ویکی‌نور

موسوعة علوم الحديث و فنونه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی')
جز (جایگزینی متن - 'اصطلاحات (ابهام زدایی)' به 'اصطلاحات (ابهام‌زدایی)')
 
(۲۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
{{جعبه اطلاعات کتاب
[[پرونده:NUR20801J1.jpg|بندانگشتی|موسوعة علوم الحديث و فنونه]]
| تصویر =NUR20801J1.jpg
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
| عنوان =موسوعة علوم الحديث و فنونه
|+ |
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران =  
[[غوری، سید عبدالماجد]] (نویسنده)
|-
|-
! نام کتاب!! data-type='bookName'|موسوعة علوم الحديث و فنونه
|data-type='language'| فارسی عربی
|-
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏109‎‏ ‎‏/‎‏غ‎‏9‎‏م‎‏8
|نام های دیگر کتاب
| موضوع =
|data-type='otherBookNames'|
|-
|پدیدآورندگان
|data-type='authors'|[[غوري، عبدالماجد]] (نويسنده)


|-
| ناشر =
|زبان
دار ابن کثير
|data-type='language'| فارسی عربي
| مکان نشر =سوريه - دمشق
|-
| سال نشر =مجلد1: 2007م , 1428ق ,
|کد کنگره
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏109‎‏ ‎‏/‎‏غ‎‏9‎‏م‎‏8
|-
|موضوع
|data-type='subject'|
|-
|ناشر
|data-type='publisher'|دار ابن کثير


سوريه - دمشق
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20801AUTOMATIONCODE
|-
| چاپ =1
|مکان نشر
| تعداد جلد =3
|data-type='publishPlace'|سوريه - دمشق
| کتابخانۀ دیجیتال نور =20801
| کتابخوان همراه نور =20801
| کد پدیدآور =


لبنان - بيروت
| پس از =
|-
| پیش از =
||سال نشر
}}
|ata-type='publishYear'|مجلد1: 2007م , 1428ق , 
{{کاربردهای دیگر|اصطلاحات (ابهام‌زدایی)}}
 
مجلد2: 2007م , 1428ق , 
 
مجلد3: 2007م , 1428ق , 
|-class='articleCode'


|کد اتوماسیون
'''موسوعة علوم الحديث و فنونه'''، مجموعه‌ای سه جلدی به زبان عربی، از آثار آقای [[غوری، سید عبدالماجد|سید عبدالماجد غَوری]] است که نویسنده در آن واژگان و اصطلاحات و عبارات مهمّ علوم حدیث را به‌صورت الفبایی شرح کرده و در ابتدای آن توضیحاتی عالمانه، مفصل، تحلیلی و مستند در مورد تاریخ علوم حدیث و اصطلاحات آن و تغییر و تطوراتش آورده است.
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE20801AUTOMATIONCODE
|}
</div>
'''موسوعة علوم الحديث و فنونه'''، مجموعه‌ای سه جلدی به زبان عربی، از آثار آقای سید عبدالماجد غَوری است که نویسنده در آن واژگان و اصطلاحات و عبارات مهمّ علوم حدیث را به‌صورت الفبایی شرح کرده و در ابتدای آن توضیحاتی عالمانه، مفصل، تحلیلی و مستند در مورد تاریخ علوم حدیث و اصطلاحات آن و تغییر و تطوراتش آورده است.


نویسنده کوشیده که تمامی اصطلاحات مهمّ علوم حدیث را فراهم آورد و توضیح دهد و حتی مصطلحات ویژه هریکی از پیشوایان حدیث‌پژوهی را نیز ذکر و همچنین الفاظ مشهور یا شاذّی را که برای جرح و تعدیل استعمال شده، معنا کرده است.
نویسنده کوشیده که تمامی اصطلاحات مهمّ علوم حدیث را فراهم آورد و توضیح دهد و حتی مصطلحات ویژه هریکی از پیشوایان حدیث‌پژوهی را نیز ذکر و همچنین الفاظ مشهور یا شاذّی را که برای جرح و تعدیل استعمال شده، معنا کرده است.


نویسنده که برای نگارش این اثر مدت شش سال زمان در دوران دانشجویی در هند و دمشق صرف کرده و هرگاه در هنگام مطالعه علوم حدیث، نکته جالبی یافته یا معنای اصطلاحی را خوانده و یا شرح جدیدی دیده، یادداشت کرده<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص9</ref>، سرانجام آن را در تاریخ اول محرم 1427ق، در دمشق به پایان رسانده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج3، ص644</ref>.  
نویسنده که برای نگارش این اثر مدت شش سال زمان در دوران دانشجویی در هند و دمشق صرف کرده و هرگاه در هنگام مطالعه علوم حدیث، نکته جالبی یافته یا معنای اصطلاحی را خوانده و یا شرح جدیدی دیده، یادداشت کرده<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/9 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص9]</ref>، سرانجام آن را در تاریخ اول محرم 1427ق، در دمشق به پایان رسانده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/644 ر.ک: متن کتاب، ج3، ص644]</ref>.  


==ساختار==
==ساختار==
خط ۵۶: خط ۳۹:


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
نویسنده بعد از مقدمه‌ای مختصر در معرفی کتابش، مقدمه‌ای مفصل در مورد چگونگی آغاز علوم حدیث و تغییر و تحولات آن و اصطلاحات آن و نقش دانشمندان هندی در پیشرفت این علم به‌صورت تحلیلی و مستند نوشته است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص11-‌102</ref>.
نویسنده بعد از مقدمه‌ای مختصر در معرفی کتابش، مقدمه‌ای مفصل در مورد چگونگی آغاز علوم حدیث و تغییر و تحولات آن و اصطلاحات آن و نقش دانشمندان هندی در پیشرفت این علم به‌صورت تحلیلی و مستند نوشته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/11 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص11-‌102]</ref>.
   
   
درباره محتوای این اثر سودمند گفتنی‌ها فراوان است و به جهت ضیق مجال و محدودیت‌های موجود و برای آشنایی با نمونه‌هایی از شرح و توضیحات کوتاه، متوسط و بلند نویسنده به چند مثال اکتفا می‌شود:
درباره محتوای این اثر سودمند گفتنی‌ها فراوان است و به جهت ضیق مجال و محدودیت‌های موجود و برای آشنایی با نمونه‌هایی از شرح و توضیحات کوتاه، متوسط و بلند نویسنده به چند مثال اکتفا می‌شود:
# نویسنده، «تعدیل مبهم» را این‌گونه معنا کرده است: موثق شمردن راوی بدون بیان اسباب عدالتش<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص552</ref>.
# نویسنده، «تعدیل مبهم» را این‌گونه معنا کرده است: موثق شمردن راوی بدون بیان اسباب عدالتش<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/552 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص552]</ref>.
# نویسنده، در توضیح عبارت «أخبرني من لا أَتَّهِمُ من أهل العلم» چنین نوشته است: این عبارت امام مالک در کتاب الموطأ است و ابن وهب در مورد مقصود مالک از آن گفته است: هر موردی که در کتاب مالک عبارت مزبور آمده، مقصود از آن لیث بن سعد است<ref>ر.ک: همان، ص167</ref>.
# نویسنده، در توضیح عبارت «أخبرني من لا أَتَّهِمُ من أهل العلم» چنین نوشته است: این عبارت امام مالک در کتاب الموطأ است و ابن وهب در مورد مقصود مالک از آن گفته است: هر موردی که در کتاب مالک عبارت مزبور آمده، مقصود از آن لیث بن سعد است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/167 ر.ک: همان، ص167]</ref>.
# نویسنده عبارت «أسأل اللهَ السلامةَ» را این‌گونه معنا و شرح کرده است: هنگامی که از محدث توانا درباره یک راوی پرسیده شود و او این عبارت را استعمال کند، پس این عبارت از جانب او توهین و تضعیف آن راوی است و مثالش آن است که در شرح‌ حال هارون بن حاتم کوفی متوفای 249ق، آمده که حافظ ذهبی گفته: ابوزرعه و ابوحاتم از او روایت شنیده، ولی از روایت کردن از او امتناع کرده‌اند؛ وقتی از او درباره ابوحاتم سؤال شد، گفت : از خدا سلامت می‌خواهم<ref>ر.ک: همان، ص210</ref>.
# نویسنده عبارت «أسأل اللهَ السلامةَ» را این‌گونه معنا و شرح کرده است: هنگامی که از محدث توانا درباره یک راوی پرسیده شود و او این عبارت را استعمال کند، پس این عبارت از جانب او توهین و تضعیف آن راوی است و مثالش آن است که در شرح‌ حال هارون بن حاتم کوفی متوفای 249ق، آمده که حافظ ذهبی گفته: ابوزرعه و ابوحاتم از او روایت شنیده، ولی از روایت کردن از او امتناع کرده‌اند؛ وقتی از او درباره ابوحاتم سؤال شد، گفت: از خدا سلامت می‌خواهم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/210 ر.ک: همان، ص210]</ref>.
# نویسنده در توضیح «دجال» نوشته است: این لفظ از بالاترین الفاظ جرح است و از الفاظ درجه یک جرح در نزد حافظ ذهبی، عراقی و سیوطی شمرده می‌شود و از الفاظ درجه دوم جرح در نزد ابن حجر، سخاوی و سندی. حکم این کلمه این است: هرکسی که این صفت را داشته باشد، حدیثش شایسته احتجاج نیست و اعتباری ندارد<ref>ر.ک: همان، ج2، ص97</ref>.
# نویسنده در توضیح «دجال» نوشته است: این لفظ از بالاترین الفاظ جرح است و از الفاظ درجه یک جرح در نزد حافظ ذهبی، عراقی و [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] شمرده می‌شود و از الفاظ درجه دوم جرح در نزد [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، سخاوی و سندی. حکم این کلمه این است: هرکسی که این صفت را داشته باشد، حدیثش شایسته احتجاج نیست و اعتباری ندارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40922/1/97 ر.ک: همان، ج2، ص97]</ref>.
# نویسنده، «طالب» را این‌گونه معنا کرده است: طالب از مراتب اهل حدیث است و او مبتدی در جستجوی حدیث است که شروع به تحصیلش کرده است<ref>ر.ک: همان، ص399</ref>.
# نویسنده، «طالب» را این‌گونه معنا کرده است: طالب از مراتب اهل حدیث است و او مبتدی در جستجوی حدیث است که شروع به تحصیلش کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40922/1/399 ر.ک: همان، ص399]</ref>.
# نویسنده، در توضیح «لا يُسألُ عنه» نوشته است: این، از الفاظ مرتبه اول از مراتب تعدیل در نزد حافظ سیوطی است و از مرتبه دوم در نزد حافظ سخاوی و سندی. حکمش این است: کسی که این صفت را داشته باشد، به حدیثش احتجاج می‌شود<ref>ر.ک: همان، ج3، ص28</ref>.
# نویسنده، در توضیح «لا يُسألُ عنه» نوشته است: این، از الفاظ مرتبه اول از مراتب تعدیل در نزد حافظ سیوطی است و از مرتبه دوم در نزد حافظ سخاوی و سندی. حکمش این است: کسی که این صفت را داشته باشد، به حدیثش احتجاج می‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/28 ر.ک: همان، ج3، ص28]</ref>.
# نویسنده، عبارت «ينکر مرّةً و يعرف أخری» را چنین معنا کرده است: یعنی گاهی روایات معروف را روایت می‌کند و گاهی روایات منکر را؛ پس احادیثش نیازمند سنجش با احادیث ثقات است<ref>ر.ک: همان، ص642</ref>.
# نویسنده، عبارت «ينکر مرّةً و يعرف أخری» را چنین معنا کرده است: یعنی گاهی روایات معروف را روایت می‌کند و گاهی روایات منکر را؛ پس احادیثش نیازمند سنجش با احادیث ثقات است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/642 ر.ک: همان، ص642]</ref>.
# نویسنده، کتابش را با شرح معنای «یَهِمُ» به پایان برده است: این لفظ برای کسی گفته می‌شود که لغزش و اوهام اندکی دارد، همراه با سعه علم و این وصف، کسی را که موصوف به آن است از درجه ثقه پایین نمی‌آورد؛ چون عصمت از خطا و سهو مخصوص پیامبران است و دیگران چنین ویژگی ندارند. درهرحال یقینی است که وهم – کم یا زیادش - ‌به راوی ضرری نمی‌زند؛ زیرا هیچ‌کسی از آن خالی نیست. پس اگر گفته شود که در این صورت فایده این جرح چیست؟ جواب این است: فایده‌اش در ترجیح در هنگام تعارض به کار می‌آید و برای مقایسه مفید است و ثقه‌ای که موصوف به وهم نشده، سخنش مقدم بر ثقه‌ای است که موصوف به وهم شده است. مثال‌هایش: حافظ ذهبی در کتاب «ميزان الاعتدال» نظر عقیلی را که علی بن مدینی را در ضعفا داخل کرده، ردّ کرده و چنین گفته است: «أ فما لك يا عقيلي عقل؟! أ تدري في من تتكلّم؟! و أنا أشتهي أن تعرّفني من هو الثقة الثبت الذي ما غلط و لا انفرد بما لا يتابع عليه»؛ یعنی: «ای عقیلی آیا عقل نداری؟! آیا می‌دانی در مورد چه کسی سخن می‌گویی؟! و من دوست دارم که به من بشناسانی کسی را که ثقه قابل اعتمادی باشد و هیچ خطایی نکرده باشد و هیچ استثنای غیر قابل پیروی، مرتکب نشده باشد»<ref>ر.ک: همان، ص643</ref>.
# نویسنده، کتابش را با شرح معنای «یَهِمُ» به پایان برده است: این لفظ برای کسی گفته می‌شود که لغزش و اوهام اندکی دارد، همراه با سعه علم و این وصف، کسی را که موصوف به آن است از درجه ثقه پایین نمی‌آورد؛ چون عصمت از خطا و سهو مخصوص پیامبران است و دیگران چنین ویژگی ندارند. درهرحال یقینی است که وهم – کم یا زیادش - ‌به راوی ضرری نمی‌زند؛ زیرا هیچ‌کسی از آن خالی نیست. پس اگر گفته شود که در این صورت فایده این جرح چیست؟ جواب این است: فایده‌اش در ترجیح در هنگام تعارض به کار می‌آید و برای مقایسه مفید است و ثقه‌ای که موصوف به وهم نشده، سخنش مقدم بر ثقه‌ای است که موصوف به وهم شده است. مثال‌هایش: حافظ ذهبی در کتاب «ميزان الاعتدال» نظر عقیلی را که علی بن مدینی را در ضعفا داخل کرده، ردّ کرده و چنین گفته است: «أ فما لك يا عقيلي عقل؟! أ تدري في من تتكلّم؟! و أنا أشتهي أن تعرّفني من هو الثقة الثبت الذي ما غلط و لا انفرد بما لا يتابع عليه»؛ یعنی: «ای عقیلی آیا عقل نداری؟! آیا می‌دانی در مورد چه کسی سخن می‌گویی؟! و من دوست دارم که به من بشناسانی کسی را که ثقه قابل اعتمادی باشد و هیچ خطایی نکرده باشد و هیچ استثنای غیر قابل پیروی، مرتکب نشده باشد»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/643 ر.ک: همان، ص643]</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
نویسنده برای کتاب حاضر، فقط فهرست مطالب<ref>ر.ک: همان، ج1، ص653-‌686؛ ج2، ص737-‌768 و ج3، ص667-‌691</ref> و فهرست منابع<ref>ر.ک: همان، ج3، ص647-‌666</ref> و فهرست عامّ اصطلاحات جلدهای سه‌گانه<ref>ر.ک: همان، ج3، ص693-‌740</ref> را آورده است.
نویسنده برای کتاب حاضر، فقط فهرست مطالب<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/653 ر.ک: همان، ج1، ص653-‌686]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40922/1/737 ج2، ص737-‌768] و ج3، ص667-‌691</ref> و فهرست منابع<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/647 ر.ک: همان، ج3، ص647-‌666]</ref> و فهرست عامّ اصطلاحات جلدهای سه‌گانه<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/693 ر.ک: همان، ج3، ص693-‌740]</ref> را آورده است.


کتاب حاضر، مستند است و نوسنده ارجاعاتش را به‌صورت درون‌متنی آورده است<ref>ر.ک: همان، ج1، ص105 و...؛ ج2، ص41 و... و ج3، ص12 و...</ref>. همچنین ارجاعات نویسنده در بخش مقدمه به‌صورت پاورقی – استنادی و گاه توضیحی - ‌است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص50، پاورقی 1 و 2 و...</ref>.
کتاب حاضر، مستند است و نوسنده ارجاعاتش را به‌صورت درون‌متنی آورده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/105 ر.ک: همان، ج1، ص105 و...]؛ [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40922/1/41 ج2، ص41] و... و [https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/12 ج3، ص12] و...</ref>. همچنین ارجاعات نویسنده در بخش مقدمه به‌صورت پاورقی – استنادی و گاه توضیحی - ‌است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40919/1/50 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص50، پاورقی 1 و 2 و...]</ref>.


نویسنده بعد از شرح معنای اصطلاحی معاجم، فهرستی از نام مشهورترین معجم‌ها را همراه با نام پدیدآورندگانش و توضیح مختصری در مورد کتاب و زندگی نویسنده‌اش ذکر کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ج3، ص353</ref>.
نویسنده بعد از شرح معنای اصطلاحی معاجم، فهرستی از نام مشهورترین معجم‌ها را همراه با نام پدیدآورندگانش و توضیح مختصری در مورد کتاب و زندگی نویسنده‌اش ذکر کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/40925/1/353 ر.ک: متن کتاب، ج3، ص353]</ref>.


==پانویس ==
==پانویس==
<references />
<references/>


==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.
مقدمه و متن کتاب.


{{فرهنگ اصطلاحات}}
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


== وابسته‌ها ==
[[علوم الحديث و مصطلحه]]
==پیوندها==
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
خط ۹۷: خط ۸۲:


[[رده:علم الحدیث قرن 14]]
[[رده:علم الحدیث قرن 14]]
[[رده:قربانی 25 تیر الی 24 مرداد]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۰۹

موسوعة علوم الحديث و فنونه، مجموعه‌ای سه جلدی به زبان عربی، از آثار آقای سید عبدالماجد غَوری است که نویسنده در آن واژگان و اصطلاحات و عبارات مهمّ علوم حدیث را به‌صورت الفبایی شرح کرده و در ابتدای آن توضیحاتی عالمانه، مفصل، تحلیلی و مستند در مورد تاریخ علوم حدیث و اصطلاحات آن و تغییر و تطوراتش آورده است.

موسوعة علوم الحديث و فنونه
موسوعة علوم الحديث و فنونه
پدیدآورانغوری، سید عبدالماجد (نویسنده)
ناشردار ابن کثير
مکان نشرسوريه - دمشق
سال نشرمجلد1: 2007م , 1428ق ,
چاپ1
تعداد جلد3
کد کنگره
‏BP‎‏ ‎‏109‎‏ ‎‏/‎‏غ‎‏9‎‏م‎‏8
نورلایبمطالعه و دانلود pdf
برای دیگر کاربردها، اصطلاحات (ابهام‌زدایی) را ببینید.

نویسنده کوشیده که تمامی اصطلاحات مهمّ علوم حدیث را فراهم آورد و توضیح دهد و حتی مصطلحات ویژه هریکی از پیشوایان حدیث‌پژوهی را نیز ذکر و همچنین الفاظ مشهور یا شاذّی را که برای جرح و تعدیل استعمال شده، معنا کرده است.

نویسنده که برای نگارش این اثر مدت شش سال زمان در دوران دانشجویی در هند و دمشق صرف کرده و هرگاه در هنگام مطالعه علوم حدیث، نکته جالبی یافته یا معنای اصطلاحی را خوانده و یا شرح جدیدی دیده، یادداشت کرده[۱]، سرانجام آن را در تاریخ اول محرم 1427ق، در دمشق به پایان رسانده است[۲].

ساختار

کتاب حاضر از مقدمه نویسنده و نظری به تاریخ علم مصطلح الحديث (شامل سه فصل: ‌پیدایش و تطور علم مصطلح الحديث؛ ‌علم مصطلح الحديث در روزگار نو و ‌کوشش دانشوران هند در خدمت حدیث و علوم آن) و متن اصلی – به ترتیب از الف تا یای اصطلاحات - ‌(در سه جلد: «‌الف تا ج»، «‌ح تا ک» و «‌ل تا ی») تشکیل شده است.

شیوه نویسنده در این اثر، توضیحی و آموزشی است. نویسنده برای تولید اثر حاضر از منابع متعدد عربی – قدیم و جدید - ‌(236 منبع) استفاده کرده است.

گزارش محتوا

نویسنده بعد از مقدمه‌ای مختصر در معرفی کتابش، مقدمه‌ای مفصل در مورد چگونگی آغاز علوم حدیث و تغییر و تحولات آن و اصطلاحات آن و نقش دانشمندان هندی در پیشرفت این علم به‌صورت تحلیلی و مستند نوشته است[۳].

درباره محتوای این اثر سودمند گفتنی‌ها فراوان است و به جهت ضیق مجال و محدودیت‌های موجود و برای آشنایی با نمونه‌هایی از شرح و توضیحات کوتاه، متوسط و بلند نویسنده به چند مثال اکتفا می‌شود:

  1. نویسنده، «تعدیل مبهم» را این‌گونه معنا کرده است: موثق شمردن راوی بدون بیان اسباب عدالتش[۴].
  2. نویسنده، در توضیح عبارت «أخبرني من لا أَتَّهِمُ من أهل العلم» چنین نوشته است: این عبارت امام مالک در کتاب الموطأ است و ابن وهب در مورد مقصود مالک از آن گفته است: هر موردی که در کتاب مالک عبارت مزبور آمده، مقصود از آن لیث بن سعد است[۵].
  3. نویسنده عبارت «أسأل اللهَ السلامةَ» را این‌گونه معنا و شرح کرده است: هنگامی که از محدث توانا درباره یک راوی پرسیده شود و او این عبارت را استعمال کند، پس این عبارت از جانب او توهین و تضعیف آن راوی است و مثالش آن است که در شرح‌ حال هارون بن حاتم کوفی متوفای 249ق، آمده که حافظ ذهبی گفته: ابوزرعه و ابوحاتم از او روایت شنیده، ولی از روایت کردن از او امتناع کرده‌اند؛ وقتی از او درباره ابوحاتم سؤال شد، گفت: از خدا سلامت می‌خواهم[۶].
  4. نویسنده در توضیح «دجال» نوشته است: این لفظ از بالاترین الفاظ جرح است و از الفاظ درجه یک جرح در نزد حافظ ذهبی، عراقی و سیوطی شمرده می‌شود و از الفاظ درجه دوم جرح در نزد ابن حجر، سخاوی و سندی. حکم این کلمه این است: هرکسی که این صفت را داشته باشد، حدیثش شایسته احتجاج نیست و اعتباری ندارد[۷].
  5. نویسنده، «طالب» را این‌گونه معنا کرده است: طالب از مراتب اهل حدیث است و او مبتدی در جستجوی حدیث است که شروع به تحصیلش کرده است[۸].
  6. نویسنده، در توضیح «لا يُسألُ عنه» نوشته است: این، از الفاظ مرتبه اول از مراتب تعدیل در نزد حافظ سیوطی است و از مرتبه دوم در نزد حافظ سخاوی و سندی. حکمش این است: کسی که این صفت را داشته باشد، به حدیثش احتجاج می‌شود[۹].
  7. نویسنده، عبارت «ينکر مرّةً و يعرف أخری» را چنین معنا کرده است: یعنی گاهی روایات معروف را روایت می‌کند و گاهی روایات منکر را؛ پس احادیثش نیازمند سنجش با احادیث ثقات است[۱۰].
  8. نویسنده، کتابش را با شرح معنای «یَهِمُ» به پایان برده است: این لفظ برای کسی گفته می‌شود که لغزش و اوهام اندکی دارد، همراه با سعه علم و این وصف، کسی را که موصوف به آن است از درجه ثقه پایین نمی‌آورد؛ چون عصمت از خطا و سهو مخصوص پیامبران است و دیگران چنین ویژگی ندارند. درهرحال یقینی است که وهم – کم یا زیادش - ‌به راوی ضرری نمی‌زند؛ زیرا هیچ‌کسی از آن خالی نیست. پس اگر گفته شود که در این صورت فایده این جرح چیست؟ جواب این است: فایده‌اش در ترجیح در هنگام تعارض به کار می‌آید و برای مقایسه مفید است و ثقه‌ای که موصوف به وهم نشده، سخنش مقدم بر ثقه‌ای است که موصوف به وهم شده است. مثال‌هایش: حافظ ذهبی در کتاب «ميزان الاعتدال» نظر عقیلی را که علی بن مدینی را در ضعفا داخل کرده، ردّ کرده و چنین گفته است: «أ فما لك يا عقيلي عقل؟! أ تدري في من تتكلّم؟! و أنا أشتهي أن تعرّفني من هو الثقة الثبت الذي ما غلط و لا انفرد بما لا يتابع عليه»؛ یعنی: «ای عقیلی آیا عقل نداری؟! آیا می‌دانی در مورد چه کسی سخن می‌گویی؟! و من دوست دارم که به من بشناسانی کسی را که ثقه قابل اعتمادی باشد و هیچ خطایی نکرده باشد و هیچ استثنای غیر قابل پیروی، مرتکب نشده باشد»[۱۱].

وضعیت کتاب

نویسنده برای کتاب حاضر، فقط فهرست مطالب[۱۲] و فهرست منابع[۱۳] و فهرست عامّ اصطلاحات جلدهای سه‌گانه[۱۴] را آورده است.

کتاب حاضر، مستند است و نوسنده ارجاعاتش را به‌صورت درون‌متنی آورده است[۱۵]. همچنین ارجاعات نویسنده در بخش مقدمه به‌صورت پاورقی – استنادی و گاه توضیحی - ‌است[۱۶].

نویسنده بعد از شرح معنای اصطلاحی معاجم، فهرستی از نام مشهورترین معجم‌ها را همراه با نام پدیدآورندگانش و توضیح مختصری در مورد کتاب و زندگی نویسنده‌اش ذکر کرده است[۱۷].

پانویس

  1. ↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص9
  2. ↑ ر.ک: متن کتاب، ج3، ص644
  3. ↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص11-‌102
  4. ↑ ر.ک: متن کتاب، ج1، ص552
  5. ↑ ر.ک: همان، ص167
  6. ↑ ر.ک: همان، ص210
  7. ↑ ر.ک: همان، ج2، ص97
  8. ↑ ر.ک: همان، ص399
  9. ↑ ر.ک: همان، ج3، ص28
  10. ↑ ر.ک: همان، ص642
  11. ↑ ر.ک: همان، ص643
  12. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص653-‌686؛ ج2، ص737-‌768 و ج3، ص667-‌691
  13. ↑ ر.ک: همان، ج3، ص647-‌666
  14. ↑ ر.ک: همان، ج3، ص693-‌740
  15. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص105 و...؛ ج2، ص41 و... و ج3، ص12 و...
  16. ↑ ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص50، پاورقی 1 و 2 و...
  17. ↑ ر.ک: متن کتاب، ج3، ص353

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=موسوعة_علوم_الحديث_و_فنونه&oldid=747862»