دبیرسیاقی، سید محمد

دبیر سیاقی، محمد

نام	دبیر سیاقی، محمد
نام‎های دیگر	دبیرسیاقی، سید محمد بن سید باقر
نام پدر	سيد باقر
متولد	1298 ش
محل تولد	محله گلبناى قزوين
رحلت	۱۵ مهر ۱۳۹۷
اساتید	بدیع‌الزمان فروزانفر
برخی آثار	نزهة القلوب سیر تاریخی بنای شهر قزوین و بناهای آن تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر
کد مؤلف	AUTHORCODE03383AUTHORCODE

سيد محمد دبيرسياقى (1298-1397ش)، پژوهشگر، نویسنده، شاعر و استاد ادبیات فارسی، وی از ارکان چهارگانهٔ «بنیاد لغتنامهٔ دهخدا» و مصحح بسیاری از متنهای کهن فارسی است.

ولادت

در چهارم اسفند 1298ش در محله گلبناى قزوين متولد شد. پدرش سيد باقر از خوش‌نويسان مشهور آن شهر بود.

تحصیلات

سيد محمد پس از به پايان رساندن تحصيلات دوره ابتدايى و متوسطه، در سال 1318ش دوره دوم متوسطه را در دبیرستان شاهپور (امید) قزوین به انجام رسانيد و به اخذ ديپلم نايل آمد. از آن پس در رشته زبان و ادبيات فارسى به تحصيل پرداخت و در سال 1324ش دكتراى رشته زبان و ادبيات فارسى، را از دانشگاه تهران دریافت کرد.

فعالیت‌ها و آثار

وى از سال 1320ش به استخدام وزارت دارایى درآمد. در ۱۳۲۵ به عضویت انجمن ایرانشناسی درآمد. در سال 1353ش بازنشسته شد. وى به مدت 34 سال همواره در مصدر مشاغل مختلفى چون رياست دفتر اداره كل ماليات‌هاى مستقيم، عضو كميسيون‌هاى مالياتى، رياست ماليه تهران، رياست اداره قوانين و عضويت شوراى عالى مالياتى بوده است. وى از خرداد 1326ش به همكارى علامه دهخدا در نگارش «لغت‌نامه» پرداخت و مدت نه سال، در زمان حيات استاد اين همكارى ادامه داشت و از آن پس تا سال 1359ش كه تألیف لغت‌نامه پايان يافت، بنا به وصيت علامه دهخدا، در كنار دكتر معين و دكتر سيد جعفر شهيدى به بررسى و تألیف لغت‌نامه پرداخت و در اين مدت سرگرم تألیف لغت‌نامه‌اى با ديگر همكاران بود كه تاكنون يازده جزء آن تألیف، طبع و نشر شده است. اين لغت‌نامه، حدود يكصد جلد خواهد شد كه به تدريج، مجلدات آن منتشر خواهد گرديد. وى علاوه بر كار در لغتنامه، به كار تدريس در دانشگاه تهران نيز مشغول بود. او علاوه بر آن به دعوت دانشگاه عين الشمس قاهره، دو سفر به مصر رفت و به تدريس و ايراد سخنرانى در دانشگاه‌هاى قاهره و الازهر پرداخت.

وى همچنين نخستين استاد فارسى در دانشگاه پكن است. وى علاوه بر پنجاه مقاله‌اى كه در زمينه ادب و لغت در مجلات ادبى و يادنامه‌ها منتشر ساخته، آثار ديگرى نيز تألیف نموده است. او حدود هشتاد متن ادبى و تاريخى را به تصحيح و نگارش درآورده است كه در ميان آن‌ها مى‌توان از «تذكرة الملوك»، «ترجمان القرآن» جرجانى، «گنج بازيافته»، «سفرنامه ناصرخسرو»، «فرهنگ آنندراج»، «شاهنامه فردوسى»، «ديوان فرخى»، «غياث اللغات»، «چراغ هدايت، «جامع التواريخ» (بخش غزنويان و سامانيان)، «زرتشت‌نامه»، «مجمع الفرس» سرورى كاشانى، «ديوان شاه داعى شيرازى»، «شانزده رساله شاه داعى شيرازى»، «گزيده تاريخ بيهقى»، «سير تاريخى بناى شهر قزوين» و...نام برد.

وفات

سرانجام این پژوهشگر برجسته ادبیات، در روز 15 مهرماه 1397 در ۹۹ سالگی دار فانی را وداع گفت.

منابع مقاله

1. پایگاه شخصی دکتر محمد دبیر سیاقی
2. خبر گزاری دانشجویان(ایسنا)

وابسته‌ها

سفرنامه حکیم ناصر خسرو قبادیانی مروزی با، حواشی و تعلیقات و فهارس اعلام تاریخی و جغرافیائی و لغات

فرهنگ مجمع الفرس

بیان الأدیان

تذکرة الملوک

تذکرة الملوک (سمیعا)

دیوان عنصری بلخی

شانزده رساله از شاه داعی شیرازی

لغت نامه فارسی

نزهة القلوب

برزونامه

سیر تاریخی بنای شهر قزوین و بناهای آن

تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه

تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد بشر

سفرنامه خوزستان حاج میرزا عبدالغفار نجم الملک (از چهار شنبه 22 ذی‌حجه 1298 هجری قمری) تا یکشنبه 14 رمضان 1299 هجری قمری)

شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی (دبیرسیاقی)

گزيده تاريخ بيهقي (متن فارسی از قرن پنجم هجری)

گلچينی از نامور نامه باستان شاهنامه فردوسي

دیوان منوچهری دامغانی

پيشاهنگان شعر پارسي (سده‌های سوم و چهارم و آغاز سده پنجم قمری)

برگردان روایت گونه شاهنامه فردوسی به نثر

السلطان جلال‌الدين خوارزمشاه فی میزان التاریخ