شاهآبادی، محمدعلی
| محمدعلی شاهآبادی | |
|---|---|
 شاهآبادی، محمدعلی | |
| نام کامل | محمدعلی بیدآبادی اصفهانی |
| نامهای دیگر | آیتالله شاه آبادی، شاه آبادی طهرانی، محمدعلی، محمدعلی بیدآبادی |
| لقب | آیتالله، فیلسوف فطرت |
| نام پدر | محمدجواد بیدآبادی |
| ولادت | ۱۲۹۲ق ـ ۱۲۵۱ش |
| محل تولد | محله حسینآباد اصفهان، ایران |
| محل زندگی | اصفهان، تهران، نجف، سامرا، قم |
| رحلت | سوم آذر ۱۳۲۸ش / ۱۳۶۹ق |
| مدفن | حرم حضرت عبدالعظیم حسنی، شهر ری |
| طول عمر | ۷۷ سال |
| فرزندان | جواد، محمد، مهدی، حسین، حسن، عبدالله، عباس، روحالله، نصرالله، نورالله |
| خویشاوندان | سید صادق روحانی قمی (پدر خانم) |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازده امامی |
| پیشه | فقیه، مجتهد، استاد اخلاق و عرفان، فیلسوف |
| اطلاعات علمی | |
| اجازه اجتهاد از | |
| درجه علمی | اجتهاد |
| علایق پژوهشی | فقه، اصول، فلسفه، عرفان، تفسیر |
| اساتید | |
| شاگردان | |
| برخی آثار | |
محمدعلی شاهآبادی (۱۲۹۲-۱۳۶۹ق)، فقیه، مجتهد، استاد اخلاق و عرفان و فیلسوف شیعی. وی از اساتید برجسته حوزههای علمیه قم و تهران بود و مشهورترین شاگرد او امام خمینی است. شاهآبادی در اعتراض به حرکتهای رضاخان پانزده ماه در حرم عبدالعظیم حسنی تحصن کرد و از مبارزان سرسخت دوره پهلوی اول به شمار میرفت. از مهمترین آثار او میتوان به "شذرات المعارف" و "رشحات البحار" اشاره کرد.
ولادت
میرزا محمدعلی بیدآبادی اصفهانی مشهور به شاهآبادی در سال ۱۲۹۲ق (۱۲۵۱ش) در محله حسینآباد اصفهان در خانوادهای علمی و مذهبی دیده به جهان گشود. پدرش آیتالله میرزا محمدجواد اصفهانی (حسینآبادی) از شاگردان صاحب جواهر و از فقهای برجسته اصفهان بود.
تحصیلات
محمدعلی از همان کودکی تحت تربیت پدرش قرار گرفت و مقدمات علوم حوزوی را نزد او فراگرفت. سپس در کلاس درس برادر بزرگترش شیخ احمد مجتهد بیدآبادی حاضر شد. در سن ده سالگی در درس میرزا هاشم خوانساری چهارسوقی شرکت کرد و علوم ریاضی را نزد میرزا عبدالرزاق سرتیپ آموخت. در سال ۱۳۰۴ق به همراه پدر و برادرش به تهران تبعید شد و در این شهر نزد استادانی چون میرزا حسن آشتیانی (فقه و اصول)، میرزا ابوالحسن جلوه (فلسفه) و میرزا هاشم اشکوری (عرفان) به تحصیل ادامه داد. وی در هجده سالگی به درجه اجتهاد نایل آمد.
وى در سال 1312ق در سن 20 سالگى، در سوگ پدر و مربى خود نشست و پس از فقدان پدر، كماكان در تهران به اشتغالات علمى خود ادامه داد و خصوصا در فلسفه و عرفان به مراتب بالايى از كمال دست يافت. سپس در سال 1320ق به اصفهان رفته و طى دو سال اقامت در اين شهر، از محضر اساتيد حوزهى غنى اصفهان استفاده برد و همزمان با آن، كتاب قانون در طب و زبان فرانسه را نيز فراگرفت.
با انتشار كتاب جديد التأليف كفاية الأصول كه مبانى تازهاى از اصول فقه در آن مطرح گرديده بود، وى تصميم گرفت كه به نجف اشرف عزيمت كرده و با مؤلف اين كتاب گرانقدر آشنا شود و لذا در سال 1322ق، هنگامى كه 30 سال داشت، از اصفهان به همراه مادر، همسر و پدر همسر خود به نجف رفت تا از خرمن علم علماى بزرگ آن حوزه، مخصوصاً آخوند خراسانى بهره برد.
در سال 1329ق، زمانى كه 37 سال از عمر شريف ايشان گذشته بود، با ارتحال آخوند خراسانى، نجف را پس از يك دوره اقامت 7 ساله ترك كرد و رحل اقامت به سامرا افكند تا از محضر درس ميرزاى دوم استفاده كند و همچنين به تدريس فقه و اصول و فلسفه بپردازد.
حوزهى درسى ايشان در سامراء از حوزههاى درسى قوى و پر استقبال طلاب و فضلاء آن دوره گرديد، به حدى كه ميرزاى شيرازى، مراجعت ايشان به ايران را موجب خلأ حوزهى سامراء دانسته و ايشان را از مراجعت به ايران نهى مىفرمود، اما وى در سال 1330ق پس از يك سال اقامت در سامراء، به دليل اصرار فوق العادهى مادرشان كه همراه ايشان بودند، تصميم به مراجعت به ايران مىگيرند. ايشان ابتدا به اصفهان و سپس به تهران عزيمت نموده و به دليل سكونت در خيابان جمهورى اسلامى (شاهآباد سابق) به شاهآبادى مشهور مىگردند.
اساتید
شيخ احمد مجتهد بيدآبادى (برادر بزرگتر آيتالله شاهآبادى)، علامه ميرزا محمدهاشم خوانسارى چهارسوقى، ميرزاى جلوه (ميرزا ابوالحسن طباطبايى اصفهانى)، ميرزا هاشم گيلانى اِشكورى مشهور به آقا ميرزا هاشم رشتى، آيتالله ميرزا محمدحسن آشتيانى متوفاى 1319ق، آخوند ملا محمدكاظم خراسانى (صاحب كفايه)، شيخ فتحالله شريعت اصفهانى (شيخ الشريعه)، حاج ميرزا حسين خليلى و ميرزا محمدتقى شيرازى (ميرزاى دوم).
شاگردان
امام خمينى(ره)، شهابالدين مرعشى نجفى، حاج ميرزا هاشم آملى، شيخ محمدرضا طبسى نجفى و حاج محمد ثقفى تهرانى (پدر همسر حضرت امام(ره))، میرزا خلیل کمرهای،میرزا حسن یزدی، حاج شیخ راضی، حاج شیخ شهابالدین ملایری، حاج سید موسی مازندرانی [۱]
فعالیتها
ايشان تا سال 1347ق (1307ش) به مدت 17 سال در تهران به فعالیتهای علمى و تبليغى، مبارزه با نظام جور و تشكيل جلسات سخنرانى و درس و بحث اشتغال داشتند. وى قبل از به قدرت رسيدن رضاخان، چهرهى واقعى او را شناخت و فريب تزوير و تظاهر او را به ديندارى نخورد و خطر او را به علما گوشزد فرمود و لحظهاى از مبارزه با ظلم و ظلمت حاكم غفلت نكرد. از جمله اين مبارزات، تحصن 11 ماههى ايشان در حرم حضرت عبدالعظيم(ع) در اعتراض به جنايات رضاخان بود.
ايشان همچنين در شرايطى به ملبس كردن 7 تن از فرزندان خود به لباس مقدس روحانیت مبادرت كردند كه بسيارى از روحانیون در اثر فشار دولت رضاخان از لباس روحانیت بيرون مىآمدند.
ايشان در سال 1347ق (1307ش)، در سن 55 سالگى، به حوزهى نوپا و جديد التأسيس قم عزيمت نمود و به اشتغالات علمى و تربيت طلاب همت گماشت. برجستهترين شخصيتى كه از انفاس قدسيه اين عارف بهره برد، امام خمينى(ره) بود كه در تمام مدت 7 سال اقامت وى در قم، در زمينهى عرفان از ايشان كسب فيض نمود.
ايشان در سال 1354ق در اثر اصرار بيش از حد مردم تهران كه به طور دسته جمعى به قم آمده و از ايشان تقاضاى بازگشت به تهران میكردند، به تهران مراجعت نمودند كه اقامت ايشان در تهران، همراه با اوج مبارزات سياسى آن مرد بزرگ الهى در مقابل رضا خان بود، به طورى كه عليرغم تعطيلى مساجد و منابر توسط حكومت، ايشان هيچگاه مسجد، منبر و سخنرانى خود را تعطيل نكرد و در منابر خود تأكيد داشت كه اسلام از وجود دولت وقت، در خطر است.
وفات
ايشان پس از 77 سال زندگى پر بركت، در عصر پنجشنبه 3 صفر 1369ق، مطابق با سوم آذر 1328، بدرود حيات گفت و پيكر مطهرش با تجليل و تكريم فراوان در مقبره شیخ ابوالفتوح رازی، جنب زاويهى مرقد مطهر حضرت عبدالعظيم(ع) شهر ری به خاک سپرده شد.
آثار
از ايشان کتابهاى فراوانى برجاى مانده كه برخى از آنها چاپ شده و بعضى ديگر هنوز به چاپ نرسيده است. در اين ميان، بعضى از رسالهها و كتابهاى چاپ نشده ايشان، پس از رحلت استاد در اختيار حضرت امام(ره) قرار داشت كه در سال 1343ش در حمله ساواک به كتابخانه و منزل امام در قم، همراه آثارى از امام راحل ربوده شد.
- شذرات المعارف نام ديگر اين كتاب حرام الاسلام است كه حاوى مطالب اخلاقى و مبارزه با تهاجم فرهنگى است.
- رشحات البحار
- مفتاح السعادة فى احكام العبادة (توضيح المسائل)
- حاشية نجاة العباد
- منازل السالكين
- حاشيه كفاية الاصول آخوند خراسانى
- حاشيه فصول الاصول
- رسالة العقل و الجهل
- تفسيرى مشتمل بر توحيد، اخلاق و سير و سلوك
- چهار رساله درباره نبوت عامه و خاصه و تعدادى كتب و رساله ديگر.
پانویس
- ↑ مهدوی، مصلحالدین، ج4، ص757
منابع مقاله
مهدوی، مصلحالدین، اعلام اصفهان، ج2، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، مرکز اصفهانشناسی و خانه ملل، چاپ نخست، 1386