امین، سید محسن
سید محسن امین حسینی عامِلی (1284- 1371ق)، فقیه، ادیب، شرح حال نگار بزرگ شیعی، سید حسن امین (1326-1422ق) فرزند ایشان است.
| نام | امین، محسن |
|---|---|
| نامهای دیگر | امین العاملی، محسن بن عبدالکریم
امین عاملی، محسن محسن الامین عاملی الحسینی، محسن عاملی، محسن الحسینی Al-Sayyed Mohsen al-Amin |
| نام پدر | عبدالکریم |
| متولد | 1246 ش،1284ق،1867م |
| محل تولد | روستاى شقراء جبل‌عامل لبنان |
| رحلت | 1331 ش،1371ق،1952م |
| اساتید | شيخ ملا فتح‌اللّه اصفهانى |
| برخی آثار | سیره معصومان علیهم‌السلام
لواعج الأشجان في مقتل الحسين عليه‌السلام كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبدالوهاب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02086AUTHORCODE |
ولادت
او فرزند عبدالکریم عاملی است که در سال 1282 قمرى در روستاى شقراء از بلاد جبل عامل لبنان متولد شد.[۱]
نسب او
ابومحمدباقر، محسن بن عبدالكريم بن على بن محمد امين بن موسى بن حيدر بن احمد بن ابراهیم كه نسبش به حسین ذي الدمعة فرزند زيد شهيد مى‌رسد.
خاندان آل امین یکی از خاندان‌های مشهور علمی و از مدافعان حقوق شیعه در قرن چهاردهم هجری است. این خانواده از حله عراق بود که در قرن دوازدهم هجری به جبل عامل هجرت کردند و قریه شقراء- از توابع هونین - را مسکن دائمی خویش قرار دادند.[۲]
تحصیلات
سید محسن قرآن، نوشتن، شنا و اسب دوانی را به یاری پدر، مادر و خویشاوندان آموخت. چون به 6 سالگی گام نهاد، به نحو و خوشنویسی روی آورد و از محضر دانشوران قبیله كامیاب شد، سپس در سال 1308ق عازم حوزه علمیه نجف گردید.
اساتيد
- خودش در اين باره مى‌گويد: «اما در جبل عامل سيد محمدحسین پسر عمويم سيد عبداللّه قسمتى از شرح قطر در علم نحو و قسمتى از شرح سعد بر متن عُزّى در علم صرف را نزد او خواندم و او اولین استاد من بود.»
- سيد جواد مرتضى، در قريۀ عيثا نزد او شرح قطر الندى شرح ابن ناظم بر الفيۀ ابن مالك و قسمتى از كتاب مُغنى را خواندم.
- سيد نجيب‌الدين فضل اللّٰه عامِلى عيناثى كه نزد او مطوّل و حاشيۀ ملا عبداللّه و شرح شمسيه - كه دو كتاب اخير در علم منطق است - و كتاب معالم را تا مبحث استصحاب خواندم.
اساتيد او در نجف
- سيد على فرزند عموى ما سيد محمود كه شرح لمعه را نزد او خواندم.
- سيد احمد كربلايى.
- شيخ محمدباقرنجم‌آبادى، كه نزد اين دو نفر قوانين و شرح لمعه و رسائل را خواندم.
- شيخ ملا فتح‌اللّه اصفهانى معروف به شيخ الشريعة كه قسمت اعظم كتاب رسائل را نزد او خواندم. تا اينجا مربوط به دورۀ سطح بود.
- شيخ ملا كاظم خراسانى صاحب كفايه در علم اصول و حاشيۀ رسائل و شرح تبصره كه يك دوره خارج اصول را نزد وى خواندم.
- شيخ آقا رضا همدانى كه خارج فقه را از روى كتابش مصباح الفقيه تا مبحث زكات خواندم.
- شيخ محمد طه نجف كه خارج فقه در نزد وى خواندم.
مهاجرت به شام
پس از وصول به مراتب عالی علم و عمل، طبق درخواست شیعیان دمشق به شام مهاجرت کرد و در آن سامان مشغول وعظ و ارشاد و ایجاد مراکز علمی - تحصیلی گردید و موفق شد مؤسساتی فرهنگی برای طلاب علوم اسلامی و دانشجویان رشته‌های دیگر علوم ایجاد کند.
او چهره روشن تشیع انقلابی را ترسیم نمود و با خرافات و پیرایه‌هایی که ناآگاهان و مرتجعان به این مکتب مترقی نسبت می‌دادند، مبارزه کرد و با احداث مدارس جدید برای کودکان مسلمان، مانع شد تا آنان جذب مدارسی شوند که توسط میسیونرهای مسیحی با هدف منحرف کردن نسل جدید ساخته می‌شد، ایشان را در زمره شعرای سیعه نیز قلمداد کرده‌اند.
سید محسن امین مراسمی همچون قمه زنی و رواج برخی سروده‌های دروغ و وهن آمیز را به دور از روح عزاداری و احیای شعائر حسینی می‌خواند و آنها را نمونه‌ای از استفاده از ابزار باطل برای رواج حق می‌دانست. وی برای به سامان آوردن شعارها و مراسم حسینی در سوریه و لبنان فعالیت‌های زیادی کرد.[۳]
شاگردان
- سيد حسن فرزند عمويش سيد محمود
- سيد مهدى ابن سيد حسن آل ابراهیم حسینى عاملى
- شيخ منير عسيران
- سيد امين ابن سيد على احمد حسینى عاملى
- شيخ على بن شيخ محمد مروه عاملى حداثى
- شيخ عبداللطيف شبلى ناصر عاملى حداثى
- استاد اديب تقى دمشقى
- شيخ مصطفى خليل صورى
- شيخ على صورى
- شيخ حسین سمرو حمّصى غورى
- شيخ على شميع حمصى غورى
- شيخ على جمال دمشقى و غير اينها.
خدمات اجتماعی
برخی از خدمات اجتماعی مرحوم سید محسن امین از این قرار است.
- مدرسه المحسنیه در سوریه، این مدرسه ابتدا به نام المدرسة العلویة خوانده می‌شد، ولی پس از رحلت سید محسن امین به المدرسة المحسنیة و مدرسه یوسفیه تغییر نام یافت.
- کتابخانه بزرگی در دمشق
- چاپ‌خانه
- مدرسة العربیه
- تأسیس دارالایتام
- درمانگاه
- مرکز امداد مستمندان[۴]
وفات
اين عالم بزرگ در ماه رجب سال 1371ق (1952م) در دمشق درگذشت و در حوالى جنوب شرقى دمشق مقابل مقبرۀ حضرت زينب دختر اميرالمؤمنين عليهما‌السلام مقابل درب بزرگ مدفون شد.
آثار
- أعيان الشيعة
- نقض الوشيعة، ردّيه‌اى است بر كتاب الوشيعة موسى جار اللّٰه
- لواعج الاشجان فی مقتل الحسین
- أصدق الأخبار في قصة الأخذ بالثار
- البحر الزّخّار في شرح أحاديث الأئمة الأطهار (3 جلد)
- شرح إيساغوجى
- إرشاد الجهّال
- الدُّر الثمين
- التقليد آفة العقول
- حذف الفضول عن علم الأصول
- حواشي المعالم
- حاشية القوانين
- الدرّ المنظّم في مسألة تقليد الأعلم
- أساس الشريعة
- أرجوزة في النكاح
- تحفة الأحباب في آداب الطعام و الشراب
- التنزيه لأعمال الشبيه
- جوابات المسائل الدمشقية
- جوابات المسائل الصافيتية
- جوابات المسائل العراقية
- جناح الناهض إلى تعلّم الفرائض
- كشف الغامض في أحكام الفرائض
- سفينة الخائض في بحر الفرائض
- حواشي العروة الوثقى
- الروض العريض في أحكام تصرفات المريض
- الدروس‌الدينية
- شرح التبصرة
- درر العقود في حكم زوجة الغائب و المفقود
- دروس الحيض و الاستحاضة و النفاس
- الدرّ الثمين في أهمّ ما يجب معرفته على المسلمين
- الدرّة البهيّة في تطبيق الموازين الشرعية على العرفية
- كاشفة القناع في أحكام الرضاع
- الاُجرومية الجديدة
- صَفْوَة الصَّفْو في علم النحو
- المنيف في علم التصريف
- أرجوزة في الصرف
- حاشية المطوّل
- أرجوزة في علاقات المجاز و شرحها
- الرحلة الحِمِّصيّة
- الرحلة العراقية
- الرحلة الحجازية الأولى
- الرحلة الحجازية الثانية
- الرحلة العراقية الإيرانية
- كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبدالوهاب
- أبو تمام الطائى
- أبو فراس الحمداني
- أبو نواس
- حق اليقين في التأليف بين المسلمين
- حاشية الغرر و الدُّرَر
- حاشية مفتاح الفلاح
- حاشية الصحيفة الثانية السجادية
- معادن الجواهر
- مفتاح الجنات
- العلويات العشرون
- عجائب أحكام أمير المؤمنين في المفاخرة بين الراحة و التعب
- الأمالي
- الصحيفة الخامسة السجادية
- القول السديد في الاجتهاد و التقليد
- حواشي أمالي المرتضى
- الحصون المنيعة في رد ما أورده صاحب المنار في حق الشيعة
- الشيعة و المنار
- اقناع اللأعم على إقامة المآتِم
- الدرر المُنتَقاة لأجل المحفوظات
- دعبل الخزائي
- الدر النضيد في مراثي السبط الشهيد
- شرح غريب الصحيفة الثانية السجادية
- فوائد في مسائل متفرقة
- المجالس السَّنيّة في مناقب و مصائب العترة النبوية
- ملحق الدر النضيد
- العقود الدرّية
- مناسك الحج
- المسائل الدمشقية في الفروع الفقهية
- المولد النبوي الشريف
- بيش از بيست رساله در رديه‌ها و نقدها
- پنج رساله در مفاخرات المفاخرة بين الغنیو الفقر
- المفاخرة بين السيف و القلم
- المفاخرة بين العلم و المال
- المفاخرة بين الراحة و التعب با نام أعجب العجب.
و رساله‌هاى ديگر.
پانویس
منابع مقاله
-شیعه در لبنان، نوری، داوود؛ تقی‌زاده داوری، محمود، ناشر: شیعه شناسی، قم، ایران، 1389
- دائرةالمعارف الشيعية العامّة، ج 16
- رحلات السيد محسن الأمين
- أعيان الشيعة، ج 10، ص446 - 333
- الإمام السيد محسن الأمين
- ستارۀ لبنان (از مجموعۀ ديدار با ابرار، شمارۀ 26)
- مجلۀ حوزه، سال پنجم، شمارۀ سوم
- معجم المؤلفين
وابسته‌ها
سیره معصومان: پیامبر اسلام خاتم الانبیاء صلی‌الله‌علیه‌وآله
سیره معصومان: امام علی علیه‌السلام
سیره معصومان: فاطمه دخت پیامبر(ص)
سیره معصومان: امام حسن، امام حسین، امام زین‌العابدین علیهم‌السلام
لواعج الأشجان في مقتل الحسين عليه‌السلام
كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبدالوهاب
البحر الزّخّار في شرح أحاديث الأئمة الأطهار
عجائب أحکام أمیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب علیه‌السلام
الحصون المنیعه فی دفع ما اورده صاحب المنار علی الشیعه
مقدمه اعیان الشیعه (عقاید الشیعه)
ترجمة الإمام المهدي عجل‌الله‌فرجه في أعيان الشيعة
البرهان علی وجود صاحب الزمان عليه‌السلام
مفتاح الجنات في الأدعیة و الأعمال و الصلوات و الزیارات
تاریخچه نقد و بررسی عقاید و اعمال وهابی‌ها
آیین سوگواری(ترجمه کتاب اقناع اللایم)
کشکول السيد محسن الأمين العاملي
در آستان اهل‌بیت(ع) امام حسن و امام حسین علیهماالسلام
ترجمه و تحقيق فصولی از اعيان الشيعه
المجالس السنية في مناقب و مصائب العترة النبوية
محسن الأمين العاملي و منهجه في كتابة التاريخ أعيان الشيعة أنموذجاً