اصفهانی، محمدحسین: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌نور
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> [[پرونده:NUR00001.jpg|بندانگشتی» ایجاد کرد.)
 
جز (جایگزینی متن - 'اصفهانی (ابهام زدایی)' به 'اصفهانی (ابهام‌زدایی)')
 
(۱۴۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR00001.jpg|بندانگشتی|اصفهانی، محمدحسین]]
[[پرونده:NUR00001.jpg|بندانگشتی|اصفهانی، محمدحسین]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
|-
! نام!! data-type='authorName'|اصفهانی، محمدحسین
! نام!! data-type="authorName" |اصفهانی، محمدحسین
|-
|-
|نام های دیگر  
|نام‌های دیگر  
|data-type='authorOtherNames'| اصفهانی کمپانی، محمدحسین
| data-type="authorOtherNames" | اصفهانی کمپانی، محمدحسین


کمپانی اصفهانی، محمدحسین
کمپانی اصفهانی، محمدحسین


غروی اصفهانی، محمدحسین
غروی اصفهانی، محمدحسین
محقق اصفهانی
شیخ محمدحسین غروی اصفهانی
|-
|-
|نام پدر  
|نام پدر  
|data-type='authorfatherName'|
| data-type="authorfatherName" |حاج محمدحسن (معين التجار)
|-
|-
|متولد  
|متولد  
|data-type='authorbirthDate'|1257 هـ.ش یا 1878 م
| data-type="authorbirthDate" | ۲ محرم ۱۲۹۶ هجری قمری،1257 ش یا 1878 م کاظمین
|-
|-
|محل تولد
|محل تولد
|data-type='authorBirthPlace'|
| data-type="authorBirthPlace" |كاظمين
|-
|-
|رحلت  
|رحلت  
|data-type='authorDeathDate'|1320 هـ.ش یا 1361 هـ.ق یا 1942 م
| data-type="authorDeathDate" |1320 ش یا 1361 ‌‎ق یا 1942 م
|-
|-
|اساتید
|اساتید
|data-type='authorTeachers'|
| data-type="authorTeachers" |شيخ حسن تويسركانى، [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|آیت‌الله سيد‌ ‎محمد طباطبائى فشاركى]]، حاج [[همدانی، رضا بن محمد هادی|آقا رضا همدانى]]، [[آخوند خراسانى]]
|-
|-
|برخی آثار
|برخی آثار
|data-type='authorWritings'|[[صلاة الجماعة (للاصفهانی)]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
| data-type="authorWritings" |[[صلاة الجماعة (للاصفهانی)]]  
|-class='articleCode'
|- class="articleCode"
|کد مولف
|کد مؤلف
|data-type='authorCode'|1
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00001AUTHORCODE
|}
|}
</div>
</div>


{{کاربردهای دیگر|اصفهانی (ابهام‌زدایی)}}


فقيه و اصولى بزرگوار، آيت الله شيخ محمد حسين غروى اصفهانى، فرزند حاج محمد حسن (معين التجار) و نوۀ حاج محمد اسماعيل نخجوانى معروف به محقق غروى، در دوم محرم 1296 در كاظمين به دنيا آمد.
{{کاربردهای دیگر|محمدحسین اصفهانی (ابهام‌زدایی)}}
 
{{کاربردهای دیگر|غروی (ابهام زدایی)}}
==هجرت خاندان غروى به ايران==
'''محمدحسین غروى اصفهانى''' (۱۲۹۶-۱۳۶۱ ق)، معروف به '''محقق غروى'''، فقیه، اصولی، فیلسوف و عارف بزرگ شیعه و متخلص به مفتقر،
 


خاندان محقق غروى از خانواده‌هاى متدين و معتبرى بودند كه نسل در نسل در سرزمين قفقاز و ديار نخجوان سكونت داشتند. پس از آن كه در سال 1243 هجرى قمرى قرارداد ننگين تركمانچاى توسط قاجاريان امضاء شد، بخشى از سرزمين پاك ايران كه قفقاز و نخجوان نيز از آن جمله بود، از پيكر ايران عزيز جدا گشت و مسلمانان آن سوى رود ارس دچار بلاهاى بزرگ و درد و رنجهاى سنگين شدند.
== ولادت ==
او فرزند حاج محمدحسن (معين التجار) و نوۀ حاج محمداسماعيل نخجوانى در دوم محرم 1296 در كاظمين به دنيا آمد و دوران كودكى را در همانجا سپرى كرد.


گروهى مردند، گروهى ساختند و سوختند و گروهى ديگر هجرت را برگزيده، از خانه و كاشانه چشم پوشيده و دين و جان سلامت بردند.
==هجرت خاندان غروى به ایران==


حاج محمد اسماعيل نخجوانى (پدر بزرگ محقق غروى) از اين گروه اخير بود كه هجرت را برگزيد. او بعد از هجرت، مدت كوتاهى در تبريز ساكن شد و ساليانى را در اصفهان گذراند تا آنجا كه خود و فرزندان و نوادگانش به اصفهانى شهرت يافتند.
خاندان محقق غروى در سرزمين قفقاز و ديار نخجوان سكونت داشتند. پس از آن كه در سال 1243ق قرارداد تركمانچاى توسط قاجاريان امضاء شد، بخشى از سرزمين ایران كه قفقاز و نخجوان نيز از آن جمله بود، از ایران جدا گشت.


==تولدى مبارك==
محمداسماعيل نخجوانى (پدر بزرگ محقق غروى) از جمله کسانی بود که هجرت را بر ماندن در آن دیار برگزيد. او بعد از هجرت، مدت كوتاهى در تبريز ساكن شد و ساليانى را در اصفهان گذراند تا آنجا كه خود و فرزندان و نوادگانش به اصفهانى شهرت يافتند.


 
ديرى نپاييد كه خاندان نخجوانى از اصفهان كوچ كرده و كاظمين را وطن خود ساختند. حاج محمدحسن (پدر علامۀ غروى) در كاظمين عزتى پيدا كرده و با شهرت «معين التجار» معروف شد.  
ديرى نپاييد كه خاندان نخجوانى از اصفهان كوچ كرده و كاظمين را وطن خود ساختند. حاج محمد حسن (پدر علامۀ غروى) در كاظمين عزتى پيدا كرده و با شهرت «معين التجار» معروف شد.
 
در اين ايام بود كه جناب محقق غروى در كاظمين به دنيا آمده و دوران كودكى را در خانواده‌اى شريف و متدين سپرى كرد. او از همان اوان كودكى با نماز و زيارت قبور ائمه عليهم السلام و ساير مراسم دينى مأنوس گشت تا آنجا كه ورود خود را به حوزۀ درسى امام صادق عليه السلام مديون لطف حضرت امام موسى بن جعفر عليه السلام در توسّل به آن حضرت مى‌دانست.


==شروع به تحصيل==
==شروع به تحصيل==




آيت الله غروى ابتدا هنر خطاطى را به خوبى فرا گرفت. در دهۀ دوم زندگى، پا به حوزۀ بزرگ نجف نهاد و چيزى نگذشت كه مراحل كمال را در دروس مقدماتى، يكى پس از ديگرى پشت سر گذاشت و به زودى در حلقۀ درس بزرگترين اساتيد حوزۀ آن روز شركت جست.
آیت‌الله غروى ابتدا هنر خطاطى را به خوبى فرا گرفت. در دهۀ دوم زندگى، پا به حوزۀ بزرگ نجف نهاد و چيزى نگذشت كه مراحل كمال را در دروس مقدماتى، یکى پس از ديگرى پشت سر گذاشت و به زودى در حلقۀ درس بزرگترين اساتيد حوزۀ آن روز شركت جست.


==دوستان علامه==
==دوستان علامه==
خط ۶۴: خط ۶۶:
از ياران و دوستان علامۀ غروى در تاريخ صحبتى به اجمال شده و تنها نام چند شخصيت برده شده است كه از آن جمله‌اند:
از ياران و دوستان علامۀ غروى در تاريخ صحبتى به اجمال شده و تنها نام چند شخصيت برده شده است كه از آن جمله‌اند:


عارف بزرگ معاصر، آيت الله ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى، ميرزا على اصغر ملكى تبريزى و ميرزا حبيب ملكى تبريزى.
[[ملکی تبریزی، جواد بن شفیع|آیت‌الله ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى]]، ميرزا على اصغر ملكى تبريزى و ميرزا حبيب ملكى تبريزى.


ميرزا على اصغر و ميرزا حبيب دو برادر بودند و پسر عموهاى ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى بودند و علامۀ غروى با هر سه بزرگوار رفت و آمد داشت، اما بيش از همه با ميرزا على اصغر مأنوس بود.
ميرزا على اصغر و ميرزا حبيب دو برادر بودند و پسر عموهاى ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى بودند و علامۀ غروى با هر سه بزرگوار رفت و آمد داشت، اما بيش از همه با ميرزا على اصغر مأنوس بود.


علامۀ غروى با فقيه اصولى، ميرزا محمد حسين نائينى و آيت الله سيد احمد كربلائى تهرانى نيز مأنوس بوده و مذاكرات علمى داشته‌اند.
علامۀ غروى با فقيه اصولى، ميرزا [[نائینی، محمدحسین|محمدحسین نائينى]] و آیت‌الله سيد‌ ‎احمد كربلائى تهرانى نيز مأنوس بوده و مذاكرات علمى داشته‌اند.


==فعاليتهاى سياسى==
==فعاليتهاى سياسى==




آيت الله غروى اصفهانى در انقلاب مشروطيت در صف انقلابيون و مشروطه خواهان و در كنار استادش مرحوم آخوند خراسانى و دوست ديرين و صديقش ميرزاى نائينى از انقلاب حمايت كرد.
آیت‌الله غروى اصفهانى در انقلاب مشروطيت در صف انقلابيون و مشروطه خواهان و در كنار استادش مرحوم [[آخوند خراسانى]] و دوست ديرين و صديقش [[نایینی، محمدحسین|ميرزاى نائينى]] از انقلاب حمايت كرد.


او در سال 1341 هجرى قمرى به اتفاق مراجع ديگر به ايران و قم تبعيد شد و پس از مراجعت به عراق، دوباره براى همراهى مراجع، به اتفاق حاج ميرزا مهدى كفايى به قم آمده و همراه آنان به نجف اشرف وارد شد.
او در سال 1341 هجرى قمرى به اتفاق مراجع ديگر به ایران و قم تبعيد شد و پس از مراجعت به عراق، دوباره برای همراهى مراجع، به اتفاق حاج ميرزا مهدى كفايى به قم آمده و همراه آنان به نجف اشرف وارد شد.


==اجازۀ اجتهاد==
==اجازۀ اجتهاد==
خط ۸۲: خط ۸۴:
اجازه نامۀ مفصل و مشروحى در دست است كه از شخصيت علمى و بزرگ علامۀ غروى حكايت مى‌كند و نشانگر آن است كه او بيشتر از آنچه تصور مى‌شود در ميان دانشمندان و انديشمندان بزرگ حوزوى شناخته شده و معروف بوده است.
اجازه نامۀ مفصل و مشروحى در دست است كه از شخصيت علمى و بزرگ علامۀ غروى حكايت مى‌كند و نشانگر آن است كه او بيشتر از آنچه تصور مى‌شود در ميان دانشمندان و انديشمندان بزرگ حوزوى شناخته شده و معروف بوده است.


اين اجازه نامۀ روايتى، توسط آيت الله سيد حسن صدر عاملى، نويسندۀ كتاب پر مايۀ «تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام» نوشته شده است كه برگزيده‌اى از آن اجازه نامه را مرور مى‌كنيم:
اين اجازه نامۀ روايتى، توسط آیت‌الله [[صدر، سید حسن |سيد‌ ‎حسن صدر]] عاملى، نويسندۀ کتاب پر مايۀ «[[تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام]]» نوشته شده است كه برگزيده‌اى از آن اجازه نامه را مرور مى‌كنيم:


«... شخصيت بزرگى چون فقيه و علامۀ مجتهد، حجة الإسلام شيخ محمد حسين اصفهانى غروى دوست دارد كه به فوز فضيلتى كه در شركت جستن در اين نظم است نايل شود، تا به سلسلۀ اهل عصمت بپيوندد. وى - كه خداى جلال و جليل در شرفش بيفزايد - نامه‌اى برايم نوشت و همان را خواستار شد و من با همۀ راههايى كه در روايت دارم و با همۀ آنچه كه در آن مدخليتى براى روايت است، به او اجازه مى‌دهم تا از هر چه روايتش جائز است، از معقول و منقول گرفته تا فروع و اصول و فقه و حديث و تفسير روايت كند...»
«... شخصيت بزرگى چون فقيه و علامۀ مجتهد، حجةالإسلام شيخ محمدحسین اصفهانى غروى دوست دارد كه به فوز فضيلتى كه در شركت جستن در این نظم است نايل شود، تا به سلسلۀ اهل عصمت بپيوندد. وى - كه خداى جلال و جليل در شرفش بيفزايد - نامه‌اى برایم نوشت و همان را خواستار شد و من با همۀ راه‌هایى كه در روايت دارم و با همۀ آنچه كه در آن مدخليتى برای روايت است، به او اجازه مى‌دهم تا از هر چه روايتش جائز است، از معقول و منقول گرفته تا فروع و اصول و فقه و حديث و تفسير روايت كند...»


علامه غروى اصفهانى از بزرگان ديگرى نيز اجازۀ روايت داشته است، از آن جمله:
علامه غروى اصفهانى از بزرگان ديگرى نيز اجازۀ روايت داشته است، از آن جمله:


1 - ميرزا محمد باقر اصطهباناتى شيرازى
# ميرزا محمدباقراصطهباناتى شيرازى
 
# شيخ احمد شيرازى شانه‌ساز
2 - شيخ احمد شيرازى شانه‌ساز
# [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شيخ الشريعۀ اصفهانى]]
 
# [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]]، صاحب [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]
3 - شيخ الشريعۀ اصفهانى
 
4 - محدث نورى، صاحب مستدرك الوسائل


==گفتار بزرگان دربارۀ ايشان==
==گفتار بزرگان دربارۀ ايشان==




شيخ آقا بزرگ تهرانى پس از آنكه بخشى از فضائل و كمالات وى را مى‌شمارد، چنين مى‌نويسد:
شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] پس از آنكه بخشى از فضائل و كمالات وى را مى‌شمارد، چنين مى‌نويسد:


«كوتاه سخن اينكه او از نوابغ روزگار بود. همانان كه با عنصر نبوغ و با ملكات و صلاحيت‌هاى خدادادى ممتاز و در مواهب الهى غرقند. او پيش دانشمندان هم عصرش محترم و موقر بود و در حوزۀ نجف چشمها به سوى او دوخته مى‌شد.
«كوتاه سخن اينكه او از نوابغ روزگار بود. همانان كه با عنصر نبوغ و با ملكات و صلاحيت‌هاى خدادادى ممتاز و در مواهب الهى غرقند. او پيش دانشمندان هم عصرش محترم و موقر بود و در حوزۀ نجف چشمها به سوى او دوخته مى‌شد.


زمان درازى را به تدريس فقه و اصول و علوم عقلى اشتغال داشت. مدرسۀ او مجمع اهل فضل و كمال بود. گروهى از طلاب با فضيلت از مكتب او فارغ شدند. او جاى پاى محكمى را در فقه باز كرده بود و در علم اصول دست توانايى داشت. آثارش در اين دو وادى بر ديدگاههاى ژرف و آراى پخته و پاك او دلالت مى‌كند، ولى از آنجا كه نظرگاه‌هاى فلسفى او بسيار استوار و محكم مى‌نمود، بيشتر به تدريس فلسفه شهرت يافت، بلكه اين بيشتر به خاطر آن بود كه كسى از اهل فلسفه در عصر او به پاى وى نمى‌رسيد...»
زمان درازى را به تدريس فقه و اصول و علوم عقلى اشتغال داشت. مدرسۀ او مجمع اهل فضل و كمال بود. گروهى از طلاب با فضيلت از مكتب او فارغ شدند. او جاى پاى محكمى را در فقه باز كرده بود و در علم اصول دست توانايى داشت. آثارش در این دو وادى بر ديدگاه‌هاى ژرف و آراى پخته و پاک او دلالت مى‌كند، ولى از آنجا كه نظرگاه‌هاى فلسفى او بسيار استوار و محكم مى‌نمود، بيشتر به تدريس فلسفه شهرت يافت، بلكه این بيشتر به خاطر آن بود كه كسى از اهل فلسفه در عصر او به پاى وى نمى‌رسيد...»


علامه سيد محمد حسين حسينى تهرانى دربارۀ ايشان چنين مى‌گويد:
علامه سيد‌ ‎[[حسینی طهرانی، محمدحسین|محمدحسین حسینى تهرانى]] دربارۀ ايشان چنين مى‌گويد:


«مرحوم آيت الله (غروى)، فقيه و اصولى و فيلسوف و حكيمى است كه در قرون اخيره به جامعيّت او از جهت اتقان علم و دقت نظر و سعۀ انديشه و جامعيّت بين علم و عمل و إعراض از دنيا و زهد و پاكى، كمتر ديده شده است.»
«مرحوم آیت‌الله (غروى)، فقيه و اصولى و فيلسوف و حكيمى است كه در قرون اخيره به جامعيّت او از جهت اتقان علم و دقت نظر و سعۀ انديشه و جامعيّت بين علم و عمل و إعراض از دنيا و زهد و پاکى، كمتر ديده شده است.»


كلام علامه سيد محمد حسين طباطبائى (صاحب تفسير الميزان):
كلام علامه [[طباطبایی، سید محمدحسین|سيد‌ ‎محمدحسین طباطبائى]] (صاحب [[الميزان في تفسير القرآن|تفسير الميزان]]):


«مرحوم شيخ، مردى بود جامع ميان علم و عمل، رابط ميان تقوا و ذوق، داراى طبعى سيّال و لهجه‌اى شيرين و... بود.
«مرحوم شيخ، مردى بود جامع ميان علم و عمل، رابط ميان تقوا و ذوق، داراى طبعى سيّال و لهجه‌اى شيرين و... بود.


در فقه و اصول و حكمت و عرفان مؤلفات زيادى دارد كه غالب آنها مثل ضروريات يوميّه و حياتى، ميان اهل علم دست به دست مى‌گردد. سيمايى داشت متواضع و زبانى خاموش و صورتى وارفته و غالباً غرق فكر و به خود مشغول بود و زندگانى ساده‌اى داشت.»
در فقه و اصول و حكمت و عرفان مؤلفات زيادى دارد كه غالب آنها مثل ضروريات يوميّه و حياتى، ميان اهل علم دست به دست مى‌گردد. سيمايى داشت متواضع و زبانى خاموش و صورتى وارفته و غالباً ً غرق فكر و به خود مشغول بود و زندگانى ساده‌اى داشت.»


آيت الله شيخ محمد رضا مظفر مى‌فرمايد:
آیت‌الله شيخ [[مظفر، محمدرضا|محمدرضا مظفر]] مى‌فرمايد:


«او - قدّس الله نفسه العزيز - از آن گوهرهاى گرانبها بود كه از اقيانوس آفرينش كمتر به دست خواهد آمد. وى عنصرى عبقرى بود كه روزگاران زيادى بايد بگذرد تا مادر دهر نظير او را به دنيا بياورد. اگر دست تقدير، او را بر كرسى مرجعيّت و رياست عامه مى‌نشانيد و زمام روحانيت را به كف با كفايت او مى‌گذاشت، ديده مى‌شد كه چه تحولات عظيمى در تشكيلات روحانى اسلام به وجود مى‌آورد و چگونه مجراى تاريخ عوض مى‌شود. و حتى اگر فاجعۀ رحلت او چند سالى به عقب مى‌افتاد، اين حركت عظماى علمى آشكار مى‌شد، ولى افسوس كه خواست الهى به امضاى دعوت او تعلّق گرفت و اين ثلمۀ جبران ناپذير در بنيان روحانيت پديدار گشت.
«او - قدّس الله نفسه العزيز - از آن گوهرهاى گرانبها بود كه از اقيانوس آفرينش كمتر به دست خواهد آمد. وى عنصرى عبقرى بود كه روزگاران زيادى بايد بگذرد تا مادر دهر نظير او را به دنيا بياورد. اگر دست تقدير، او را بر كرسى مرجعيّت و رياست عامه مى‌نشانيد و زمام روحانیت را به كف با كفايت او مى‌گذاشت، ديده مى‌شد كه چه تحولات عظيمى در تشكيلات روحانى اسلام به وجود مى‌آورد و چگونه مجراى تاريخ عوض مى‌شود. و حتى اگر فاجعۀ رحلت او چند سالى به عقب مى‌افتاد، این حركت عظماى علمى آشكار مى‌شد، ولى افسوس كه خواست الهى به امضاى دعوت او تعلّق گرفت و این ثلمۀ جبران ناپذير در بنيان روحانیت پديدار گشت.


شايد خوانندگان گمان برند كه نگارنده همچون «بيوگرافيست‌ها» در ترجمۀ شخصيت اين قهرمان عظيم الشأن جانب مبالغه و گزاف را گرفته است، ولى آنان كه با تصنيفات و تعليقات بى‌مانندش آشنا مى‌شوند، از اين سوء ظن استغفار مى‌كنند.»
شايد خوانندگان گمان برند كه نگارنده همچون «بيوگرافيست‌ها» در ترجمۀ شخصيت این قهرمان عظيم الشأن جانب مبالغه و گزاف را گرفته است، ولى آنان كه با تصنيفات و تعليقات بى‌مانندش آشنا مى‌شوند، از این سوء ظن استغفار مى‌كنند.»


==اساتيد==
==اساتيد==
خط ۱۲۶: خط ۱۲۵:
استادان او در مرحلۀ سطح و خارج (دورۀ اجتهاد و تخصص) به ترتيبى كه در تاريخ و كتب تراجم نوشته‌اند، عبارتند از:
استادان او در مرحلۀ سطح و خارج (دورۀ اجتهاد و تخصص) به ترتيبى كه در تاريخ و كتب تراجم نوشته‌اند، عبارتند از:


1 - شيخ حسن تويسركانى، متوفاى 1320 هجرى قمرى، كه علامۀ غروى كتابهاى سطح چون رسائل و مكاسب و... را نزد ايشان آموخته است.
# شيخ حسن تويسركانى، متوفاى 1320 هجرى قمرى، كه علامۀ غروى کتاب‌هاى سطح چون [[فرائد الاصول (طبع انتشارات اسلامی)|رسائل]] و [[كتاب المكاسب|مكاسب]] و... را نزد ايشان آموخته است.
 
# [[فشارکی اصفهانی، سید محمد بن امیرقاسم|آیت‌الله سيد‌ ‎محمد طباطبائى فشاركى]] (1253 - 1316 هجرى)، كه علامۀ غروى در علم اصول و فقه از محضر ايشان استفاده‌هاى زيادى برده است.
2 - آيت الله سيد محمد طباطبائى فشاركى (1253 - 1316 هجرى)، كه علامۀ غروى در علم اصول و فقه از محضر ايشان استفاده‌هاى زيادى برده است.
# حاج [[همدانی، رضا بن محمد هادی|آقا رضا همدانى]] (1250 - 1322 هجرى)، كه استاد فقه علامۀ غروى بوده است.
 
# [[آخوند خراسانى]] (1255 - 1329 هجرى قمرى)، كه علامۀ غروى از شاگردان طراز اول او بوده است و مدت 13 سال در درس ايشان شركت داشته و در همان سالها بيشترين بخش از شرحش بر [[كفاية الأصول]] مرحوم [[آخوند خراسانى]] را نگاشته است.
3 - حاج آقا رضا همدانى (1250 - 1322 هجرى)، كه استاد فقه علامۀ غروى بوده است.
# حكيم محمدباقراصطهباناتى شيرازى متوفاى 1326 هجرى قمرى، استاد حكمت و فلسفه.
# شيخ احمد شيرازى متوفاى 1332 هجرى قمرى، استاد فلسفه.


4 - آخوند خراسانى (1255 - 1329 هجرى قمرى)، كه علامۀ غروى از شاگردان طراز اول او بوده است و مدت 13 سال در درس ايشان شركت داشته و در همان سالها بيشترين بخش از شرحش بر كفاية الأصول مرحوم آخوند خراسانى را نگاشته است.
==وفات==


5 - حكيم محمد باقر اصطهباناتى شيرازى متوفاى 1326 هجرى قمرى، استاد حكمت و فلسفه.


6 - شيخ احمد شيرازى متوفاى 1332 هجرى قمرى، استاد فلسفه.
سرانجام عارف و حكيم بزرگ، علامۀ غروى پس از 65 سال عمر پر بركت در پنجم ذوالحجه سال 1361 هجرى قمرى به سوى ديار باقى شتافت و جهانى را داغدار خويش نمود<ref>صحتی سردرودی، محمد، ج2، ص576-584</ref>.


==تأليفات==
==آثار==




خط ۱۴۵: خط ۱۴۴:
الف) علم اصول:
الف) علم اصول:


1 - الإجتهاد و التقليد و العدالة
# الإجتهاد و التقليد و العدالة
 
# الأصول على النهج الحديث
2 - الأصول على النهج الحديث
# الطلب و الإرادة عند الإمامية و المعتزلة و الأشاعرة
 
# رسالة في موضوع العلم
3 - الطلب و الإرادة عند الإمامية و المعتزلة و الأشاعرة
# رسالة في الصحيح و الأعم
 
# رسالة في إطلاق اللفظ و إرادة نوعه و صنفه و شخصه
4 - رسالة في موضوع العلم
# رساله‌اى در مشتق (دو نوشته)
 
# رسالة في المشترك
5 - رسالة في الصحيح و الأعم
# رسالة في الحروف
 
# رساله‌اى در وضع
6 - رسالة في إطلاق اللفظ و إرادة نوعه و صنفه و شخصه
# رسالة في إطلاق الأمر هل يقتضي التعبديّة أو التوصليّة أو لا؟
 
# رساله‌اى در شرط متأخر
7 - رساله‌اى در مشتق (دو نوشته)
# رساله‌اى در علامت حقيقت و مجاز و حقيقت شرعيه
 
# حاشيه بر رسالۀ قطع [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ انصارى]]
8 - رسالة في المشترك
# نهایة الدراية في شرح الكفاية
 
9 - رسالة في الحروف
 
10 - رساله‌اى در وضع
 
11 - رسالة في إطلاق الأمر هل يقتضي التعبديّة أو التوصليّة أو لا؟
 
12 - رساله‌اى در شرط متأخر
 
13 - رساله‌اى در علامت حقيقت و مجاز و حقيقت شرعيه
 
14 - حاشيه بر رسالۀ قطع شيخ انصارى
 
15 - نهاية الدراية في شرح الكفاية


ب) علم فقه:
ب) علم فقه:


1 - بحوث في الفقه (شامل كتاب الإجارة، صلاة الجماعة، صلاة المسافر)
# بحوث في الفقه (شامل کتاب الإجارة، صلاة الجماعة، صلاة المسافر)
 
# حاشيۀ کتاب ال[[كتاب المكاسب|مكاسب]]
2 - حاشيۀ كتاب المكاسب
# رساله‌اى در تحقيق حق و حكم
 
# حاشيه بر کتاب الطهارة [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ انصارى]]
3 - رساله‌اى در تحقيق حق و حكم
# رساله‌اى در طهارت
 
# رساله‌اى در اخذ اجرت بر واجبات
4 - حاشيه بر كتاب الطهارة شيخ انصارى
# رساله‌اى در چهار قاعدۀ فقهى (قاعدة التجاوز، قاعدة الفراغ، قاعدة اليد، أصالة الصحة)
 
# رساله‌اى در قاعدۀ لا ضرر
5 - رساله‌اى در طهارت
# رسالة في الجمعة
 
# منظومه‌اى در اعتكاف
6 - رساله‌اى در اخذ اجرت بر واجبات
# منظومة في الصوم
 
# منظومة في صلاة الجماعة
7 - رساله‌اى در چهار قاعدۀ فقهى (قاعدة التجاوز، قاعدة الفراغ، قاعدة اليد، أصالة الصحة)
# الوسيلة في أهمّ أبواب الفقه
 
# ذخيرة العباد (رسالۀ عمليّۀ ايشان)
8 - رساله‌اى در قاعدۀ لا ضرر
 
9 - رسالة في الجمعة
 
10 - منظومه‌اى در اعتكاف
 
11 - منظومة في الصوم
 
12 - منظومة في صلاة الجماعة
 
13 - الوسيلة في أهمّ أبواب الفقه
 
14 - ذخيرة العباد (رسالۀ عمليّۀ ايشان)
 
ج)فلسفه و حكمت
 
1 - تحفة الحكيم
 
2 - رسالة في إثبات المعاد الجسماني
 
3 - حاشيه بر اسفار ملا صدرا
 
4 - مكاتبات فلسفى و عرفانى


5 - تفسير قرآن
ج) فلسفه و حكمت
# تحفة الحكيم
# رسالة في إثبات المعاد الجسمانی
# حاشيه بر اسفار ملا صدرا
# مكاتبات فلسفى و عرفانى
# تفسير قرآن
# الأنوار القدسيّة
# ديوان مفتقر (اشعار)


6 - الأنوار القدسيّة
==پانویس==
<references/>


7 - ديوان مفتقر (اشعار)
==منابع مقاله==


==فصل فراق==
صحتی سردرودی، محمد، گلشن ابرار نوشته جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، قم، نشر معروف، چاپ اول، 1379ش




سرانجام عارف و حكيم بزرگ، علامۀ غروى پس از 65 سال عمر پر بركت در پنجم ذو الحجه سال 1361 هجرى قمرى به سوى ديار باقى شتافت و جهانى را داغدار خويش نمود.
{{الگو:فیلسوفان شیعه}}


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


== وابسته‌ها ==
[[الحكمة المتعالية]]
[[حاشية کتاب المکاسب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس


[[رسالة في تحقیق الحق و الحکم]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[حاشية کتاب المکاسب]]  


[[صلاة الجماعة (للاصفهانی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[حاشية كتاب المكاسب (منشورات پایه دانش)]]


[[صلاة المسافر ( للمحقق الاصفهانی )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[رسالة في تحقیق الحق و الحکم]]  


[[نهایة الدرایة في شرح الکفایة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
[[صلاة الجماعة (للاصفهانی)]]  


[[بحوث في الأصول ( اصفهانی، محمد حسین )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[صلاة المسافر (للمحقق الاصفهانی)]]  


[[نهایة الدرایة فی شرح الکفایة ( طبع قدیم )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: شارح
[[نهایة الدرایة في شرح الکفایة]]  


[[توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی میان آیتین علمین: حاج سید احمد کربلائی و حاج شیخ محمد حسین اصفهانی (کمپانی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[بحوث في الأصول (اصفهانی، محمد حسین)]]  


[[الاجارة (للاصفهانی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (طبع قدیم)]]  


[[التعلیقات لجامع الحکمتین العلامة الدکتور مهدی الحائري الیزدي علی تحفة الحکیم للفقیه المتأله آیة الله الحاج شیخ محمد حسین الإصفهاني]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی میان آیتین علمین: حاج سید احمد کربلائی و حاج شیخ محمدحسین اصفهانی (کمپانی)]]


[[الأنوار القدسية بإنضمام غديرية لم تطبع]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[مکاتبات عرفانی بین سید احمد حائری و شیخ محمدحسین غروی در شرح دو بیت عطار]]  


[[ الأنوار القدسیة: فیها أربع و عشرون قصیدة فی تاریخ حیاة النبی و أعمامه و الائمه الإثنی عشر و أولادهم من آله صلوات الله علیهم أجمعین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: سراينده
[[الاجارة (للاصفهانی)]]  


[[ بحوث في الفقه: يحتوي علي 1. صلاة الجماعة  2. صلاة المسافر  3. الإجارة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[حاشية علی تعليقات المحقق الإصفهانی(نهاية الدراية و حاشية المكاسب)]]  


[[حاشیة کتاب المکاسب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[التعلیقات لجامع الحکمتین العلامة الدکتور مهدی الحائري الیزدي علی تحفة الحکیم للفقیه المتأله آیت‌الله الحاج شیخ محمد حسین الإصفهاني]]  


[[حاشیة کتاب المکاسب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الأنوار القدسية بإنضمام غديرية لم تطبع]]  


[[حاشیة کتاب المکاسب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الأنوار القدسیة: فیها أربع و عشرون قصیدة فی تاریخ حیاة النبی و أعمامه و الائمه الإثنی عشر و أولادهم من آله صلوات‌الله‌علیهم أجمعین]]


[[الغایة في شرح نهایة الدرایة للمحقق الإصفهاني قدس سره]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[بحوث في الفقه]]  


[[■■■ حاشية المکاسب (اصفهانی - قدیم) (این اتوماسیون حذف و به عنوان قسمت دوم جلد پنجم اتوماسیون 129 ادغام گردید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
[[الغایة في شرح نهایة الدرایة للمحقق الإصفهاني قدس‌سره]]  


[[■■■ مشارع الاحکام فی تحقیق مسایل الحلال و الحرام (میراث حوزه اصفهان ج 5) (این اتوماسیون حذف و در اتوماسیون 10863 جلد 5 ادغام گردید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[■■■  الحکمه المتعالیه : شرح المنظومه (تحفه الحکیم) للعلامه الکمبانی (این اتوماسیون با اتوماسیون 14459 تکراری بود، حذف گردید)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[ar:الشيخ محمدحسين الغروي الأصفهاني]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۲:۲۴

اصفهانی، محمدحسین
نام اصفهانی، محمدحسین
نام‌های دیگر اصفهانی کمپانی، محمدحسین

کمپانی اصفهانی، محمدحسین

غروی اصفهانی، محمدحسین

محقق اصفهانی

شیخ محمدحسین غروی اصفهانی

نام پدر حاج محمدحسن (معين التجار)
متولد ۲ محرم ۱۲۹۶ هجری قمری،1257 ش یا 1878 م کاظمین
محل تولد كاظمين
رحلت 1320 ش یا 1361 ‌‎ق یا 1942 م
اساتید شيخ حسن تويسركانى، آیت‌الله سيد‌ ‎محمد طباطبائى فشاركى، حاج آقا رضا همدانى، آخوند خراسانى
برخی آثار صلاة الجماعة (للاصفهانی)
کد مؤلف AUTHORCODE00001AUTHORCODE
برای دیگر کاربردها، اصفهانی (ابهام‌زدایی) را ببینید.
برای دیگر کاربردها، محمدحسین اصفهانی (ابهام‌زدایی) را ببینید.
برای دیگر کاربردها، غروی (ابهام زدایی) را ببینید.

محمدحسین غروى اصفهانى (۱۲۹۶-۱۳۶۱ ق)، معروف به محقق غروى، فقیه، اصولی، فیلسوف و عارف بزرگ شیعه و متخلص به مفتقر،

ولادت

او فرزند حاج محمدحسن (معين التجار) و نوۀ حاج محمداسماعيل نخجوانى در دوم محرم 1296 در كاظمين به دنيا آمد و دوران كودكى را در همانجا سپرى كرد.

هجرت خاندان غروى به ایران

خاندان محقق غروى در سرزمين قفقاز و ديار نخجوان سكونت داشتند. پس از آن كه در سال 1243ق قرارداد تركمانچاى توسط قاجاريان امضاء شد، بخشى از سرزمين ایران كه قفقاز و نخجوان نيز از آن جمله بود، از ایران جدا گشت.

محمداسماعيل نخجوانى (پدر بزرگ محقق غروى) از جمله کسانی بود که هجرت را بر ماندن در آن دیار برگزيد. او بعد از هجرت، مدت كوتاهى در تبريز ساكن شد و ساليانى را در اصفهان گذراند تا آنجا كه خود و فرزندان و نوادگانش به اصفهانى شهرت يافتند.

ديرى نپاييد كه خاندان نخجوانى از اصفهان كوچ كرده و كاظمين را وطن خود ساختند. حاج محمدحسن (پدر علامۀ غروى) در كاظمين عزتى پيدا كرده و با شهرت «معين التجار» معروف شد.

شروع به تحصيل

آیت‌الله غروى ابتدا هنر خطاطى را به خوبى فرا گرفت. در دهۀ دوم زندگى، پا به حوزۀ بزرگ نجف نهاد و چيزى نگذشت كه مراحل كمال را در دروس مقدماتى، یکى پس از ديگرى پشت سر گذاشت و به زودى در حلقۀ درس بزرگترين اساتيد حوزۀ آن روز شركت جست.

دوستان علامه

از ياران و دوستان علامۀ غروى در تاريخ صحبتى به اجمال شده و تنها نام چند شخصيت برده شده است كه از آن جمله‌اند:

آیت‌الله ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى، ميرزا على اصغر ملكى تبريزى و ميرزا حبيب ملكى تبريزى.

ميرزا على اصغر و ميرزا حبيب دو برادر بودند و پسر عموهاى ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى بودند و علامۀ غروى با هر سه بزرگوار رفت و آمد داشت، اما بيش از همه با ميرزا على اصغر مأنوس بود.

علامۀ غروى با فقيه اصولى، ميرزا محمدحسین نائينى و آیت‌الله سيد‌ ‎احمد كربلائى تهرانى نيز مأنوس بوده و مذاكرات علمى داشته‌اند.

فعاليتهاى سياسى

آیت‌الله غروى اصفهانى در انقلاب مشروطيت در صف انقلابيون و مشروطه خواهان و در كنار استادش مرحوم آخوند خراسانى و دوست ديرين و صديقش ميرزاى نائينى از انقلاب حمايت كرد.

او در سال 1341 هجرى قمرى به اتفاق مراجع ديگر به ایران و قم تبعيد شد و پس از مراجعت به عراق، دوباره برای همراهى مراجع، به اتفاق حاج ميرزا مهدى كفايى به قم آمده و همراه آنان به نجف اشرف وارد شد.

اجازۀ اجتهاد

اجازه نامۀ مفصل و مشروحى در دست است كه از شخصيت علمى و بزرگ علامۀ غروى حكايت مى‌كند و نشانگر آن است كه او بيشتر از آنچه تصور مى‌شود در ميان دانشمندان و انديشمندان بزرگ حوزوى شناخته شده و معروف بوده است.

اين اجازه نامۀ روايتى، توسط آیت‌الله سيد‌ ‎حسن صدر عاملى، نويسندۀ کتاب پر مايۀ «تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام» نوشته شده است كه برگزيده‌اى از آن اجازه نامه را مرور مى‌كنيم:

«... شخصيت بزرگى چون فقيه و علامۀ مجتهد، حجةالإسلام شيخ محمدحسین اصفهانى غروى دوست دارد كه به فوز فضيلتى كه در شركت جستن در این نظم است نايل شود، تا به سلسلۀ اهل عصمت بپيوندد. وى - كه خداى جلال و جليل در شرفش بيفزايد - نامه‌اى برایم نوشت و همان را خواستار شد و من با همۀ راه‌هایى كه در روايت دارم و با همۀ آنچه كه در آن مدخليتى برای روايت است، به او اجازه مى‌دهم تا از هر چه روايتش جائز است، از معقول و منقول گرفته تا فروع و اصول و فقه و حديث و تفسير روايت كند...»

علامه غروى اصفهانى از بزرگان ديگرى نيز اجازۀ روايت داشته است، از آن جمله:

  1. ميرزا محمدباقراصطهباناتى شيرازى
  2. شيخ احمد شيرازى شانه‌ساز
  3. شيخ الشريعۀ اصفهانى
  4. محدث نورى، صاحب مستدرك الوسائل

گفتار بزرگان دربارۀ ايشان

شيخ آقا بزرگ تهرانى پس از آنكه بخشى از فضائل و كمالات وى را مى‌شمارد، چنين مى‌نويسد:

«كوتاه سخن اينكه او از نوابغ روزگار بود. همانان كه با عنصر نبوغ و با ملكات و صلاحيت‌هاى خدادادى ممتاز و در مواهب الهى غرقند. او پيش دانشمندان هم عصرش محترم و موقر بود و در حوزۀ نجف چشمها به سوى او دوخته مى‌شد.

زمان درازى را به تدريس فقه و اصول و علوم عقلى اشتغال داشت. مدرسۀ او مجمع اهل فضل و كمال بود. گروهى از طلاب با فضيلت از مكتب او فارغ شدند. او جاى پاى محكمى را در فقه باز كرده بود و در علم اصول دست توانايى داشت. آثارش در این دو وادى بر ديدگاه‌هاى ژرف و آراى پخته و پاک او دلالت مى‌كند، ولى از آنجا كه نظرگاه‌هاى فلسفى او بسيار استوار و محكم مى‌نمود، بيشتر به تدريس فلسفه شهرت يافت، بلكه این بيشتر به خاطر آن بود كه كسى از اهل فلسفه در عصر او به پاى وى نمى‌رسيد...»

علامه سيد‌ ‎محمدحسین حسینى تهرانى دربارۀ ايشان چنين مى‌گويد:

«مرحوم آیت‌الله (غروى)، فقيه و اصولى و فيلسوف و حكيمى است كه در قرون اخيره به جامعيّت او از جهت اتقان علم و دقت نظر و سعۀ انديشه و جامعيّت بين علم و عمل و إعراض از دنيا و زهد و پاکى، كمتر ديده شده است.»

كلام علامه سيد‌ ‎محمدحسین طباطبائى (صاحب تفسير الميزان):

«مرحوم شيخ، مردى بود جامع ميان علم و عمل، رابط ميان تقوا و ذوق، داراى طبعى سيّال و لهجه‌اى شيرين و... بود.

در فقه و اصول و حكمت و عرفان مؤلفات زيادى دارد كه غالب آنها مثل ضروريات يوميّه و حياتى، ميان اهل علم دست به دست مى‌گردد. سيمايى داشت متواضع و زبانى خاموش و صورتى وارفته و غالباً ً غرق فكر و به خود مشغول بود و زندگانى ساده‌اى داشت.»

آیت‌الله شيخ محمدرضا مظفر مى‌فرمايد:

«او - قدّس الله نفسه العزيز - از آن گوهرهاى گرانبها بود كه از اقيانوس آفرينش كمتر به دست خواهد آمد. وى عنصرى عبقرى بود كه روزگاران زيادى بايد بگذرد تا مادر دهر نظير او را به دنيا بياورد. اگر دست تقدير، او را بر كرسى مرجعيّت و رياست عامه مى‌نشانيد و زمام روحانیت را به كف با كفايت او مى‌گذاشت، ديده مى‌شد كه چه تحولات عظيمى در تشكيلات روحانى اسلام به وجود مى‌آورد و چگونه مجراى تاريخ عوض مى‌شود. و حتى اگر فاجعۀ رحلت او چند سالى به عقب مى‌افتاد، این حركت عظماى علمى آشكار مى‌شد، ولى افسوس كه خواست الهى به امضاى دعوت او تعلّق گرفت و این ثلمۀ جبران ناپذير در بنيان روحانیت پديدار گشت.

شايد خوانندگان گمان برند كه نگارنده همچون «بيوگرافيست‌ها» در ترجمۀ شخصيت این قهرمان عظيم الشأن جانب مبالغه و گزاف را گرفته است، ولى آنان كه با تصنيفات و تعليقات بى‌مانندش آشنا مى‌شوند، از این سوء ظن استغفار مى‌كنند.»

اساتيد

استادان او در مرحلۀ سطح و خارج (دورۀ اجتهاد و تخصص) به ترتيبى كه در تاريخ و كتب تراجم نوشته‌اند، عبارتند از:

  1. شيخ حسن تويسركانى، متوفاى 1320 هجرى قمرى، كه علامۀ غروى کتاب‌هاى سطح چون رسائل و مكاسب و... را نزد ايشان آموخته است.
  2. آیت‌الله سيد‌ ‎محمد طباطبائى فشاركى (1253 - 1316 هجرى)، كه علامۀ غروى در علم اصول و فقه از محضر ايشان استفاده‌هاى زيادى برده است.
  3. حاج آقا رضا همدانى (1250 - 1322 هجرى)، كه استاد فقه علامۀ غروى بوده است.
  4. آخوند خراسانى (1255 - 1329 هجرى قمرى)، كه علامۀ غروى از شاگردان طراز اول او بوده است و مدت 13 سال در درس ايشان شركت داشته و در همان سالها بيشترين بخش از شرحش بر كفاية الأصول مرحوم آخوند خراسانى را نگاشته است.
  5. حكيم محمدباقراصطهباناتى شيرازى متوفاى 1326 هجرى قمرى، استاد حكمت و فلسفه.
  6. شيخ احمد شيرازى متوفاى 1332 هجرى قمرى، استاد فلسفه.

وفات

سرانجام عارف و حكيم بزرگ، علامۀ غروى پس از 65 سال عمر پر بركت در پنجم ذوالحجه سال 1361 هجرى قمرى به سوى ديار باقى شتافت و جهانى را داغدار خويش نمود[۱].

آثار

تأليفات علامۀ بزرگوار غروى را مى‌توان به چند بخش كلى تقسيم كرد كه عبارت است از:

الف) علم اصول:

  1. الإجتهاد و التقليد و العدالة
  2. الأصول على النهج الحديث
  3. الطلب و الإرادة عند الإمامية و المعتزلة و الأشاعرة
  4. رسالة في موضوع العلم
  5. رسالة في الصحيح و الأعم
  6. رسالة في إطلاق اللفظ و إرادة نوعه و صنفه و شخصه
  7. رساله‌اى در مشتق (دو نوشته)
  8. رسالة في المشترك
  9. رسالة في الحروف
  10. رساله‌اى در وضع
  11. رسالة في إطلاق الأمر هل يقتضي التعبديّة أو التوصليّة أو لا؟
  12. رساله‌اى در شرط متأخر
  13. رساله‌اى در علامت حقيقت و مجاز و حقيقت شرعيه
  14. حاشيه بر رسالۀ قطع شيخ انصارى
  15. نهایة الدراية في شرح الكفاية

ب) علم فقه:

  1. بحوث في الفقه (شامل کتاب الإجارة، صلاة الجماعة، صلاة المسافر)
  2. حاشيۀ کتاب المكاسب
  3. رساله‌اى در تحقيق حق و حكم
  4. حاشيه بر کتاب الطهارة شيخ انصارى
  5. رساله‌اى در طهارت
  6. رساله‌اى در اخذ اجرت بر واجبات
  7. رساله‌اى در چهار قاعدۀ فقهى (قاعدة التجاوز، قاعدة الفراغ، قاعدة اليد، أصالة الصحة)
  8. رساله‌اى در قاعدۀ لا ضرر
  9. رسالة في الجمعة
  10. منظومه‌اى در اعتكاف
  11. منظومة في الصوم
  12. منظومة في صلاة الجماعة
  13. الوسيلة في أهمّ أبواب الفقه
  14. ذخيرة العباد (رسالۀ عمليّۀ ايشان)

ج) فلسفه و حكمت

  1. تحفة الحكيم
  2. رسالة في إثبات المعاد الجسمانی
  3. حاشيه بر اسفار ملا صدرا
  4. مكاتبات فلسفى و عرفانى
  5. تفسير قرآن
  6. الأنوار القدسيّة
  7. ديوان مفتقر (اشعار)

پانویس

  1. ↑ صحتی سردرودی، محمد، ج2، ص576-584

منابع مقاله

صحتی سردرودی، محمد، گلشن ابرار نوشته جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، قم، نشر معروف، چاپ اول، 1379ش


وابسته‌ها

الحكمة المتعالية

حاشية کتاب المکاسب

حاشية كتاب المكاسب (منشورات پایه دانش)

رسالة في تحقیق الحق و الحکم

صلاة الجماعة (للاصفهانی)

صلاة المسافر (للمحقق الاصفهانی)

نهایة الدرایة في شرح الکفایة

بحوث في الأصول (اصفهانی، محمد حسین)

نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (طبع قدیم)

توحید علمی و عینی در مکاتیب حکمی و عرفانی میان آیتین علمین: حاج سید احمد کربلائی و حاج شیخ محمدحسین اصفهانی (کمپانی)

مکاتبات عرفانی بین سید احمد حائری و شیخ محمدحسین غروی در شرح دو بیت عطار

الاجارة (للاصفهانی)

حاشية علی تعليقات المحقق الإصفهانی(نهاية الدراية و حاشية المكاسب)

التعلیقات لجامع الحکمتین العلامة الدکتور مهدی الحائري الیزدي علی تحفة الحکیم للفقیه المتأله آیت‌الله الحاج شیخ محمد حسین الإصفهاني

الأنوار القدسية بإنضمام غديرية لم تطبع

الأنوار القدسیة: فیها أربع و عشرون قصیدة فی تاریخ حیاة النبی و أعمامه و الائمه الإثنی عشر و أولادهم من آله صلوات‌الله‌علیهم أجمعین

بحوث في الفقه

الغایة في شرح نهایة الدرایة للمحقق الإصفهاني قدس‌سره

برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=اصفهانی،_محمدحسین&oldid=756926»