اشکوری، میرزا هاشم
| میرزا هاشم اشکوری | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | میرزا هاشم اشکوری |
| نامهای دیگر | میرزا هاشم رشتی |
| لقب | حکیم الهی، مدرس گیلانی |
| نام پدر | محسن |
| ولادت | ۱۲۵۰ق |
| محل تولد | رحیمآباد اشکور، گیلان، ایران |
| محل زندگی | تهران |
| رحلت | ۱۳۳۲ق |
| مدفن | آرامگاه ابنبابویه، شهر ری |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازدهامامی |
| پیشه | مدرس فلسفه و عرفان |
| اطلاعات علمی | |
| علایق پژوهشی | عرفان نظری، فلسفه اسلامی |
| اساتید | |
| شاگردان | |
| برخی آثار | |
میرزا هاشم اشکوری (۱۲۵۰-۱۳۳۲ق)، از اساتید مسلم فلسفه و عرفان در دوره قاجار بود. وی از شاگردان برجسته آقا محمدرضا قمشهای، آقا علی مدرس زنوزی و میرزا ابوالحسن جلوه به شمار میرفت و در تدریس عرفان نظری و متونی چون مصباح الانس، فصوص الحکم و اسفار اربعه تبحر داشت. میرزا هاشم با وجود ابتلا به بیماریهای متعدد، تا پایان عمر به تدریس در مدرسه سپهسالار تهران ادامه داد و شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از جمله آنان میتوان به سید محمدکاظم عصار، میرزا احمد آشتیانی و میرزا مهدی آشتیانی اشاره کرد.
ولادت
میرزا هاشم فرزند محسن فرزند محمدعلی در سال 1250ق برابر با ۱۲۱۳ش در روستای رحیمآباد اشکور چشم به جهان گشود[۱]. اشکور منطقهای کوهستانی در ناحیه تاریخی دیلم است که مردم آن در قرن سوم هجری به دست ناصرالحق اطروش به اسلام و مذهب شیعه اثنیعشری گرویدند.
تحصیلات
وی تحصیل را در مدرسه علمیه تنکابن آغاز نمود، سپس به رشت رفت.
آنگاه برای تحصیل چندی به شهر قزوین رفته و به تحصیل علوم اسلامی مشغول شد. او کتاب «قوانین» میرزا ابوالقاسم قمی را در حوزهی درس آقا سید علی قزوینی که خود، صاحب کتاب حاشیه بر قوانین بود، تلمذ نمود. سپس برای تکمیل علوم متداول در روزگار تولیت میرزا ابوالفضل تهرانی به تهران آمد. در تهران از محضر درس بزرگانی چون «آقا محمدرضا قمشهای»، «آقا علی مدرس زنوزی» و «میرزا ابوالحسن جلوه» بهرههای فراوان برد.
فعالیتها
او بعد از آن، برای کاربردی کردن آموختهها و دانستهها به موطن خود بازگشت تا تهذیب و تزکیه نفس را پی گیرد، اما دانشورانی که به مقامات فکری و معنوی او واقف بودند، از اینکه چنین متفکر و حکیم عارفی تهران را ترک کرده است، بهشدت تأسف میخوردند و میگفتند: باید زمینه مراجعت وی را به حوزه این شهر فراهم کنند. در آن زمان حاج میرزا ابوالفضل تهرانی که از شاگردان میرزای شیرازی و میرزا حبیبالله رشتی بود، ضمن تشکیل مجالس درس و بحث در تهران، تولیت مدرسهی سپهسالار جدید را نیز عهده دار بود. وی میکوشید کیفیت آموزشهای مدرسه مزبور را ارتقا دهد؛ لذا از میرزا هاشم اشکوری خواست کرسی تدریس حکمت و عرفان را در این مکان بپذیرد[۲].
میرزا هاشم اشکوری تا پایان عمر در این مدرسه به تدریس پرداخت. وی با وجود ابتلا به سوءمزاج و امراض متعدد، هیچگاه دست از تدریس نکشید و حوزه درس او از گرمترین حلقههای علمی تهران بود. تدریس عرفان نظری در تهران در آن زمان تقریباً به او منحصر بود و حتی استادان دیگر، طالبان این علم را به محضر او ارجاع میدادند. میرزا هاشم در تدریس متون دشواری چون مصباح الانس، فصوص الحکم، تمهید القواعد و اسفار اربعه تبحر ویژهای داشت و به تصحیح و تنقیح این متون نیز اهتمام میورزید.
شاگردان
- سید محمدکاظم عصار؛
- میرزا احمد آشتیانی؛
- میرزا مهدی آشتیانی؛
- میرزا محمدعلی شاهآبادی؛
- محمدحسین فاضل تونی؛
و...[۳].
وفات
این حکیم بزرگ سرانجام در سال ۱۳۳۲ق برابر با ۱۲۹۲ش در تهران دار فانی را وداع گفت و پیکر او پس از تشییعی باشکوه در آرامگاه ابنبابویه در شهر ری به خاک سپرده شد.[۴].
آثار
- حاشیه بر کتاب «مصباح الأنس»؛
- تعلیقه بر رساله «النصوص» صدرالدین قونوی؛
- حواشی بر «تمهيد القواعد» ابن ترکه اصفهانی؛
- تصحیح و تعلیقات بر «مفتاح الغيب» قونوی؛
- تعلیقه بر «فصوص الحكم» ابن عربی؛
- تعلیقه بر کتاب مشاعر ملاصدرا؛
- تعلیقات بر اسفار ملاصدرا؛
- رسالهای در اثبات الواجب؛
- لطائف السبع؛
و...[۵].
پانویس
- ↑ ر.ک: موسوی، سید محمد؛ رستمیانی، علی، ص50
- ↑ ر.ک: وبگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
- ↑ ر.ک: وبگاه عرفان شیعی
- ↑ ر.ک: موسوی، سید محمد؛ رستمیانی، علی، ص51
- ↑ ر.ک: وبگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
منابع مقاله
- موسوی، سید محمد؛ رستمیانی، علی، «شرح حال حکیم میرزا هاشم اشکوری»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله حکمت رضوی، بهار و تابستان 1391- شماره 26 و 27 (18 صفحه- از 49 تا 66)
- وبگاه عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
- وبگاه عرفان شیعی.