تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه
تاريخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاريه تألیف حسن پيرنيا و عباس اقبال مى‌باشد كه درباره شكل جغرافيايى ایران و نژادها و مذاهب آنان سخن مى‌گويد. كتاب، به فارسی و در قرن معاصر نگاشته شده است.
| تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اقبال آشتیانی، عباس (نویسنده)
پیرنیا، حسن (نویسنده) دبیر سیاقی، محمد (گردآورنده) باستانی پاریزی، محمد ابراهیم (مقدمه‌نويس) |
| عنوان‌های دیگر | تاریخ مفصل ایران از صدر اسلام تا انقراض قاجاریه |
| ناشر | خيام |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1380 ش |
| چاپ | 9 |
| شابک | 964-6101-10-0 |
| موضوع | ایران - تاریخ |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 2 |
| کد کنگره | DSR 109 /پ9ت2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب حاضر شامل دو قسمت مى‌باشد كه قسمت اول شامل تاريخ ایران و قسمت دوم شامل تاريخ مفصل ایران مى‌باشد كه اولى از يك مقدمه و پيش گفتارى توسط محمد دبير ساقى تشكيل يافته است سپس شرح حال مؤلف به قلم آقاى دكتر باستانى پاريزى ذكر شده و در ادامه از دو بخش تشكيل يافته است.
قسمت دوم كتاب از يك پيش گفتار و دو بخش كه بخش اول آن در دو قسمت مى‌باشد.
گزارش محتوا
در ابتداى كتاب شكل جغرافيايى فلات ایران، نژادها و آمدن آريان‌ها به فلات ایران ايراد شده است. سپس مختصرى از تاريخ عيلام، حدود، نژاد، زبان، خط، مذهب و تقسيم‌هاى گذشته آن بحث مى‌نمايد و در سه بخش از زمان بسيار قديم تا 2225 ق.م كه به تاريخ سومرى‌ها و آكدى‌ها نظرى اجمالى مى‌اندازد، در بخش دوم از 2225 ق.م تا 745 ق.م از همسايه عيلام يعنى بابل كه به دست مردمان سامى نژاد تاسيس شد سخن مى‌گويد و در بخش سوم از 745 تا 645 ق.م از آسورى‌ها سخن مى‌راند.
قسمت بعدى، تاريخ آريان‌هاى ایرانى است كه در 5 باب، دوره مادى و دوره اول پارسى، دوره يونانى و مقدونى- اسكندر و سلوكى‌ها، دوره پارت‌ها، دوره دوم پارسى‌ها سخن مى‌گويد.
باب اول شامل دو فصل شاهان ماد و تمدن مادى است. باب دوم در سه فصل است كه به شاهان هخامنشى و قشون كشى اسكندر به ایران و انقراض سلسله هخامنشى و تمدن ایران در اين دوره مى‌پردازد.
در باب سوم دوره يونانى و مقدونى است كه در سه فصل به فتوحات اسكندر بعد از وفات داريوش، طرز رفتار اسكندر و جانشينان وى اشاره مى‌كند.
باب چهارم در دو فصل از پارت‌ها و شاهان اشكانى و اوضاع ایران در اين دوره و تمدن آنها سخن مى‌گويد.
در باب پنجم هم طى دو فصل از شاهان ساسانى و تمدن ایران در اين زمان بحث مى‌نمايد.
قسمت دوم كتاب، از دو قسمت ایران از صدر اسلام تا مغول و قسمت دوم از استيلاى مغول تا انقراض قاجاريه سخن مى‌گويد.
قسمت اول از قسمت دوم كتاب كه ایران تا تشكيل دولت طاهريان است، شامل 5 فصل مى‌باشد كه از عربستان و قوم عرب، اسماعيليه، ظهور اسلام، سيره پيامبر، خلفاى راشدين، خلفاى اموى و خلافت عباسى سخن مى‌راند.
قسمت دوم از قسمت دوم كتاب كه تاريخ ایران را بعد از اسلام بررسى مى‌كند داراى نه فصل كه مباحثى پيرامون طاهريان و علويان طبرستان، ديالمه آل يار، ديالمه آل بويه، صفاريان، سامانيان، غزنويان، سلاطين غور، سلاطين سلجوقى و اتابكان و خوارزمشاهيان مى‌شود.
قسمت اول از قسمت دوم كتاب شامل نوزده فصل از استيلاى مغول تا انقراض قاجاريه را بررسى نموده است.
مطالعه سياست خارجى ایران در دوره قاجاريه از چند جنبه حايز اهميت است: نخست اين كه تاريخ ديپلماسى و سياست خارجى ایران به مفهوم واقعى آن، از زمان ظهور اين سلسله آغاز مى‌شود. گر چه قبل از انتقال قدرت به قاجاريه، تبادل سُفرا، نمايندگان و هيئت‌هاى سياسى بين دربار ایران و ساير دولت‌هاى جهان به ويژه دولت‌هاى اروپايى صورت مى‌گرفت، اما از اوايل سلطنت قاجاريه بود كه هم اهميت استراتژيكى ایران براى دولت‌هاى اروپايى شناخته شد و هم به طور جدّى اين كشور وارد عرصه سياست بين الملل گرديد.
هم‌چنين، با ظهور سلسله قاجاريه، عصر تازه‌اى در تاريخ كشورمان آغاز شد و ایران به دوران پرفراز و نشيب تاريخ خود گام نهاد. عمل‌كرد زمام‌داران اين سلسله در بُعد سياست خارجى بيش از هر دوره ديگر در سرنوشت اين كشور تأثير نهاد. اتّخاذ سياست خارجى نسنجيده و غلط سبب انعقاد معاهدات زيان بار، اعطاى امتيازات گوناگون به بيگانگان، اقدامات بى حاصل و تجزيه بخش‌هایى از مناطق زرخيز از پيكره اين سرزمين گرديد كه قسمتى از نتايج مصيبت بار حاكميت اين سلسله بر ایران بود. در مدت نزدیک به 150 سال حكومت، هنگامى كه قاجارها از صحنه قدرت و حكومت كنار زده شدند، تنها نيمى از ایرانى را كه از سلسله زنديه به زور گرفته بودند، به جا نهادند.
وضعيت كتاب
پايان قسمت اول كتاب شامل يك خاتمه و فهرست سلسله‌هائى كه در ایران قديم سلطنت كرده‌اند، اسامى شاهان و وقايع مهم دوره‌ها و سلطنت‌ها مى‌باشد.
در ابتداى هر قسمت از كتاب فهرست محتويات آن بخش ذكر شده است.
منابع مقاله
- ویکی‌پديا، دانش‌نامه آزاد محمد محيط طباطبايى، مطبوعات و اقبال آشتيانى، مجموعه گفتارهایى درباره چند تن از رجال ادب و تاريخ ایران، كتاب‌خانه مركزى دانشگاه تهران،
- غلامرضا سميعى، سيماى معاصران اقبال آشتيانى، تماشا، شمار، سال
- اعتراض خوش‌نويسان به تخريب خانه مشير‌الدوله (فارسی). خبرگزارى ميراث فرهنگى CHN در تاريخ 27-03-1386). بازديد در تاريخ 26-11-1387.
- كتاب شرح رجال سياسى نظامى معاصر ایران، ج 1، نوشته دكتر باقر عاقلى، انتشارات گفتار با همكارى نشر علم، 1380