برزونامه

برزونامه؛ با کشف الأبیات
پدیدآوران	غزنوی رازی، عطاء بن یعقوب (نويسنده) دبیر سیاقی، محمد (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	داستان کک کوهزاد
ناشر	انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1382ش
چاپ	1
موضوع	شعر فارسی - قرن 5ق. - عطاء بن يعقوب، قرن 6ق. برزونامه -- کشف الابیات - شعر حماسی -- قرن 5ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	PIR۸۲۴۳/ژ۴۴ب۴
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برزونامه، منسوب به خواجه عمید عطاء بن یعقوب غزنوی رازی، معروف به عطایی رازی (متوفی 471 یا 491ق)، از جمله بزرگ‌ترین منظومه‌های حماسی است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده است. این کتاب به همراه داستان کُک کوهزاد، به اهتمام سید محمد دبیرسیاقی، منتشر شده است.

در تحقیقی که فرزاد قائمی انجام داده است، به واسطه جستجوی منابع جدیدی در رابطه با نام سراینده این کتاب و تخمین زمان سرایش آن، شمس‌الدین محمد کوسج، به عنوان نویسنده کتاب، معرفی گردیده است.

برخی مقام برزونامه را پس از گرشاسب‌نامه اسدی قرار داده و آن را گذشته از استحکام و متانت و دقت شدید اسدی در سخن، بنابر موازین حماسه‌سرایی، بهتر و زیباتر از گرشاسب‌نامه دانسته و بر این نظر، قراینی اقامه کرده‌اند؛ از جمله آنکه سراینده برزونامه، روش فردوسی را بهتر از اسدی، تعقیب کرده و در بعضی موارد، به فردوسی نیز رسیده است.

روش سراینده برزونامه، بیشتر به داستان‌های عیاران شباهت دارد و از سنخ آثار نقالان و راویان قصه‌های عیاری است؛ منتهی قهرمان داستان او از میان پهلوانان حماسی و به تقلید داستان‌های حماسی، انتخاب شده است نه از صف عیاران.

یکی از بارزترین جلوه‌های هنری برزونامه، اعتلای موسیقی حماسی آن است. در معماری برزونامه، موسیقی بسیار ظریف و استادانه به‌کار رفته است. این روش موسیقیایی را عطایی با شاهنامه قوی خود، بیش از دیگر حماسه‌پردازان از استاد توس عاریت گرفته و حتی بر غنای آن افزوده است. مخاطب، در عنایت اولیه شاید نتواند این مسأله را دریابد؛ اما درنگ بیشتر موجب شناسایی عوامل موسیقی‌آفرین اثر می‌شود‌. وجود تکرارهای پرشمار صامت و مصوت و هجاها علاوه بر پیوند موسیقیایی که ایجاد کرده است، تداعی‌کننده مسأله‌ای است و این ‌‌مسأله همان مفاهیم حماسی و دلاورانه است.

در انتهای اثر کشف الابیات (نمایه ابیات) به ترتیب حروف الفبا برای جستجوی آسان محققین ارائه شده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. قائمی، فرزاد، «جستجوی منابع جدیدی در رابطه با نام سراینده و تخمین زمان سرایش برزونامه کهن»، شعرپژوهی، بهار 1399، شماره 43.
3. صالحی مازندرانی، محمدرضا؛ گورویی، رضا، «بازتاب تأثیر موسیقی واژگان در ایجاد فضای حماسی در برزونامه»، پژوهش‌های دستوری و بلاغی، پاییز و زمستان 1398، شماره 16.