أسس القضاء و الشهادة
| أسس القضاء و الشهادة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تبریزی، جواد (نویسنده) |
| ناشر | دفتر مؤلف |
| مکان نشر | قم - ایران |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
أسس القضاء و الشهادة بخش اول مباحث آيين دادرسى در اسلام از سلسله دروس خارج آیت‌الله میرزا جواد تبريزى مى‌باشد، كه بر پايه متن شرائع الاسلام كه از متون جامع و دست اول و كلاسیک فقه استدلالى شيعه است سامان يافته است.
انگیزه تألیف
هدف مؤلف استخراج احكام اجتماعى و عمومى دادرسى اسلامى نظام كيفرى اسلامى است كه به دليل جامعيت و اتقان و طبقه‌بندى مناسب كتاب شرائع الاسلام بر اساس آن كتاب طرح شده است.
ساختار
ابتدا، قطعاتى از متن شرائع در بالاى صفحه آمده و در ذيل آن به كنكاش در تعاريف، طرح فروعات جديد، تشريح مبانى، مسائل، مستندات و احكام هر موضوع اقدام شده است.
گزارش محتوا
چنانچه از عنوان كتاب پيداست به دو موضوع كلى مرتبط است.
بخش اول درباره احكام قضاوت و شرايط و صفات قاضى و احكام مرتبط با مدعى و متهم [۱]و بخش دوم درباره شرايط شاهد و احكام شهادت مى‌باشد[۲]. نخست فرق میان قضاوت، حكومت و فتوا مشخص شده[۳] سپس از صفات قاضى، عدالت، ذكوريت و اجتهاد بحث گرديده است.[۴] آن‌گاه از برخى مباحث اخلاقى قضاوت مانند دورى از قضاوت در حكومت جور و برخى مباحث اقتصادى مانند ارتزاق قاضى از بيت المال مكروهات و مستحباتى كه در امر قضاوت وجود دارد، مطرح گرديده است. مؤلف، معتقد است در مبحث تعديل به حسن ظاهر مى‌توان اكتفا كرد و كنكاش در باطن افراد ضرورتى ندارد.[۵] یک فرع ديگر این است كه مستحب است شهود از یک‌ديگر متفرق شوند[۶] و قاضى بايد میان هر دو خصم، تساوى قايل باشد. در این مبحث از جواب مدعى عليه و اقرار و انكار متهم به تفصيل بحث شده و مفهوم سكوت و يمین و تأثير هر كدام از نظر قضايى ارزيابى شده است. از مباحث قابل توجه كتاب تبيين مبانى، مستندات و ادله فقهى، قسمت، کیفیت قسمت، انواع مقسوم و احكام تقسيم اموال و املاك است كه در كتب استدلالى و تفريعى شيعه در پایان مبحث شركت مطرح شده است اما در اثر حاضر به تبع متن شرائع الاسلام در پایان بخش قضاوت و قبل از مبحث مدعى و متهم و شرايط سماع دعوا آمده است. در این مبحث از قسمت و احكام و مسائل آن بحث شده و جزئيات و مباحث مورد ابتلا از نظر استدلالى مورد مداقه قرار گرفته است. قسمت، به عقدى تعريف شده كه مفاد آن تعيين سهم‌هاى مشخص در مال مشترك مى‌باشد به تفصيل ادله روايى و قرآنى این عقد و احكام خاص آن مطرح شده و فروعات اختلاف متقاسمین كه با مبحث قضاوت مرتبط است در ادامه مسائل ویژه مدعى و مدعى عليه مطرح شده است. در اختلافات مدنى، بينه جايگاه ویژه‌اى دارد. نویسنده از نقش بينه، كاركردها و تأثير آن در رفع اختلاف‌ها و نيز محدوديت‌هاى آن بحث كرده سپس مصاديق اختلاف در حقوق، اختلاف در دعوى عقود، اختلاف در ارث و نيز تعارض میان بينه‌ها را توضيح داده است. در كتاب شهادات نيز به شيوه مرسوم كتب فقهى از شرايط شاهد و به طور مشخص از اشتراط بلوغ، عقل، ايمان و عدالت بحث شده[۷] و فروعاتى به شهادت كافر[۸]، شهادت صغير و شهادت عبد اختصاص يافته است.
شهادت اخرس[۹] و اعمى[۱۰]، شهادت زنان و موارد و مصاديق شهادت زنان به تفصيل در ادامه این بحث آمده است[۱۱]. برخى از احكام اداى شهادت، تحمل شهادت و مسائل فرعى آن نيز در كنار مبحث تعارض شاهدان و بينه‌ها مطرح شده است. برخى از احكام حدود كه با مبحث شهادت مرتبط است در ادامه ارائه شده است. نحوه شهادت بر حدود و تعزيرات كه از مباحث دقيق و ظريف دادرسى كيفرى در نظام مجازات اسلامى است در این مبحث طرح شده است. ضمانت شاهدان، تقسيط ضمان و غرامت بر شاهدان و تحالف بينه‌ها از ديگر فروعات قابل توجه است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب