عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر

    از ویکی‌نور
    عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر
    نام عراقی، ابراهیم بن بزرگمهر
    نام‌های دیگر ع‍راق‍ی‌، ف‍خ‍رال‍دی‍ن‌ اب‍راه‍ی‍م‌

    ع‍راق‍ی‌ ه‍م‍دان‍ی‌، ف‍خ‍رال‍دی‍ن‌ اب‍راه‍ی‍م‌

    ف‍خ‍رال‍دی‍ن‌ ع‍راق‍ی‌

    فراهانی، ابراهیم بزرجمهر

    نام پدر بزرگمهر
    متولد 610ق
    محل تولد كُمجان از توابع اراك كنونى
    رحلت 688 ق
    اساتید شیخ بهاءالدین زکریا مولتانی

    صدرالدين قونوى

    جلال‌الدين مولوى

    برخی آثار مجموعه رسائل عوارف المعارف

    کلیات شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی متخلص بعراقی

    كلیات فخرالدین عراقی

    أشعة اللمعات (شرح لمعات)

    کد مؤلف AUTHORCODE02569AUTHORCODE

    فخرالدين ابراهيم بن بزرجمهر بن عبدالغفار همدانى فراهانى (688یا686-610ق)، عارف و شاعر متخلص به عراقى. از بزرگان تصوّف و شاعران بلند پايه‌ى ايران در قرن هفتم هجرى است.

    ولادت

    در مأخذها به تاريخ ولادتش اشاره نشده است؛ امّا ظاهراً ولادت وى به سال 610ق در «كومجان» و يا «كُمجان» از توابع اراك كنونى اتّفاق افتاد. خاندان عراقى اهل علم بوده‌اند،

    کرامت‌

    درباره‌ى كرامت‌هاى او روايت‌هاى مختلف ديده مى‌شود كه مولودِ اعتقاد پيروان و مريدان اوست؛ از آن جمله در احوال او نوشته‌اند كه چون به هفده سالگى رسيد، «بر جمله‌ى دانش‌ها از معقول و منقول مطّلع شده بود و مستفيد گشته تا چنان شد كه در شهر همدان در مدرسه‌ى شهرستان به افادت و ديگران در خدمتش به استفادت مشغول بودند.» امّا گمان نمى‌رود كه عراقى به چنين جامعيّتى در علوم و فنون رسيده بوده باشد. آنچه درباره‌ى كيفيّت خروج عراقى از دنياى قيل و قال و ورود او به عالم حال و تجرّد در غالب مأخذها آمده است و به هفده سالگى او برمى‌گردد نيز بايد افسانه‌اى باشد كه بعدها به وسيله‌ى مريدان و پيروان او ساخته شده است. امّا به هر حال اين گونه افسانه‌ها كه در احوال كسانى از قبيل سنائى و عطّار و مولوى و نظيرهاى آنان مى‌بينيم ما را به يك حقيقت راهبرى مى‌كند و آن اينكه عراقى در آغاز امر سرگرم تعليم و تعلّم علوم بود و سپس رخت از مدرسه به خانقاه كشيد. اين تغيير حال در اوان شباب به او دست داد.

    سفر به هندوستان

    بعد از آن به هندوستان رفت و در مولتان به خانقاه شيخ بهاءالدين زكرياى مولتانى، موسّس سلسله سهرورديان مولتان راه جست. بعضى از تذكره نويسان عراقى را مريد مستقيم شهاب‌الدين عمر سهروردى شمرده‌اند؛ امّا جامع ديوان عراقى و نویسنده‌ى مقدمه‌اى آن كه دوران زندگانیش نزدیک به عهد زندگانى عراقى بود، به اين امر اشاره‌اى نكرده است. عراقى خرقه از بهاءالدّين زكريا گرفت و بدين طريق در جزو مشايخ سلسله‌ى سهرورديّه (شعبه‌ى هند) درآمد و چندى در مولتان به سر برد و از آنجا از راه دريا به ديار روم رفت و در قونيه به خدمت شيخ صدرالدين قونوى و جلال‌الدين مولوى و جمعى ديگر از بزرگان صوفيّه رسيد و شيخ خانقاه توقات شد و تا سال 675ق كه پروانه به دستور آباقا به گونه‌اى دلخراش به قتل رسيد. فخرالدين در توقات ماند و پس از آن به مصر و از آنجا به شام رفت.

    وفات

    وفات عراقى را در محرّم 686 يا 8 ذى‌القعده‌ى 688 نوشته‌اند[۱] و ظاهراً او را پشت مزار محى‌الدين ابن عربى واقع در دامنه‌ى جبل صالحيّه در دمشق به خاک سپردند؛ ولى اكنون اثرى از مرقد او باقى نيست.


    پانويس

    1. ر.ک: خواجوی، محمد، ص36


    منابع مقاله

    خواجوی، محمد، مقدمه لمعات فخرالدین عراقی به همراه سه شرح از قرن هشتم هجری، فخرالدین عراقی، تهران، انتشارات مولی، چاپ سوم، 1384-1426


    وابسته‌ها