فتال نیشابوری، محمد بن احمد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
|||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR01384.jpg|بندانگشتی|فتال نیشابوری، محمد بن احمد]] | [[پرونده:NUR01384.jpg|بندانگشتی|فتال نیشابوری، محمد بن احمد]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |فتال نیشابوری، محمد بن احمد | ||
|- | |- | ||
| | |نام‌های دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |حسن | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" | | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" | | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |508 ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |[[حسن بن على فتال]] | ||
[[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] | |||
[[علم‌الهدی، علی بن حسین|سید مرتضى علم الهدى]] | |||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[روضة الواعظين (محقق فرجی و مجیدی)]] | ||
|-class= | [[روضة الواعظين (ترجمه مهدوی دامغانی)]] | ||
[[روضة الواعظين (با مقدمه خرسان)]] | |||
|- class="articleCode" | |||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE01384AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''محمد بن حسن بن على بن احمد بن على فتال | '''محمد بن حسن بن على بن احمد بن على فتال نیشابورى''' (متوفای 508ق)، معروف به ابن فتال و ابن فارسى، از علماى قرن پنجم و ششم هجرى است. | ||
== | ==اشتراک== | ||
در مورد ابن فتال از دو جهت | در مورد ابن فتال از دو جهت مشکل پیش آمده: | ||
# بعضى او را محمد بن حسن دانسته‌اند، بعضى محمد بن على و بعضى | # بعضى او را محمد بن حسن دانسته‌اند، بعضى محمد بن على و بعضى دیگر محمد بن احمد، و حتى [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] در مناقب دو تعبیر نسبت به ایشان دارد<br /> توجیه این مشکل آن است که نام صحیح و کامل وى محمد بن حسن بن على بن احمد است؛ اما چون پدر، پدر بزرگ و جد اعلاى او همگى اهل علم و با فضیلت بوده‌اند در انتساب، به هر سه آنها نسبت داده مى‌شود. پس مصداق تمام این اسامى یک شخص است و در نسبت هم اشتباهى پیش نیامده است. | ||
# جهت دوم تشابه، | # جهت دوم تشابه، اینکه شیخ منتجب‌الدین در فهرست دو نفر را به عنوان فتال نیشابورى نام برده، یکى صاحب [[روضة الواعظين (ترجمه مهدوی دامغانی)|روضة الواعظین]] و دیگرى صاحب تفسیرى که مى‌گوید من تفسیر او را با واسطۀ افراد مورد اعتماد نقل مى‌کنم.<br />شیخ [[آقا بزرگ تهرانى]] نیز قائل به این است که دو نفر با نام فتال بوده‌اند و دیگران اشتباها هر دو را یک نفر دانسته‌اند.<br />در مقابل، بسیارى از بزرگان تراجم این دو نفر را یکى دانسته‌اند وبا توجه به اینکه تنها منتجب‌الدین نامى از فتال صاحب تفسیر برده و در هیچ جاى دیگر اثر و نامى از او نمى‌یابیم، اتحاد این دو نفر قولى است که نزدیک به واقع مى‌نماید. بزرگانى چون [[علامه مجلسى]] و صاحب [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] و [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] نیز این نظر را تأیید کرده‌اند.<br />اما اینکه شیخ منتجب‌الدین مى‌گوید تفسیر او را به واسطه ثقات نقل مى‌کنم دلیل بر فاصلۀ زمانى نیست چرا که ممکن است هم عصر بوده باشند و در عین حال کتاب او را از دیگرى شنیده و نقل کند. ([[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] و شیخ منتجب‌الدین هم‌عصر مى‌باشند و [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] شاگرد فتال نیشابورى است). | ||
== | ==اساتید== | ||
در | در میان اساتید محمد بن حسن فتال چهره‌هاى درخشانى یافت مى‌شود مانند: | ||
# پدرش | # پدرش شیخ [[حسن بن على فتال]] | ||
# | # شیخ الطائفه، [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسى]] | ||
# [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | # [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سید مرتضى علم الهدى]] | ||
# | # شیخ [[عبدالجبار بن عبدالله]] | ||
# مرتضى ابوالحسن مطهر | # [[مرتضى ابوالحسن مطهر]] | ||
==شاگردان== | ==شاگردان== | ||
از شاگردان آن بزرگوار تنها نام دو تن به ما | از شاگردان آن بزرگوار تنها نام دو تن به ما رسیده: | ||
# [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] مازندرانى | # [[ابن شهرآشوب، محمد بن علی|ابن شهر آشوب]] مازندرانى | ||
# على بن حسن | # على بن حسن نیشابورى | ||
==شهادت== | ==شهادت== | ||
سبب شهادت آن بزرگوار مشخص | سبب شهادت آن بزرگوار مشخص نیست، ولى شهادت او به دستور عبدالرزاق شهاب الاسلام، وزیر سلطان سنجر سلجوقى بوده که بعد از عزل پسر عمویش به منصب وزارت رسید. | ||
عبدالرزاق ابتدا از علماى بزرگ | عبدالرزاق ابتدا از علماى بزرگ نیشابور بود اما پس از رسیدن به وزارت تغییر رویه داد و از ستمگر ترین وزراى دوران خود شد و در نهایت قساوت و بى‌دینى عمل مى‌کرد و از هیچ گناهى باک نداشت. | ||
چنین سنگدلى ابن فتال نیشابورى را در سال 508 هجرى به شهادت رساند و بار دیگر یکى از بهترین انسه‌گانها به دست شقى‌ترین آنها به شهادت رسید. | |||
==آثار== | |||
متأسفانه در این قسمت نیز اطلاعات فراوانى در دست نیست و تمام کسانى که شرح حالى از فتال نیشابورى ذکر کرده‌اند تنها یک یا دو تألیف براى او شمرده‌اند که عبارتند از: | |||
# روضة الواعظین و بصیرة المتعظین که از جمله مصادر [[بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الانوار]] است و بارها در ایران و عراق چاپ شده است. | |||
# کتاب التنویر فی معانی التفسیر. | |||
{{شهیدان}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[روضة الواعظين (محقق فرجی و مجیدی)]] | [[روضة الواعظين (محقق فرجی و مجیدی)]] | ||
| خط ۷۳: | خط ۸۱: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:مفسران شیعه]] | |||
[[رده:شهیدان]] | |||
[[رده:خرداد (1400)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۵۵
محمد بن حسن بن على بن احمد بن على فتال نیشابورى (متوفای 508ق)، معروف به ابن فتال و ابن فارسى، از علماى قرن پنجم و ششم هجرى است.
| نام | فتال نیشابوری، محمد بن احمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حسن |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 508 ق |
| اساتید | حسن بن على فتال |
| برخی آثار | روضة الواعظين (محقق فرجی و مجیدی) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01384AUTHORCODE |
اشتراک
در مورد ابن فتال از دو جهت مشکل پیش آمده:
- بعضى او را محمد بن حسن دانسته‌اند، بعضى محمد بن على و بعضى دیگر محمد بن احمد، و حتى ابن شهر آشوب در مناقب دو تعبیر نسبت به ایشان دارد
توجیه این مشکل آن است که نام صحیح و کامل وى محمد بن حسن بن على بن احمد است؛ اما چون پدر، پدر بزرگ و جد اعلاى او همگى اهل علم و با فضیلت بوده‌اند در انتساب، به هر سه آنها نسبت داده مى‌شود. پس مصداق تمام این اسامى یک شخص است و در نسبت هم اشتباهى پیش نیامده است. - جهت دوم تشابه، اینکه شیخ منتجب‌الدین در فهرست دو نفر را به عنوان فتال نیشابورى نام برده، یکى صاحب روضة الواعظین و دیگرى صاحب تفسیرى که مى‌گوید من تفسیر او را با واسطۀ افراد مورد اعتماد نقل مى‌کنم.
شیخ آقا بزرگ تهرانى نیز قائل به این است که دو نفر با نام فتال بوده‌اند و دیگران اشتباها هر دو را یک نفر دانسته‌اند.
در مقابل، بسیارى از بزرگان تراجم این دو نفر را یکى دانسته‌اند وبا توجه به اینکه تنها منتجب‌الدین نامى از فتال صاحب تفسیر برده و در هیچ جاى دیگر اثر و نامى از او نمى‌یابیم، اتحاد این دو نفر قولى است که نزدیک به واقع مى‌نماید. بزرگانى چون علامه مجلسى و صاحب روضات الجنات و محدث نورى نیز این نظر را تأیید کرده‌اند.
اما اینکه شیخ منتجب‌الدین مى‌گوید تفسیر او را به واسطه ثقات نقل مى‌کنم دلیل بر فاصلۀ زمانى نیست چرا که ممکن است هم عصر بوده باشند و در عین حال کتاب او را از دیگرى شنیده و نقل کند. (ابن شهر آشوب و شیخ منتجب‌الدین هم‌عصر مى‌باشند و ابن شهر آشوب شاگرد فتال نیشابورى است).
اساتید
در میان اساتید محمد بن حسن فتال چهره‌هاى درخشانى یافت مى‌شود مانند:
- پدرش شیخ حسن بن على فتال
- شیخ الطائفه، شیخ طوسى
- سید مرتضى علم الهدى
- شیخ عبدالجبار بن عبدالله
- مرتضى ابوالحسن مطهر
شاگردان
از شاگردان آن بزرگوار تنها نام دو تن به ما رسیده:
- ابن شهر آشوب مازندرانى
- على بن حسن نیشابورى
شهادت
سبب شهادت آن بزرگوار مشخص نیست، ولى شهادت او به دستور عبدالرزاق شهاب الاسلام، وزیر سلطان سنجر سلجوقى بوده که بعد از عزل پسر عمویش به منصب وزارت رسید.
عبدالرزاق ابتدا از علماى بزرگ نیشابور بود اما پس از رسیدن به وزارت تغییر رویه داد و از ستمگر ترین وزراى دوران خود شد و در نهایت قساوت و بى‌دینى عمل مى‌کرد و از هیچ گناهى باک نداشت.
چنین سنگدلى ابن فتال نیشابورى را در سال 508 هجرى به شهادت رساند و بار دیگر یکى از بهترین انسه‌گانها به دست شقى‌ترین آنها به شهادت رسید.
آثار
متأسفانه در این قسمت نیز اطلاعات فراوانى در دست نیست و تمام کسانى که شرح حالى از فتال نیشابورى ذکر کرده‌اند تنها یک یا دو تألیف براى او شمرده‌اند که عبارتند از:
- روضة الواعظین و بصیرة المتعظین که از جمله مصادر بحار الانوار است و بارها در ایران و عراق چاپ شده است.
- کتاب التنویر فی معانی التفسیر.