مصباح یزدی، محمدتقی

محمدتقی مصباح یزدی (1313-1399ش)، مجتهد، فیلسوف، مفسر قرآن، از اساتید حوزه علمیه قم، ریاست مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، عضو مجلس خبرگان رهبری، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم

مصباح یزدی، محمدتقی
نام مصباح یزدی، محمدتقی
نام‌های دیگر Mohammad-Taqi Mesbah-Yazdi

آیت‌الله مصباح

نام پدر محمدباقر گیوه‌چی یزدی
متولد 1313ش
محل تولد یزد
رحلت 12دی ماه 1399ش
اساتید علامه طباطبایى

آیت‌الله بهجت

امام خمینى

برخی آثار پندهای امام صادق(ع) به ره‌جویان صادق

دومین یادنامه علامه طباطبائی

آموزش فلسفه

قرآن شناسی (مصباح یزدی)

بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام

اخلاق در قرآن (مصباح یزدی)

حقوق و سیاست در قرآن

راه و راهنما شناسی

کد مؤلف AUTHORCODE01635AUTHORCODE

ولادت

در 11 بهمن 1313ش در شهر یزد دیده به جهان گشود.

پدر ایشان مرحوم محمدباقر گیوه‌چی یزدی بود که شغلشان جوراب‌بافی بود. خانواده ایشان کاملا مذهبی بودند، ولی فرد روحانی در بستگان نزدیکشان نداشتند؛ البته در بستگان دور فردی بوده به نام شیخ احمد آخوندی که مقسم مرحوم آقا سیدابوالحسن اصفهانی در نجف بودند. ایشان مشوق آیت‌الله مصباح برای طلبه‌شدن بود.[۱]

تحصیلات

وى تحصیلات مقدماتى حوزوى را در یزد به پایان رساند او در کنار دروس رسمی حوزه، برخی از علوم دیگر مانند فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و زبان فرانسه را پیش یک روحانی به نام «محقّقی رشتی» آموخت.

او براى تحصیلات تکمیلى علوم اسلامى عازم نجف شد، ولى به علت مشکلات فراوان مالى، بعد از یک سال براى ادامه‌ى تحصیل به قم هجرت کرد.

از سال 1331 تا سال 1339ش در دروس امام خمینى«قدس‌سره» شرکت نموده و در همین زمان، در درس تفسیر قرآن، شفاى ابن سینا و اسفار ملاصدرا از وجود علامه طباطبایى«رحمه‌الله» کسب فیض کرد. وى حدود پانزده سال در درس فقه آیت‌الله بهجت شرکت داشت و در 27 سالگی به درجه اجتهاد رسید.

بعد از آن که دوره‌ى درسى ایشان با حضرت امام (به علت تبعید امام خمینى) قطع شد، به تحقیق در مباحث اجتماعى اسلام از جمله بحث جهاد، قضا و حکومت اسلامى پرداخت. وى در مقابله با رژیم سفاک پهلوى نیز حضورى فعال داشت که از آن جمله، همکارى با شهید دکتر بهشتى، شهید باهنر و آیت‌الله رفسنجانى است.

مقاله معروف او که در آن شاه را با موسی چومبه دیکتاتور کنگو مقایسه کرده بود، دستگاه رژیم پهلوی را دچار تزلزل کرد.

در این بین، در انتشار دو نشریه با نام‌هاى «بعثت» و «انتقام» نقش داشت که تمام امور انتشاراتى اثر دوم نیز بر عهده‌ى ایشان بود. سپس در اداره‌ى مدرسه‌ى حقانى به همراه آیت‌الله جنتى، شهید بهشتى و شهید قدوسى فعالیت داشت و حدود ده سال در آن مکان به تدریس فلسفه و علوم قرآنى پرداخت. از آن پس، قبل و بعد از انقلاب شکوهمند اسلامى با حمایت و ترغیب امام خمینى«قدس‌سره» چندین دانشگاه، مدرسه و مؤسسه را راه اندازى کرد که از مهم‌ترین آنها مى توان بخش آموزش مؤسسه‌ى در راه حق، دفتر همکارى حوزه و دانشگاه و بنیاد فرهنگى باقرالعلوم را نام برد.

در دهه 60 علاوه بر حضور در بین رزمندگان، در دفاع از اسلام، مبانی اعتقادی با استدلال علمی و دینی، گروههای چپ و...را به چالش کشید.

او پرچمدار مبارزه با اندیشه‌های التقاطی و انحرافی بود و در دهه 70 از مخالفان سرسخت جریانات روشنفکری و طرفداران مکاتیب لیبرالیسم و پلورالیسم بود.

آیت‌الله مصباح ریاست مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى «رضوان‌الله‌علیه» را از جانب مقام معظم رهبرى بر عهده داشت. او در سال 1369 در انتخابات دومین دوره مجلس خبرگان رهبری از استان خوزستان، و در سال‌های 1377 و 1388 برای دوره‌های سوم و چهارم این مجلس از استان تهران به نمایندگى برگزیده شد. نمایندگی دوره پنجم این مجلس از استان خراسان رضوی آخرین مسئولیت ایشان بود. ایشان داراى تألیفات و آثار متعددى در زمینه‌هاى فلسفه‌ى اسلامى، الهیات، اخلاق و عقاید مى‌باشد.

وفات

این عالم فرزانه در روز جمعه 12 دی ماه 1399ش برابر با 17 جمادی الاولی 1442ق درگذشت.[۲] و پس از اقامه نماز توسط مقام معظم رهبری و  آیت‌الله محمد محمدی‌ ری‌شهری و نیز آیت‌الله نوری همدانی، و تشییع در حرم حضرت معصومه سلام‌الله علیها در جوار مزار آیت‌الله بهجت به خاک سپرده شد.[۳]


پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب به مناسبت رحلت ایشان

بسم الله الرحمن الرحیم

با تأسف و تأثر فراوان خبر درگذشت عالم ربانی، فقیه و حکیم مجاهد، آیةالله آقای حاج شیخ محمدتقی مصباح یزدی را دریافت کردم. این، خسارتی برای حوزه‌ علمیه و حوزه‌ی معارف اسلامی است. ایشان متفکری برجسته، مدیری شایسته، دارای زبان گویائی در اظهار حق و پای با استقامتی در صراط مستقیم بودند. خدمات ایشان در تولید اندیشه‌ دینی و نگارش کتب راه‌گشا، و در تربیت شاگردان ممتاز اثرگذار، و در حضور انقلابی در همه‌ میدان‌هائی که احساس نیاز به حضور ایشان می‌شد، حقاً و انصافاً کم‌نظیر است. پارسائی و پرهیزگاری خصلت همیشگی ایشان از دوران جوانی تا آخر عمر بود و توفیق سلوک در طریق معرفت توحیدی، پاداش بزرگ الهی به این مجاهدت بلند مدت است.

اینجانب که خود سوگوار این برادر قدیمی و عزیز می‌باشم، به خاندان گرامی و فرزندان صالح و دیگر بازماندگان ایشان و نیز به شاگردان و ارادتمندان این معلّم بزرگ و به حوزه‌ علمیه تسلیت عرض می‌کنم و علّو درجات ایشان و مغفرت و رحمت الهی را برای ایشان مسألت می‌نمایم.

سید على خامنه‌اى

۱۳ دی ماه ۱۳۹۹ [۴]

دفتر نشر حفظ و نشر آثار آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای


آثار

قرآن و حدیث

  1. اخلاق در قرآن (سه جلد).
  2. بر درگاه دوست (شرح فرازهایى از دعاى افتتاح، ابوحمزه و مکارم الاخلاق).
  3. پرتوى از امامت و ولایت در قرآن کریم.
  4. پند جاوید (شرح وصیّت امام علی علیه‌السلام به امام حسن علیه‌السلام).
  5. پندهاى امام صادق علیه‌السلام به ره جویان صادق.
  6. تحقیق و تعلیق بر کتاب معانى الأخبار شیخ صدوق.
  7. تصحیح و تعلیق کتاب معادن الحکمة فى مکاتیب الأئمّة.
  8. تصحیح کتاب السماء و العالم از کتاب بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام (جلدى 54 و 59).
  9. ترجمه جلد 3و4 تفسیر المیزان.
  10. جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن.
  11. جنگ و جهاد در قرآن.
  12. حقوق و سیاست در قرآن.
  13. خداشناسى، کیهان شناسى، انسان شناسى (معارف قرآن).
  14. خلقت انسان از نظر قرآن.
  15. راهیان کوى دوست (شرح حدیث معراج).
  16. ره توشه (شرح پندهاى پیامبر صلى‌الله‌علیه‌وآله به ابوذر).
  17. قرآن در آئینه نهج‌البلاغة.
  18. قرآن شناسى.
  19. راه و راهنما شناسى.
  20. نجواى عاشقانه با مناجات شعبانیّه.
  21. یاد او (شرح خطبه 222 نهج‌البلاغة).

کلام و فلسفه

  1. آذرخشى دیگر از آسمان کربلا.
  2. آفتاب ولایت (مباحث مهدویّت).
  3. آموزش عقاید (سه جلد).
  4. آموزش فلسفه (2 جلد).
  5. اصول المعارف الانسانیّه (مجموعه سخنرانى به زبان عربى در لبنان).
  6. ایدئولوژى تطبیقى.
  7. بیست و هشت گفتار اعتقادى ـ اخلاقى.
  8. پاسدارى از سنگرهاى ایدئولوژیک.
  9. تعدّد قرائت ها.
  10. تعلیقةٌ على نهایة الحکمة.
  11. ترجمه و شرح برهان شفاء.
  12. توحید در نظام عقیدتى و نظام ارزشى اسلام.
  13. چکیده‌اى از اندیشه‌هاى بنیادین اسلامى.
  14. چکیده چند بحث فلسفى.
  15. در پرتو آذرخش.
  16. در پرتو ولایت.
  17. دروس فلسفه.
  18. دروس فلسفه اخلاق.
  19. شرح الهیّات شفاء.
  20. شرح جلد اوّل و هشتم الأسفار الأربعة.
  21. شرح نهایة الحکمة (2 جلد).
  22. کلمةٌ حول فلسفة الأخلاق.
  23. گفتمان روشنگر درباره اندیشه‌هاى بنیادین (متن کامل مناظره آقایان محمّدتقى مصباح یزدى، عبدالکریم سروش، احسان طبرى و فرّخ نگهدار).
  24. مباحثى پیرامون مسائل اعتقادى و اخلاقى.
  25. مناظره آیت‌الله مصباح یزدى و حجت‌الاسلام حجّتى کرمانى.
  26. نقدى فشرده بر اصول مارکسیسم.
  27. نقش تقلید در زندگى انسان.

اجتماعى و سیاسى

  1. اصلاحات، ریشه‌ها و تیشه‌ها.
  2. انتقام (نشریه داخلى دانشجویان حوزه علمیه قم در سال‌هاى 44 ـ 1343 ش.).
  3. بحثى ساده و کوتاه پیرامون حکومت اسلامى و ولایت فقیه.
  4. پاسخ استاد به جوانان پرسشگر.
  5. پرسش‌ها و پاسخ‌ها (5 جلد).
  6. پیش نیازهاى مدیریّت اسلامى.
  7. تهاجم فرهنگى.
  8. حقوق و سیاست در قرآن.
  9. دین و آزادى.
  10. زن یا نیمى از پیکر اجتماع.
  11. عبرت‌هاى خرداد.
  12. کاوش‌ها و چالش ها.
  13. مباحثى درباره حوزه.
  14. نظریه حقوقى اسلام.
  15. نظریه سیاسى اسلام (2 جلدقانونگذارى و کشوردارى).
  16. نگاهى گذرا به نظریّه ولایت فقیه.

اخلاق

  1. به سوى او.
  2. به سوى تو.
  3. به سوى خودسازى.
  4. خاطراتى خواندنى از آیت‌الله مصباح یزدى درباره آیت‌الله بهجت.
  5. خودشناسى براى خود سازى.
  6. عروج تا بى نهایت (درباره نماز).
  7. جامى از زلال کوثر (درباره شخصیّت حضرت زهراء(علیهاالسلام)).

پانویس

منابع مقاله

  1. دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
  2. پایگاه خبری همکاریهای خبری شیعه(شقفنا)
  3. وبلاگ خانه مشاور
  4. سایت روزنامه همشهری

وابسته‌ها

بر درگاه دوست؛ یاد او

پندهای امام صادق(ع) به ره‌جویان صادق

دومین یادنامه علامه طباطبائی

آموزش فلسفه

قرآن شناسی (مصباح یزدی)

بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام

اخلاق در قرآن (مصباح یزدی)

حقوق و سیاست در قرآن

راه و راهنما شناسی

المنهج الجدید فی تعلیم الفلسفه

شرح الهیات شفا (مشکات)

شرح اسفار

شرح نهایة الحکمة (مصباح)

ترجمه و شرح برهان شفاء

نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه

مردم سالاری دینی و نظریه ولایت فقیه

سلسله مباحث اسلام، سیاست و حکومت

زینهار از تکبر!: شرح بزرگترین خطبه نهج‌البلاغة در نکوهش متکبران و فخر فروشان

فلسفه اخلاق (دروس فلسفه اخلاق)

بحثهایی پیرامون مسایل اعتقادی و اخلاقی

چکیده ی چند بحث فلسفی

خودشناسی برای خودسازی

پرتوی از امامت و ولایت در قرآن کریم

معارف قرآن: خدا شناسی، کیهان شناسی، انسان شناسی

یاد او

نظریه حقوقی اسلام

بر درگاه دوست؛ یاد او

نظریه سیاسی اسلام

بزر گ ترین فریضه

نقش تقلید در زندگی انسان

نگاهی گذرا به بسیج و بسیجی

انقلاب اسلامی جهشی در تحولات سیاسی تاریخ

نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام

بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه

قرآن در آینه نهج‌البلاغة

چکیده ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی: مجموعه سخنرانی‌های آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی در کشور لبنان

لقای الهی

معارف قرآن (4 و 5): راه و راهنما شناسی (تلخیص)

جنگ و جهاد در قرآن

تهاجم فرهنگی

پیام مولا از بستر شهادت

آموزش عقاید

آذرخشی دیگر از آسمان کربلا؛ آفتاب ولایت

کاوش‌ها و چالش ها

سیری در ساحل: بینش و منش حضرت امام خمینی(ره)

شکوه نجوا: شرحی بر مناجات شعبانیه و مناجات المریدین

تعدد قرائت ها

عبرتهای خرداد

عروج تا بی‌نهایت

آیین پرواز 1 ویژه جوانان و نوجوانان

آفتاب مطهر: زندگی، اندیشه و خدمات علمی و فرهنگی علامه شهید، آیت‌الله مرتضی مطهری

سجاده‌های سلوک: شرح مناجات‌های حضرت سجاد علیه‌السلام

رستگاران

انسان شناسی در قرآن

نظریه سیاسی اسلام

نقد و بررسی مکاتب اخلاقی

در جستجوی عرفان اسلامی

پاسخ استاد به جوانان پرسش گر

انسان سازی در قرآن

پیش نیازهای مدیریت اسلامی

ره توشه

پندهای الاهی

جانها فدای دین

دستور العمل کلامی (Theological Instructions)

النظریة الحقوقیة فی الإسلام

به پیشواز خورشید غرب: گزراش سفر آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی به اسپانیا و آمریکای لاتین

درباره پژوهش

طوفان فتنه و کشتی بصیرت

سفر به سرزمین هزار آیین: گزارش سفر آیت‌الله مصباح یزدی به هندوستان

معرفة الذات لبنائها الجدید

محاضرات فی الإیدولوجیة المقارنة

جامی از زلال کوثر

دروس فی العقیدة الاسلامية

خدا شناسی (ویراست جدید)

قرآن شناسی (ویراست جدید)

آذرخش کربلا

فلسفه اخلاق

مباحثی درباره حوزه

دین و آزادی

پرسشها و پاسخها: ولایت فقیه و خبرگان

بحثی ساده و کوتاه پیرامون: حکومت اسلامی و ولایت فقیه

شرح برهان شفا

دروس فی العقیدة الاسلامية

جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن

در پرتو آذرخش

تفسیر المیزان

دروس فی العقیدة الاسلامية

جهان شناسی

دروس فلسفه

نظریه حقوقی اسلام

توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام

نظریه حقوقی اسلام

معارف قرآن

معارف قرآن

قرآن شناسی

توحید

معارف قرآن

خود شناسی برای خود سازی

أصول المعارف الإنسانیة

شرح الهیات شفاء

تماشای فرزانگی و فروزندگی

آموزش عقائد(تهران)

آموزش فلسفه

اخلاق در قرآن

حقوق و سیاست در قرآن

معارف قرآن (قرآن شناسی)

العودة إلی الذات و بناؤها من جدید

نظرة عابرة إلی نظریة ولایة الفقیه

کاوشها و چالشها

نگاهی گذرا به نظریه ولایت فقیه

آموزش عقاید (درس عقاید)

نظریه سیاسی اسلام

قرآن در آیینه نهج‌البلاغة

راهیان کوی دوست

نگاهی گذرا به نظریه (ولایة الفقیه)

ره توشه(مشکات)

آموزش عقاید

آزادی، نکته‌ها و نا گفته‌ها

قرآن در آیینه نهج‌البلاغة

النظرة القرآنیة للمجتمع و التاریخ

الإمامة و الولایة فی القرآن الکریم