یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ برگرفته از تفسیر نمونه
| یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ برگرفته از تفسیر نمونه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جمعی از فضلا (تدوين) مکارم شیرازی، ناصر (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تفسیر نمونه |
| ناشر | دار الکتب الإسلامیة |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 4 |
| شابک | 964-440-162-x |
| موضوع | تفاسیر شیعه - قرن 14 - پرسش‌ها و پاسخ‌ها مکارم شیرازی، ناصر، 1305 -. تفسیر نمونه - پرسش‌ها و پاسخ‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 98 /م7 ت7095 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ برگرفته از تفسیر نمونه، تأليف و تدوين حضرت آیت‌الله مكارم شيرازى و جمعى از فضلاى حوزه علمیه قم كه در سال 1386ش در 688 صفحه وزيرى براى چهارمين بار در يك مجلد به زبان فارسى توسط انتشارات دار الكتب الاسلامىه واقع در تهران به چاپ رسيده و دربرگيرنده يكصد و هشتاد پرسش و پاسخ اعتقادى و معرفتى برگرفته از تفسیر نمونه با عناوين كلّى زير است: خداشناسى، عدل الهى، پيامبران قرآن، امامان، رستاخيز، نماز، روزه، خمس، زكات، حج، جهاد، حقوق زن در اسلام، فلسفه پاره‌اى از محرمات در اسلام، گوناگون.
ساختار و گزارش محتوا
سخنى از آیت‌الله مكارم شيرازى پيرامون كتاب: سئوال هميشه كليد گنجينه علوم و دانش‌هاى بشرى بوده است و قرآن مجيد به طور مكرّر بر اهميت سئوال كردن و پاسخ دادن بدون هيچ حدّ و مرزى تأكيد كرده است(فاسئلوا اهل الذّكر إن كنتم لا تعلمون) بديهى است منحرف به منظور تخريب اعتقادات و افكار و ايجاد تشويش از اين قاعده مستثنى است، به هر حال قرآن مجيد يك دائرةالمعارف بزرگ پيرامون معارف الهى و مسائل انسانى است و در جاى جاى آن سئوالاتى مختلف براى ما پيش مى‌آيد كه در كتب مفسّران پيشين چون محل ابتلا نبوده بى‌جواب مانده است. هنگام نوشتن تفسیر نمونه سعى كرديم، تمام اين سئوالات را- بويژه آنچه مربوط به مسائل روز است - مطرح كنيم و به طور دقيق پاسخ آنها را بدهيم، از آنجا كه اطلاع همگان مخصوصاً جوانان عزيز تحصيل كرده از پاسخ اين سئوالات ضرورى به نظر مى‌رسيد، لذا با تلاش فراوان جمعى از فضلاى محترم حوزه علمیه سعى در جمع‌آورى اين سئوال و جواب‌ها از 27 جلد تفسیر نمونه و 10 جلد پيام قرآن كريم و در نتيجه يكصد و هشتاد سئوال و جواب مهم گردآورى شد، به اين اميد كه مجموعه دريچه‌اى تازه به روى همگان در مسائل اسلامى و قرآنى بگشايد يكى از محققین به نام حاج آقاى حسينى در پيشگفتار نكاتى راجع به كتاب متذكر مى‌شوند: علماى بزرگ شيعه در طول تاريخ تفاسير متعددى بر قرآن نگاشته‌اند؛ امّا جاى يك تفسير فارسى با مزاياى تفسیر نمونه، آن هم در اين برهه از زمان خالى بود، تفسيرى كه جنبۀ علمى و تحقيقاتى در آن به خوبى مراعات شده و براى خاصه و عامه علاقه‌مندان راهگشاست در آن به مسائلى زندگى‌ساز توجه خاصى شده و به تناسب عناوين مطرح در آيات بحث‌هاى فشرده‌اى آمده و از اصطلاحات پيچيده علمى اجتناب شده است، يكى ديگر از امتيازات تفسير اين است كه پاسخگوى پرسش‌ها و مسائل روز و حل ايرادها و سئوالات گوناگون در اصول و فروع دين و معارف اسلامى است، لذا با اجازه از محضر استاد درخواست كرديم تا اين پرسش‌ها و پاسخ‌هاى تفسير جداگانه جمع‌آورى و در اختيار عموم مردم قرار گيرد، نكاتى راجع به ساختار كتاب و فهرست كتاب شامل مسائل مربوط به اصول دين و فروع دين و مسائلى تحت عنوان گوناگون است، از ويژگى‌هاى كتاب مى‌توان به موارد زير اشاره كرد.
- گاهى پاسخ يك پرسش در چند جاى تفسیر نمونه مطرح گرديده است كه همه موارد را جمع‌آورى و با ارتباط و تناسب خاصّى در يك جا ذكر شده‌اند.
- در اين مجموعه از ذكر سئوالات تفسيرى كه در ارتباط با نكاتى مربوط به تفسير آيات مى‌باشد، خوددارى شده است، زيرا هدف، جمع‌آورى سئوالاتى بوده كه در جامعه دينى ما مطرح مى‌باشد نه نكات تفسيرى كه بايد با مطالعه كامل تفسير از آنها اطلاع پيدا كرد.
- حضرت آيت‌الله سبحانى نيز كتابى به نام پرسش‌ها و پاسخ‌هاى مذهبى دارد بايد توجه داشت كه تنها در 30 مورد سئوال‌هاى اين دو كتاب باهم مشابه است 4. اگرچه كار جمع‌آورى اين كتاب به ظاهر آسان به نظر مى‌رسد؛ امّا مراحل مختلف كار، اعم از مطالعه دورۀ تفسير استخراج پرسش‌ها و پاسخ‌ها، تنظيم و تلفيق موارد مكرّر آن فرصت بسيارى را طلب كرده است.
- از مجموع 180 پرسش و پاسخ 143 مورد از تفسیر نمونه، 35 مورد از تفسير موضوعى پيام قرآن، يك مورد از پيام امام(شرح نهج‌البلاغه حضرت آیت‌الله مكارم شيرازى) و يك مورد از كتاب آفريدگار جهان(مجموعه بحث‌هاى حضرت استاد) مى‌باشد.
از ديگر ويژگى‌هاى بحث‌هاى كتاب به موارد زير مى‌توان اشاره كرد:
- استمداد از ادله عقلى و نقلى، آيات و روايات.
- اقوال دانشمندان سائر علوم مخصوصاً فلسفه، عرفان، فیزیک، زيست‌شناسى، واقعيات تاريخى، شواهد باستان‌شناسى، مطالعات روانى و اكتشافات روانكاوان، تجربيات شخصى، گواهى دانشمندان بزرگ غربى چون اگوست كنت، برتراندراسل، ويل دورانت، انيشتاين، پاسكال، ويليام جيمز، ماكس مولر در امور معرفتى و... نظريه‌هايى را ايراد كرده‌اند.
- استناد به رواياتى كه معصوم(ع) جهت استنباط حكم عقلى و شرعى از براهين و مستقلات عقليه تمسك جسته‌اند.
- ارجاع به فطرت و عاطفه و عقل در هر جا كه نياز شده است.
- ايراد بحث‌هاى چند جانبه در مورد موضوعى و ارائه جواب‌هاى حلى و نقضى و توضيحات كامل پيرامون مطالب و مسائل مطرح شده است.
- اشاره به معانى لغوى و ادبى كه در فهم معارف دينى و معانى آيات و روايات مؤثر هستند.
- اشاره به عقائد سائر فرق مثل اشاعره، معتزله، ماديون و... به حسب نياز بحث مورد نظر.
- ارائه مباحث به شكل منطقى و مبرهن با سير استدلالى بسيار زيبا و رسا و اجتناب از مباحث غير منطقى و تعصب‌آميز به طور مثال از صفحه 319 در ادلّه عقلى معاد به برهان حكمت، برهان عدل و برهان هدف استدلال شده است.
- استفاده و استناد به كلام سائر مفسرين مثل علامه طباطبائى در الميزان، تفسير كبير فخر رازى، تفسير المنار، تفسير عياشى، نور الثقلين، تفسير آلوسى و...
- آوردن احتمالات مختلف در يك مسأله كه ريشۀ اين احتمالات ممكن است، عقلى باشد يا نقلى و... و بررسى جداگانه هر يك از احتمالات.
- استفاده از احكام عقلى در معارف عقلى و تفسير آيات، به طورى كه با هيچ دليل عقلى قطعى مخالف نباشد، چرا كه به حكم عقل تناقضى بين احكام عقلى و معارف دينى نيست.
- در جواب‌ها به جاى پرداختن به بحث‌هاى كم حاصل توجه مخصوصى به مسائلى كه در فهم دقيق مسائل مؤثر هستند شده است؛ مثل مباحث لغوى منطقى و...
- به تناسب اهميت سئوال‌ها پاسخ آنها ذكر شده، در بعضى موارد به صورت مفصّل و گاهى مجمل، در عين حال جواب‌ها به گونه‌اى مطرح شده‌اند كه مسأله مبهمى با خواندن جواب در ذهن خواننده باقى نماند.
- در عين سادگى و روان بودن مطالب، كتاب فراگير مسائل اجتماعى و علمى توأم با نيازها و مسائل روز است كه جوابگوى سئوال‌هاى عموم طبقات بخصوص قشر تحصيل كرده مى‌باشد.
فهرست سئوال‌هاى كتاب؛ شامل مباحث اصول دين، فروع دين و بحثى با عنوان گوناگون است.
الف: از مهم‌ترين موضوع‌هاى اصول دين مى‌توان به اين موارد اشاره كرد:
- خداشناسى كه شامل: چرا ذات پروردگار را نمى‌توان درك كرد؟، چگونه دين فطرى است؟ منظور از لقاء الله، وجه الله، ثار الله چيست؟ اسم اعظم و عرش خدا چيست؟ عالم ذر و تسبيح عمومى موجودات چگونه است. توسل به اولياء، مرتد فطرى.
- عدل الهى شامل: آيا تفاوت‌هاى طبيعى در انسان‌ها با عدالت سازگار است؟ فلسفه مصيبت‌ها و گرفتارى‌هاى انسان چيست؟ علت آفرينش شيطان، خلود جهنميان در آتش.
- پيامبران، رابطه خاتميت با سير تكامل انسان، سازگارى قوانين ثابت اسلام با نيازهاى متغيّر، تعداد پيامبران، معراج روحانى يا جسمانى، گناه آدم، آيا معجزه شق القمر از نظر علوم ممكن است؟ روح القدس كيست؟
- قرآن: تحريف قرآن، معجزه بودن قرآن، منظور از حروف مقطّعه، محكم و متشابه.
- امامت: آغاز بحث امامت، اهل‌بيت چه كسانى هستند، ولايت تكوينى و تشريعى، فلسفه انتظار رستاخيز.
ب: موضوع‌هاى فروع دين؛ شامل نماز، روزه، خمس، زكات، حج، جهاد، حقوق زن در اسلام، فلسفۀ پاره‌اى از محرمات در اسلام.
ج: موضوع‌هاى گوناگون: هدف آفرينش انسان، حقيقت جنّ توكل، جبر و اختيار، حقيقت رؤيا، چشم زدن، ذوالقرنين كيست؟، داستان فدك، مكاشفه و شهود قلبى رهبانيت، نسخ احكام، آسمان‌هاى هفتگانه، سحر، تقيّه، افسانه غرانيق.
در پاورقى كتاب، به آدرس آيات، روايات، كتاب‌هايى كه از آنها مطلبى نقل شده، اشاره شده و نيز توضيحاتى كامل راجع به مسائلى كه نيازمند توضيح بيشترى بوده آمده است.
در تدوين كتاب از مصادر زيادى استفاده شد، براى نمونه به موارد زير اشاره مى‌كنيم:
انيس الاعلام نوشته فخر الاسلام، تفسیر نمونه، تفسير فخر رازى، تفسير المنار، ميزان الحكمه، مسند احمد بن حنبل نهج‌البلاغه، بحار الانوار، مجمع‌البيان، غررالحكم، تفسير پيام قرآن، رساله اربع قواعد نوشته عبدالوهاب مؤسّس فرقه وهّابيان، كشف الارتياب، الهدية السّنيّه، وسائل الشيعه، تفسير عياشى، نور الثقلين شرايع الاسلام، مفردات راغب، حقوق زن در اسلام، اعجاز قرآن، داروينيسم، تفسير آلوسى كنز العمّال، در المنثور.