ابن قدامه، عبدالله بن احمد

ابومحمد موفق‌الدین عبداللّه بن احمد بن محمد بن قدامه (541-620ق)، مشهور به موفق‌الدین بن قدامه مقدسى، فقیه، صوفی، محدث و از شیوخ مذهب حنبلی، مؤلف کتاب المغني في شرح مختصر الخرقي.

نام	ابن قدامه، عبدالله بن احمد
نام‎های دیگر	ابومحمد موفق‌الدین عبدالله بن احمد بن محمد بن قدامه الجماعیلی المقدسی ثم الدمشقیّ الحنبلی ابن قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد ابن قدامه، ابو محمد موفق‌الدین عبدالله بن احمد
نام پدر	احمد
متولد	541ق
محل تولد	دهکده جماعیل (روستایى در نزدیکى کوه نابلس در فلسطین)
رحلت	620ق
اساتید	عبدالقادر گیلانى مبارک بن طباخ
برخی آثار	التوابین توبه کنندگان شرح مختصر الروضة لمعة الاعتقاد الهادی إلی سبیل الرشاد الرسائل السبعة فی العقائد و معه رسالة ذم التأویل
کد مؤلف	AUTHORCODE06528AUTHORCODE

ولادت

در شعبان سال 541 هجرى در دهکده جماعیل (روستایى در نزدیکى کوه نابلس در فلسطین) به دنیا آمد.

خاندان

خاندان مقدسى یکى از خاندان‌هاى مشهور مذهبى و از مبلغان مذهب حنبلى در ناحیه بیت‌المقدس است. از این خاندان، از نیمه اول قرن پنجم هجرى تا نیمه اول قرن دهم هجرى افراد نامدارى برخاسته‌اند.

در مقاله بسیار سودبخش و محققانه آقاى کاظم برگ‌نیسى در دائرة‌المعارف بزرگ اسلامى، به نام هشتاد و سه تن از دانشمندان این خاندان برمى‌خوریم و بدیهى است که مجموعه‌اى گران‌بها از تألیفات ایشان برجاى مانده است.

از این هشتاد و سه تن، هفده تن بانوان فاضل این خاندان هستند که عهده‌دار تدریس قرآن و حدیث به زنان و کنیزکان بوده‌اند.

موطن اصلى این خاندان، روستاى جماعیل از توابع نابلس بوده است و با بیت‌المقدس یک روز راه بوده است.

محمد بن قدامه و پس از او پسرش احمد، ریاست مذهبى روستاى جماعیل را عهده‌دار بودند، ولى به دنبال سقوط بیت‌المقدس در سال 492ق، به دست صلیبیان و آزار آنان نسبت به مردم مسلمان و اینکه فرمانرواى مسیحى جماعیل قصد کشتن احمد را کرد، احمد در سال 551ق (1156م) منطقه جماعیل را ترک و به دمشق هجرت کرد.

ابن قدامه موفق‌الدین، زاهد و متکلم و محدث و فقیه و از افراد بسیار نامدار خاندان مقدسى است. وى در ده سالگى همراه خاندانش به دمشق هجرت کرد و در آنجا قرآن و حدیث آموخت و کتاب مختصر خرقى را که از کتاب‌هاى مهم فقهى حنابله است حفظ کرد.

اساتید

او در بیست سالگى همراه پسردایى خود عبدالغنى مقدسى به بغداد رفت و در آن شهر از عبدالقادر گیلانى و دیگران فقه و حدیث آموخت. در مکه هم از مبارک بن طباخ حدیث آموخت و نیز در موصل از ابوالفضل که خطیب شهر موصل بود حدیث آموخت.

موفق‌الدین چهار سال در بغداد ماند و به دمشق برگشت و باز در سال 567 به بغداد برگشت و پس از سفر به مکه که در سال 574 انجام داد، یک سال دیگر در بغداد ماند و سپس به دمشق بازگشت.

او که از سال 575 هجرى به بعد ساکن دمشق بود، در جنگ‌هاى صلیبى به‌خصوص در سال 583 در فتح بیت‌المقدس شرکت کرد.

در همین زمان به تألیف کتاب المغنی خود پرداخت که شرح مختصر خرقى است.

موفق‌الدین در بغداد از دست عبدالقادر گیلانى خرقه گرفت^[۱].

ایشان در جامع مظفری دمشق امامت می‌کرد و حدیث می‌گفت و درس می‌داد و روزهای جمعه خطبه می‌خواند. منذری در دمشق با او دیدار کرده و از وی حدیث شنیده است. موفق‌الدین در زمینه‌های گوناگونی همچون فقه، نحو، حساب، فرایض و نجوم دست داشت^[۲].

وفات

او پس از هفتادونه سال زندگى در سال 620 ق در دمشق درگذشت.

آثار

ابن قدامه کتاب‌های فراوانى به یادگار گذاشته است. یاقوت حموى که شش سال پس از مرگ ابن قدامه یعنى در سال 626 ق درگذشته است در کتاب معجم البلدان ضمن برشمردن دانشمندانى که از جماعیل برخاسته‌‏اند چهارده کتاب او را نام برده و افزوده است که آثار دیگرى هم از او باقى مانده است. کتاب‌های زیر بخشی از آثار اوست: