت، هرچه از اصول و فروع این علم که در کتب مختلف پراکنده شده است را یکجا بیابند و دانشپژوهان از طریق این کتاب، به عظمت و جایگاه والای این علم در میان سایر علوم واقف شوند»[۱].
این کتاب، یکی از قدیمیترین آثاری است که پیرامون صناعت کتابت و فن نویسندگی، به رشته تحریر درآمده و به همین سبب، یکی از مهمترین منابع مورد استفاده قلقشندی در تألیف کتاب مهم «صبح الأعشی» بوده است؛ چنانکه در حدود دویست موضع از آن نقل و با اشاره به نام کتاب و نویسنده آن در موارد متعدد، به استفاده از آن، تصریح نموده است. علاوه بر این، کتاب دربردارنده متون و رسائل بسیار مهمی است[۲].
نویسنده در این کتاب ارزشمند، مجموعا به 190 آیه و 39 حدیث و 17 مثل و قول استناد کرده و تعداد استشهادات وی به اشعار، ارجاز و مصرعهای شعری، به بیش از 750 مورد میرسد. وجود اشعار فراوانی از شاعران دوران جاهلیت، مخضرمین و امویان و نیز اشعار شاعران عباسی از جمله ابوتمام، بحتری، ابن رومی، بستی، ابن معتز، شریف رضی و...، غنای خاصی به مطالب کتاب، بخشیده است. مؤلف در نگارش مطالب این اثر، بر کتابهایی که در علم بلاغت، بیان، بدیع و صناعت نگارش و فن نویسندگی نوشته شده است، بهخوبی اعتماد نموده و در کتاب خود، به مطالبی از ابن معتز، قدامة بن جعفر، ابوعلی حاتمی، رمانی، ابوعلی نحوی اشاره کرده است. وی همچنین از کتاب «الخراج» قدامه نیز استفاده و به نام وی، تصریح نموده است[۳].
مطالب کتاب، در قالب ده باب، تنظیم شده است. در باب نخست، به تعریف فن نویسندگی پرداخته شده و به فضیلت، منفعت و غرض از این علم، اشاره گردیده است. در باب دوم، بلاغت و اقسام اصلی آن، توضیح داده شده است. اقسام فرعی بلاغت، صناعت بدیع و ابواب آن، احکلام بلاغت، رسوم مکاتبات، آداب صناعت و آداب سیاست و...، از موضوعات سایر ابواب کتاب میباشد[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.