خواجوی، محمد

محمد خواجوی (1313-1391ش)، مترجم قرآن کریم، يكى از برجسته‌ترين صدرا شناسان و عرفان پژوهان عصر جديد و مصحح و مترجم امهات متون ملاصدرا است.

خواجوی، محمد

نام	خواجوی، محمد
نام‎های دیگر
نام پدر
متولد	1313ش
محل تولد	تهران
رحلت	نهم آذر ماه سال 1391ش در رشت
اساتید	كمالى سبزوارى ابوالحسن شعرانى مطهرى محمدعلى حكيم شيرازى علامۀ طباطبائى
برخی آثار	ترجمه و متن مرآة العارفين و مظهر الكاملين في ملتمس زبدة العابدين مفاتيح الغيب (ملاصدرا) أسرار الآيات (تحقیق خواجوی) مفتاح الغيب و شرحه مصباح الأنس شرح اصول الکافی تفسیر القرآن الکریم (صدرا) ترجمه إعجاز البیان
کد مؤلف	AUTHORCODE00791AUTHORCODE

ولادت

در سال 1313 شمسى در خانوادۀ نسبتا مرفّه و نيم مذهبى، در تهران به دنيا آمد.

تحصیلات

پس از دوره‌هاى دبستان و دبيرستان در كلاس چهارم آن روز كه پنجمين ديپلم علمى بود، شوق عربیت و علوم قديمه سخت گريبان جانش را گرفت و تحصيل كلاسيك را رها كرده و روى بدان علوم آورد و در طى اشتغال به امور كسبى در بازار تهران-نزد پدرش-كه در تجارتخانه‌اش كار مى‌كرد، در نزد مرحوم كمالى سبزوارى كه از اساتيد معقول بود، مقدمات عربى و منطق را فرا گرفت. پس از ازدواج در سال 1337 اين شعله خاموش شد و در ضمن كار در مؤسسات گوناگون برخى از ايام زندگانى و عنفوان شباب و ريعان جوانى را به تحصيل كتب عربى صرف كرد و دايره‌وار گرد ترسّلات تازى و پارسى و اشعار و لطايف و نكت و نوادر و ملح فضلاى ماضى برآمده و خدمت استادان آن فن، زانو زد و به حسن ارشاد و هدايتشان بر عجر بحر آن فنون واقف گشت.

تا آنكه شوق قرآن عزيز و تفسير آن كه از كودكى در نهادش بود و به سوداى آن درس دبيرستان و تحصيل مدرک را رها كرده بود و ندايش چون زمزمۀ قدسيان معبدانس در گوش جانش ندا مى‌داد، ایشان را به تفسير صدر المتالهين كشاند و پس از مطالعات روزانه و شبانه و تكرار بى نهايت آن-با آن غرابت خط و طبع سنگى كه داشت-مشتاق فلسفه تأله شد. استاد متضلع آن زمان مرحوم شيخ ابوالحسن شعرانى-خواجه نصير گمنام زمان-بود پس از چند جلسه‌اى كه خدمت ایشان رسيد و استعداد محمد خواجوی را ديد و پسنديدند، اصرار ورزيد كه شما بايد مرتب سر درس حاضر باشيد، با كار روزانه، شبها در بيت آن عالم ربانى مقدارى از اسفار را می‌خواند.

پس از چندى سيد المتألهين مرحوم سيد ابوالحسن رفيعى قزوينى از قزوين به تهران آمدند و در شبستان مرحوم شاه آبادى به افاده مشغول شدند و به مدت هفت سال يعنى تا پايان حيات صورى او-ادامه داد و مقدارى درس اصول فقه و خارج و معارف الهى و فلسفه را نزد ايشان خواند. پس از فوت ايشان كتاب طبیعیات شفا را نزد استاد متفكر شهيد مرحوم مطهرى در مدرسۀ مروى تهران خواند و در ضمن مقدارى از شواهد الربوبيه و فصوص الحكم و فتوحات مكيه را نزد مرحوم حاج محمدعلى حكيم شيرازى-استاد دانشگاه تهران-كه بنا به دعوت مرحوم فروزانفر از شيراز، به تهران آمده بود و در خانقاه ذهبيه تهران مقام شيخيت داشت فرا گرفت و در حضورش به سلوك مشغول شد. مقدارى از احاديث مشكل را در تابستانها در شهر مقدس مشهد نزد مرحوم علامۀ طباطبائى فرا گرفت، باتوجه به این که درس فلسفۀ علامه مشاء بود و خواجوی علاقه‌ای به آن نداشت، در تفسير آيات قرآن از آن مرد خدا بسيار بهره‌مند شد. مقدارى از معضلات و مبهمات فلسفه را از استاد گرانمايه آقاى سيد جلال‌الدين آشتيانى در مشهد و از نوشته‌هاى ممتّع ايشان آموخت.

دکتر محمد خواجوی سپس به رشت رفت و گوشه‌گیری اختیار کرد و به ترجمه و تصحیح متون کهن سه بزرگ عرصه عرفان و فلسفه روی آورد. آثار صدرالدین قونوی،ابن عربی و ملاصدرای شیرازی.

عمده آثار او از سوی انتشارات مولی به بازار کتاب عرضه شده است، از جمله ترجمه‌ای متفاوت از قرآن که با نام قرآن حکیم در سال‌های اولیه دهه هفتاد متشر شد.

کارنامه او مشحون از تصحیح، ترجمه و تألیف است که می‌توان به تصحیح و ترجمه کتاب مصباح الانس، ترجمه فصوص الحکم ابن عربی، ترجمه فتوحات ابن‌عربی، در 17 جلد، تألیف کتاب لوامع‌العارفین، تألیف کتاب دو صدرالدین و... اشاره کرد.

وفات

محمد خواجوی روز نهم آذر ماه سال 1391ش در رشت درگذشت و در همان شهر به خاک سپرده شد.

آثار

ترجمه و متن مرآة العارفين و مظهر الكاملين في ملتمس زبدة العابدين
تصحيح و ترجمۀ تفسير سورۀ جمعه، واقعه، طارق، اعلا و زلزال صدر المتألهين
تصحيح و ترجمۀ تفسير آيۀ نور
تصحيح و ترجمۀ و تعليق كتاب اسرار الآيات
تصحيح و ترجمۀ و تعليق مفاتيح الغيب
تصحيح و ترجمه و تحقيق شرح اصول كافى
تصحيح و ترجمۀ رسالۀ حشر صدر المتألهين
تصحيح و ترجمۀ رسالۀ حدوث عالم
ترجمۀ كتاب اسفار
لوامع العارفين في أحوال صدر المتألهين، پيرامون احوال، افكار و آثار و آراء او تأليف شده است.
تصحيح و تحقيق و تعليق رسالۀ سه اصل ملاصدرا
تصحيح مجموعۀ اشعار ملا صدرا
دو صدرالدين، يا اوج شهود و انديشه در جهان اسلام صدرالدين قونوى و صدرالدين شيرازى
تصحيح اسرار الشريعه و انوار الحقيقة سيد حيدر آملى
تصحيح مشارب الاذواق امير سيد على همدانى كه شرح قصيدۀ خمريۀ عربى ابن فارض مصرى مى‌باشد.
لمعات شيخ فخرالدين عراقى همراه با سه شرح از شروح قرن هشتم هجرى
تصحيح و ترجمه و تعليق رسالۀ اسرار النقطۀ شيخ فخرالدين عراقى
تصحيح و ترجمه و تعليق رسالۀ روحيۀ عارف واصل سيد قطب‌الدين تبريزى
شرح مهر نبوت كتف حضرت رسول صلّى‌اللّه‌عليه‌وآله به نام مدارج الفتوة في شرح مهر النبوة
شرح قصيدۀ ابداعيۀ عارف واصل سيد قطب‌الدين تبريزى به نام الاضافة الاشراقية فى شرح قصيدة الابداعية، در مراتب خلقت مى‌باشد.
رسالۀ وجودية در مباحث وجود و معارف الهى و وحدت وجود و عشق حقيقى و انسان كامل محمدى
امامت در قرآن و سنت و عقل و عرفان
تفسير و شرح داستان جوهى در مثنوى مولانا به نام تجلى ولايت
تصحيح مفتاح الغيب و شرحه مصباح الأنس صدرالدين قونوى
ترجمۀ كتاب مصباح الانس محمد بن حمزۀ فنارى
تصحيح النفحات الالهيه صدرالدين قونوى و ترجمۀ آن به نام نفحات الهى
تصحيح و ترجمه و تعليق فكوك صدرالدين قونوى
تصحيح مفاتيح الغيب صدر المتألهين همراه با حواشى ملا على نورى
ترجمه إعجاز البیان يا تفسير سوره فاتحه صدرالدين قونوى
ترجمۀ قرآن حكيم از جهت وجوه و نظاير و غريب و مقاصد قرآن، همراه با شأن نزول آيات و كشف مبهمات قرآن، با مقدمه‌اى به نام «مشارق البيان فى مسائل القرآن» که پژوهش در علوم قرآن مى‌باشد.