مکارم شیرازی، ناصر

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی
نام کامل	مکارم شیرازی، ناصر
نام پدر	حاج علی محمد
ولادت	1305 ش
محل تولد	شیراز
اطلاعات علمی
اجازه اجتهاد از	محمدحسین کاشف‌الغطاء; محمدباقر اصطهباناتی;
اساتید	آیت‌الله ‌بروجردى; محسن حکیم; آیت‌الله خویى;
برخی آثار	تحقیقی جدید درباره رمی جمرات; رمي الجمرات في بحث جديد; بحوث فقهية هامة; الربا و البنك الإسلامي; نفحات القرآن; تفسیر نمونه;
وبگاه رسمی
	makarem.ir
امضاء
	v; t; e;

ناصر مکارم شیرازی (متولد 1305ق)، نویسنده، فقیه، مفسر، از مشاهیر و استادان بزرگ درس خارج فقه و اصول حوزه و از مراجع معاصر تشیع

برای دیگر کاربردها، شیرازی (ابهام زدایی) را ببینید.

ولادت

در سال 1345ق، در شهر شیراز در خانواده‌اى مذهبى که به فضایل نفسانى و مکارم اخلاقى معروف بودند، دیده به جهان گشود.

تحصیلات

ایشان در حدود 14 سالگى رسما دروس دینى را در مدرسه «آقا باباخان» شیراز آغاز کردند و در مدت اندکى نیازهاى خود را از علوم صرف، نحو، منطق، بیان و بدیع تأمین نمودند، سپس توجه خویش را به رشته فقه و اصول معطوف ساختند و به‌خاطر نبوغ فوق‌العاده‌اى که داشتند مجموع دروس مقدماتى و سطح متوسط و عالى را در مدتى نزدیک به چهار سال، به پایان رساندند. در همین سال‌ها گروهى از طلاب حوزه علمیه شیراز را نیز با تدریس خود بهره‌مند مى‌ساختند.

ایشان در سن 18 سالگى وارد حوزه علمیه قم شدند و در همان دوران با قلمى روان، حاشیه‌اى بر «کفایة الأصول»، نوشتند. وى قریب پنج سال از جلسات علمى و درس اساتید بزرگ آن زمان مانند آیت‌الله ‌بروجردى و آیات بزرگ دیگر - رضوان‌الله‌عليهم - بهره گرفتند. معظم‌له براى آشنایى با نظرات و افکار اساتید بزرگ حوزه‌هاى عظیم شیعه، در سال 1369ق، وارد حوزه علمیه نجف اشرف گردید و در آنجا در دروس اساتید عالى‌مقام و بزرگى همچون آیات عظام آقاى محسن حکیم، آیت‌الله خویى، آقاى عبدالهادى شیرازى و اساتید برجسته دیگر - قدس الله أسرارهم - شرکت جستند.

معظم‌له در سن 24 سالگى به اخذ اجازه اجتهاد مطلق از محضر محمدباقر اصطهباناتی، محمدحسین کاشف‌الغطاء دو نفر از آیات بزرگ نجف نائل شدند و آیت‌الله ‌محسن حکیم تقریظ کوتاه و پرمحتوایى بر تقریرات ایشان از درس فقه، ابواب طهارت، نوشتند که بسیار ممتاز است.

ایشان به دلیل پاره‌اى از نارسایى‌ها در نجف، در ماه شعبان 1370ق، به ایران بازگشتند و در شهر مقدس قم مأوى گزیدند و به تدریس سطوح عالى و سپس خارج اصول و فقه پرداختند و قریب 28 سال است که حوزه گرم درس خارج ایشان مورد استقبال طلاب است و بسیارى از کتب مهم فقهى را پس از تدریس به رشته تحریر درآورده‌اند. در حال حاضر حوزه درس خارج ایشان یکى از پرجمعیت‌ترین دروس حوزه علمیه شیعه است و قریب به دو هزار نفر از طلاب و فضلاى عالى‌قدر از محضر ایشان استفاده مى‌کنند.

ایشان از آغاز دوران جوانى به تألیف کتاب در رشته‌هاى مختلف عقاید و معارف اسلامى و مسئله ولایت و سپس تفسیر و فقه و اصول پرداختند و یکى از مؤلفان بزرگ جهان اسلام محسوب مى‌شوند.

خدمات فرهنگى

راه‌اندازى نشریه علمى مرکز بزرگ شیعه

از مدت‌ها پیش احساس مى‌شد که حوزه علمیه قم نیازمند یک نشریه عمومى است تا بتواند با نشریات گمراه‌کننده‌اى که بدبختانه تعداد آنها نیز کم نبود، مبارزه نماید؛ به‌علاوه مسلمانان همواره از این دانشگاه بزرگ اسلامى چنین انتظارى را داشتند و طبقات مختلف، از مراجع بزرگ حوزه و دیگران چنین تقاضایى مى‌کردند.

به‌طور مسلم، انتشار مجله‌اى که بتواند به اشکالات مذهبى جوانان پاسخ بگوید و با نشریات گمراه‌کننده مبارزه نماید، مشکلاتى داشت که باید پشت سر گذاشته مى‌شد و از آنجا که بعضى از افکار در آن روز آماده پذیرش چنین نشریه‌اى نبود، اندیشمندانى مصمم و مبتکر را مى‌طلبید تا با عزم راسخ خود این بار گران را بر دوش گیرند؛ ازاین‌رو معظم‌له به اتفاق جمعى از دانشمندان، نشریه ماهانه «مکتب اسلام» را با مساعدت زعماى حوزه علمیه قم و با کمک مالى عده‌اى از نیکوکاران پایه‌گذارى کردند. این نشریه در جهان تشیع، بى‌سابقه بود و شاید از نظر وسعت انتشار، در میان مجلات علمى و دینى در تمام جهان اسلام، جزو درجه‌اول‌ها بود. این مجله، راه نوینى به روى فضلا و اندیشمندان جوان حوزه گشود و در قلوب جوانان و دانشجویان و اساتید و فضلا، مقام و منزلتى بس ارجمند پیدا کرد و نور اسلام و تشیع را از مرکز آن به اطراف جهان فرستاد. این مجله از سال تأسيس تا به اکنون خدمات ارزنده‌اى به جهان اسلام و تشیع نموده است.

همکارى در تشکیل جلسات بررسى اصول مادى‌گرایى

در سال‌هاى 1330 تا 1332 تبلیغات مادى‌ها در محیط کشور بالا گرفت. مقامات روحانى و شخصیت‌هاى علمى حوزه احساس کردند که هجوم مکاتب باطله و نشریات روزافزون افراد گمراه و ایادى بیگانه که در اختیار جوانان گذارده مى‌شود، جوانان را تهدید مى‌کند. در این برهه از زمان، رجال مذهب و استادان فلسفه و عقاید، احساس مسئولیت کرده و جلسه‌هایى براى آشنا ساختن جوانان با طرز مبارزه منطقى با این مکاتب، تشکیل دادند و معظم‌له یکى از پیشگامان در تأسیس چنین جلساتى بودند.

ایشان با همکارى جمعى از دانشمندان، جلسه بحث علمى و فلسفى تشکیل دادند که در آن جلسه کلیه اصول فلسفى مکتب‌هاى مادى مطرح مى‌گردید. این جلسه سبب شد تا ایشان در این مباحث به حد کافى غور کنند و رساله‌ها و نوشته‌هاى آنها را مورد بررسى قرار دهند؛ ازاین‌رو، توانستند یک شاهکار علمى - فلسفى ممتاز و کم‌نظیر به نام «فیلسوف‌نماها» را از خود به یادگار بگذارند. این کتاب با استقبال عظیم جوانان و طبقه روشنفکران روبه‌رو گردید و دسته‌اى از گمراهان در پرتو آن از چنگال مکتب مادیگرى و ماتریالیسم رهایى یافتند. این کتاب بیش از 30 مرتبه به چاپ رسیده و به تصدیق اهل فن کمتر کتابى این چنین جامع در تحلیل اصول فلسفى مارکسیست‌ها نگارش یافته است. بااینکه ده‌ها سال از انتشار این کتاب مى‌گذرد هنوز طراوت و ابتکار خود را در محیط‌هاى علمى حفظ نموده است و اخیرا که کمونیست‌ها، کشور همسایه و مسلمان افغانستان را مورد هجوم وحشیانه خود قرار داده و آن را مدتى به اشغال خود درآورده بودند، اخبار فراوانى حاکى از نقش مهم این کتاب در خنثى نمودن تبلیغات خام آنها و توجیه صحیح مردم، به گوش رسید.

این فصل در حقیقت نخستین نقطه تحول فکرى در حوزه علمیه قم بود و از این هنگام به بعد ایشان قسمتى از اوقات خود را صرف خواندن کتاب‌هاى فلسفى و کلامى و مطالعه در آرا و عقاید فرقه‌هاى مختلف اسلامى و غیر اسلامی‌نمودند و کتاب‌هایى را در این زمینه منتشر کردند.

تأسیس جلسات درس عقاید و مذاهب

معظم‌له احساس کردند کتاب‌هایى که در گذشته در زمینه عقاید اسلامى نوشته شده است، نمى‌تواند پاسخگوى همه نیازمندى‌هاى زمان حاضر باشد؛ زیرا در قرونى نوشته شده‌است که اشکالات امروز مادى‌ها مطرح نبود و بازار ایادى استعمار این چنین گرم نبود؛ به‌علاوه در آن کتاب‌ها مسائلى مانند نزاع اشعرى و معتزلى و امثال آن مطرح است که امروز از گردونه مباحث عقاید بیرون رفته و رنگ بحث‌هاى موسمى به خود گرفته است.

روى این ملاحظات، ایشان بار دیگر به کمک ذوق و استعداد خاص خویش، مسائل عقیدتى اسلام و اصول پنج‌گانه را به طرز بى‌سابقه‌اى مطرح ساختند و با تشکیل درس عقاید، صدها نفر را با این مسائل آشنا کردند و کتاب‌هایى را که حاوى فشرده آن جلسات علمى است، تألیف نمودند.

مجمع علمى نجات نسل جوان

ایشان به موازات جلسات درس عقاید، جلسه دیگرى تشکیل دادند که در هشت رشته از مذاهب موجود جهان، افرادى پرورش یابند تا بتوانند از طریق بحث و مناظره یا نوشتن کتاب، با مبلغان مذاهب مختلف روبه‌رو شوند و به ایرادها و دلایل آنها پاسخ گویند.

این جلسه در مدت کوتاهى توانست فضلایى پرورش دهد که هرکدام در رشته خاص خود تخصص لازم را کسب نمودند و هم‌اکنون جمعى از نویسندگان زبده جوان حوزه علمیه، محصول آن جلسه مى‌باشند.

همچنین براى رهایى جوانان از چنگال عوامل فساد، با همکارى جمعى، دست به تشکیل «مجمع علمى نجات نسل جوان» زدند. یکى از نتایج این مجمع، گذاردن نشریات جالب در اختیار جوانان بود که به‌سرعت جاى خود را در میان جوانان کشور باز کرد.

مبارزه با التقاطى‌ها

معظم‌له در یکى از سفرهاى خود به شهر شیراز با بازار گرم صوفیگرى روبه‌رو شدند. گروهى از محضر ایشان درخواست نمودند که با قلم شیواى خود کتابى پیرامون اصول صوفیگرى بنویسد. معظم‌له نیز با استفاده از مدارک موجود، عقاید دسته مزبور را با کمال ادب و احترام - که همواره شیوه ایشان در نگارش مى‌باشد - مورد بررسى و انتقاد قرار داده و کتابى نوشتند که به نام «جلوه حق» در سال 1330 انتشار یافت. طرز نگارش این کتاب توجه مخصوص آیت‌الله ‌ بروجردى(ره) را جلب نمود و مؤلف را به حضور خود پذیرفت، پس از تقدیر از خدمات ازرنده ایشان، بیاناتى ایراد فرمودند، از جمله اینکه: «من این کتاب را به هنگام فراغت، مطالعه کردم و کوچک‌ترین نقطه ضعفى در آن به نظرم نیامد. شكر الله مساعيك».

تأسیس مؤسسات و مراکز علمى

در این زمینه ایشان مصممند به تعداد معصومین(ع)، مدرسه و مرکز علمى تأسیس نمایند و بحمدالله تاکنون موفق به تأسیس چهار مدرسه علمیه مهم، در قم و دو مؤسسه دینى - رفاهى براى طلاب حوزه‌هاى علمیه، در مشهد گردیده‌اند.

آثار

از معظم‌له تاکنون حدود صد و سى جلد کتاب به چاپ رسیده که بعضى از آنها بیش از 30 بار تجدید چاپ شده و بعضى به بیش از ده زبان زنده دنیا ترجمه شده و در کشورهاى مختلف انتشار یافته است.