سعادت‌پرور، علی
شيخ على سعادت پرور (پهلوانى تهرانى)، از فقهای عارف معاصر در سال 1305ش مصادف با سالروز ميلاد مولى الموحدين، اميرالمؤمنين(ع) (1346ق)، در خانواده اى متديّن متولد شد.
| نام | سعادت‌پرور، علی |
|---|---|
| نامهای دیگر | پهلوانی، علی
پهلوان تهرانی، علی |
| نام پدر | عبدالله |
| متولد | 1305 ش |
| محل تولد | تهران |
| رحلت | 1383 ش یا 1425 ق یا 2004 م |
| اساتید | علامه طباطبایی - آیت‌الله مرعشی نجفی - امام خمینی |
| برخی آثار | جمال آفتاب و آفتاب هر نظر، راز دل، نور هدايت |
| کد مؤلف | AUTHORCODE4744AUTHORCODE |
تحصیلات
با توجه به نامناسب بودن فضاى تربيتى و اخلاقى مدارس جديد التأسيس آن زمان تهران، ايشان به مسجد امين‌الدوله رفته، خدمت مرحوم آقا ميرزا ابوالقاسم مكتب دار، به فراگيرى كتب رايج آن دوران، همچون: فرائد الأدب، گلستان سعدى و... پرداختند. همچنين در همين مسجد، قرائت و تجويد قرآن و مقدارى از علم هندسه را فراگرفتند. افزون بر موارد يادشده، ادبيات عرب و كتابهاى: معالم، قوانين و لمعه را در محضر مرحوم آیت‌الله حاج شيخ على اكبر برهان(قدّس‌سرّه) آموختند.
ايشان در نوجوانى با عالم اخلاقى، مرحوم حاج شيخ محمدحسين زاهد(قدّس‌سرّه) ارتباط برقرار كرده، به حلقه دروس اخلاقى اين عالم وارسته پيوستند و از همراهى ايشان بهره‌هاى اخلاقى و معنوى بسيارى بردند.
شوق زيارت
شور و اشتياق زيارت عتبات عاليات، قلب مشتاق ايشان را بى تاب كرده بود؛ تا جايى كه همواره با تضرع و توسل، از خداوند درخواستِ توفيقِ زيارت مى نمودند.
خداوند (تبارك و تعالى) به اين درخواست درونى و اشتياق قلبى پاسخ گفت و به اين ترتيب، ايشان و حدود بيست نفر از طلاب و دوستان به همراه آیت‌الله برهان (قدّس‌سرّه) كه توفيق زيارت آل الله عليهم‌السلام را پيدا كرده بودند، راهى ديار محبوب گشتند.
ادامه تحصیلات و اساتيد
مرحوم آیت‌الله سعادت پرور(قدّس‌سرّه) مدتى پس از بازگشت از اين سفر معنوى، براى ادامه تحصيل و تهذيب به قم مهاجرت نمودند و در دروس اساتيد بزرگى همچون: حضرت امام خمينى(قدّس‌سرّه)، آیت‌الله بروجردى (قدّس‌سرّه)، آیت‌الله نجفى مرعشى (قدّس‌سرّه)، آیت‌الله شهيد صدوقى(قدّس‌سرّه) و آیت‌الله سلطانى(قدّس‌سرّه) شركت كرده، مراتب علمى خود را به كمال رساندند.
در محضر علامه طباطبايى(ره)
نقطه عطف و سرنوشت ساز معنوى و روحانى ايشان، در آشنايى و ارتباط با عارف كامل و جامع منقول، معقول و مشهود، حضرت علامه طباطبايى(قدّس‌سرّه) بود. پس از آشنايى و ارتباط با مرحوم علامه (قدّس‌سرّه)، آمال و آرزوهاى ديرينه معنوى وتوحيدى خود را در اين شخصيت كم نظير ديدند. شوق و اشتياق و جدّيت ايشان باعث شد، علامه طباطبايى(قدّس‌سرّه)، بالاخره ايشان را به شاگردى معنوى و روحانى بپذيرند. بدين ترتيب، نفس زكيّه، جان شيفته و قلب طاهر آیت‌الله پهلوانى تهرانى(قدّس‌سرّه) تقديم به اين عالم ربّانى، پير معنوى و مرشد روحانى شد تا جايى كه نفَس كيمياگر حضرت علامه (قدّس‌سرّه)، پله به پله اين شاگرد مستعد را به منازل توحيدى رهنمون گشته، باعث شد قله‌هايى از معارف حقّه اهل‌بيت عصمت و طهارت(عليهم‌السلام) را فتح كند. در واقع، بايد گفت، شاكله و شخصيت معنوى و سلوك توحيدى استاد سعادت پرور(قدّس‌سرّه) به طور عميقى تحت تأثير سلوك توحيدى و نظام تربيتى و معرفتى حضرت علامه (قدّس‌سرّه) و بر مبناى قرآن و سنت شكل گرفته است. آیت‌الله پهلوانى تهرانى(قدّس‌سرّه) بعد از ساليان طولانى تهذيب نفس و اشتغال به رياضتهاى علمى و عملى، و استفاده از محضر حضرت علامه (قدّس‌سرّه)، خود از مشعل داران مكتب تربيتى و تهذيبى اين سلسله جليله شد؛ سلسله‌اى كه در نهايت به مرحوم، عارف كامل و جامع علم و عمل و شهود، مرحوم آخوند ملا حسينقلى همدانى(قدّس‌سرّه) منتهى گشته، بزرگانى چون حضرات آيات: آقا ميرزا جواد ملكى، آقا شيخ محمد بهارى، آقا سيد احمد كربلايى، آقا سيد على قاضى(رضوان‌الله‌‌تعالى‌عليهم)، كه با تفقّه و تعمّق جامع در معارف اهل‌بيت عليهم‌السلام توانستند يك جريان توحيدى و هدايتى بسيار عميق را در حوزه‌هاى علميه نجف و قم به يادگار بگذارند؛ به طورى كه هر يك، از درخشانترين و نام آورترين افراد اين سلسله جليله توحيدى و تهذيبى مى باشند.
دستگيرى و تربيت شاگردان سلوكى
حضرت آیت‌الله سعادت پرور(قدّس‌سرّه)، از جمله عالمان وارسته و بزرگى بود كه با اشتياق، همّت و استقامت والا، گام در طريق روحانى و سفر معنوى نهاده و در منزل توحيد، تمكّن پيدا كرده بود.
استاد پهلوانى تهرانى(قدّس‌سرّه) توجه خاصى به تهذيب نفس و مسائل سير و سلوكى طلاب داشت و عمر شريف خود را وقف اين مسئوليت الهى كرده بود. ايشان در اين راه كه راه انبيا و اوليا است، از هيچ تلاش و كوششى فروگذار نمیكرد.
همّت والاى اين عالم وارسته تا جايى بود كه حتى در روزهاى كهولت و بيمارى نيز به هيچ وجه، ارتباط سلوكى، درس و جلسات معنوى و روحانى خود را تعطيل نكرد و تا آخرين روزهاى عمر شريفش با شور و اشتياق و تعهد الهى، و با مهر و محبت وصف ناشدنى، به تربيت شاگردان خود ادامه داد.
نظام تربيتى
شايان ذكر است كه نظام تربيتى ايشان بنا به پيروى از اساتيد بزرگوارشان، تنها در مسائل اخلاقى رايج نبود، بلكه همان گونه كه اشاره شد، روش تربيتى ايشان به واسطه مرحوم علامه طباطبايى(قدّس‌سرّه)، در نهايت، به مكتب تربيتى وتوحيدى مرحوم آخوند ملا حسينقلى همدانى(قدّس‌سرّه) كه توحيد شهودى و عينى را مدّ نظر داشتند، مى رسد.
البته اين مطالب مهم احتياج به بسط و بيان كافى در محل ديگرى دارد. آشنايان اين گونه مطالب و اسلام شناسان واقعى، بايد حدود و ثغور، مبانى و اساس علمى و عملى اين مسلك حق و اين روش نورانى را در حدّ ممكن براى شيفتگان و علاقه مندان به سير و سلوك معنوى، به ويژه جوانان مستعد تبيين كنند تا دكان داران و شيطان صفتان اجازه جَوَلان پيدا نكنند.
در جلسات خصوصى حضرت استاد سعادت پرور(قدّس‌سرّه)، به طور غالب، شرح و تفسير احاديث و ادعيه اهل‌بيت عصمت و طهارت(عليهم‌السلام) بر مبناى كتابهايى، مثل: بحار الأنوار و اقبال الأعمال، همچنين شرح غزليات ديوان لسان الغيب، حضرت خواجه حافظ شيرازى(قدّس‌سرّه) و كلمات اهل معرفت خوانده مى شد، و به مناسبت توسط ايشان مورد شرح و تفسير قرار مى گرفت. در اين جلسات نورانى چنان فضايى از عطر معنويت و طهارت ايجاد مى شد كه شركت كنندگان را، از مُلك به ملكوت و از فرش به عرش برده، غبار غفلت را از قلب آنها مى زدود.
فعاليت هاى علمى
آیت‌الله پهلوانى تهرانى(قدّس‌سرّه)، افزون بر تربيت و تهذيب نفوس مستعد، آثار گرانبها و نفيسى را در حوزه معارف عرشى و توحيدى از خود به يادگار گذاشتند كه البته بعضى از آنها به چاپ رسيده است. اميدواريم آثار ديگر ايشان نيز در آينده نزدیک، در دست دوستداران و علاقه مندان به سير و سلوك و معارف توحيدى قرار گرفته، جان‌شيفتگان و مشتاقان لقاى حضرت دوست از شراب طهور آنها سيراب گردد.
گفتنى است، از جمله ارزشمندترين خدمات استاد سعادت پرور(قدّس‌سرّه) اين بود كه با تأليفات ارزشمند خود بخش قابل توجهى از «افادات علمى و سرمايه‌هاى معنوى و روحانى» و «آموزه‌هاى عرفانى، تربيتى و سلوكى» استاد خود، علامه طباطبايى(قدّس‌سرّه) را حفظ كرده و زنده نگه داشتند؛ اهميت و ارزش كار ايشان آنگاه بيشتر روشن مى شود كه بدانيم، افادات و آموزه‌هاى حضرت علامه (قدّس‌سرّه) از جمله ميراث معنوى شفاهى شيعه به شمار مى‌آيد.
سياست و انقلاب
اگرچه حضرت آیت‌الله پهلوانى تهرانى(قدّس‌سرّه (به معناى مصطلح امروز، فردى سياسى نبود و به كارهاى سياسى و اجرايى اشتغال نداشت، امّا اوّلاً، استحكام و بقاى نظام مقدس جمهورى اسلامى را در استحكام و تثبيت پايه‌هاى علمى و عملى حوزه‌هاى علميه مى دانست و در اين راه، از هيچ كوششى فروگذار نمیكرد.
ثانياً، ايشان مراتب ارادت و اخلاص و علاقه به استاد و مُراد خود، يعنى حضرت امام خمينى(قدّس‌سرّه) را همواره يادآورمى شدند و همچنين بعد از رحلت حضرت امام(قدّس‌سرّه)، ارادت و ارتباط ايشان با مقام معظم رهبرى، حضرت آیت‌الله خامنه‌اى (مدّ‌ظلّه‌العالى) برقرار بود و همواره به پشتيبانى و پيروى از ايشان توصيه و سفارش مى نمودند و مخالفت، بى تفاوتى و تضعيف نظام و رهبرى را به هيچ وجه تحمل نكرده، در مقابل آن سكوت نمى نمودند.
پرواز به ملكوت
مرحوم آیت‌الله سعادت پرور(قدّس‌سرّه) پس از ساليان دراز توجه تام به ذات اقدس الهى، رياضت علمى و عملى، سحرخيزى و گريه‌هاى عارفانه، طهارت نفس و زهد، سوز و گداز عاشقانه و همت گماشتن به تأليف و تربيت نفوس، در موعد قرار با محبوب و معشوق ازلى، يعنى سحرگاه پنجشنبه 12 شوال 1425 مطابق با 5 آذر 1383، نداى حق تعالى را لبيك گفت و آنگاه مرغ ملكوتى جانش، مسندنشين سدره طوبى گشته، با اولياى الهى همنشين شد؛ «سَلامٌ عَليه يَوم وُلدَ وَيَومَ يَموت وَيَوم يُبعث حيّا».
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب مستطاب حجت‌الاسلام و المسلمين آقاى حاج شيخ حسن آقاى پهلوانى تهرانى (دامت بركاته) با تأسف و تأثر، خبر رحلت برادر بزرگوارتان عالم عامل و عارف پارسا و پرهيزكار مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمين آقاى حاج شيخ على آقا پهلوانى تهرانى را دريافت كردم. آن بزرگوار، عمر طيّب و طاهر و همراه با تلاش مبارکى را، در تعليم و ترويج معارف الهى و توحيدى گذراندند، و نمونه اى از صفا و اخلاص بودند. اميد است، لطف و فضلِ الهى، و مغفرت و رحمتى كه به بندگان صالح خود وعده فرموده است، شامل حال اين بنده پاك و بى آلايش باشد. اينجانب به جناب‌عالى و خانواده محترم و مكرم ايشان صميمانه تسليت عرض مى‌كنم.
والسلام عليكم ورحمة الله
سيد على خامنه اى 1383/09/07
آثار
- جمال آفتاب و آفتاب هر نظر
- اين اثر گرانسنگ كه دربردارنده شرح غزليات حضرت خواجه حافظ(قدّس‌سرّه) می‌باشد، با نگاه به «آيات، روايات و ادعيه» و «تجربيّات و حالات سلوكى مؤلف» و «اقتباس از جلسات مرحوم علامه (قدّس‌سرّه)» تأليف شده است.
- راز دل
- اين كتاب ارزشمند، تقرير بيانات و تفسير علامه طباطبايى (قدّس‌سرّه) بر كتاب «گلشن رازِ» عارف محقق، شيخ محمود شبسترى (قدّس‌سرّه) می‌باشد كه در جلسات خصوصى عرفانى و اخلاقى حضرت علامه (قدّس‌سرّه) ايراد شده است.
- پاسداران حريم عشق (كلمات عرفا)
- اين اثر كه طرح نخستين تأليف و جمع آورى آن در محضر مرحوم علامه (قدّس‌سرّه) و با راهنماييهاى ايشان انجام شده است، مجموعه‌اى ارزشمند در 10 جلد، شامل سخنان تربيتى و توحيدى اهل معرفت و عارفان سترگ جهان اسلام (از صدر اسلام تا زمان معاصر) می‌باشد.
- نور هدايت
- اين اثر زيبا و بديع، شرح بخشهايى مهم از ادعيه، مناجات و زياراتى می‌باشد كه سيد اهل مراقبه، حضرت سيد بن طاووس (قدّس‌سرّه)، با عنوان كتاب «إقبال الأعمال» نگاشته است. اين اثر گرانسنگ استاد نيز مانند ديگر آثار معظمٌ له، حاوى مسائل دقيق و عميق توحيدى و تربيتى، و سير و سلوك عملى می‌باشد.
- سرّ الإسراء
- اين كتاب نفيس و كم نظير، شرح حديث معراج پيامبر اكرم(صلى‌الله‌عليه وآله) می‌باشد. مؤلف دانشمند آن، در اين شرح نفيس، حجم بالايى از معارف توحيدى و مسائل سلوكى، تربيتى و اخلاقى را با بياناتى عالمانه و مستند به كتاب و روايات اهل‌بيت عصمت و طهارت(عليهم‌السلام) گنجانده است. اصل اين كتاب، به زبان عربى است كه خوشبختانه توسط حضرت حجت‌الاسلام والمسلمين، آقاى سيد محمدجواد وزيرى(زيد عزّه) به فارسى ترجمه شده است.
- جلوه نور
- اين اثر در شناخت منزلت و مقام نورانى حضرت صديقه طاهره (سلاماللهعليها) می‌باشد. در اين كتاب، گوشه‌اى از مقامات معنوى و روحانى آن حضرت ترسيم شده است.
- فروغ شهادت
- اين اثر، پژوهشى بديع و تحقيقى لطيف درباره آثار هدايتى و توحيدى نهضت جاودان حضرت سيد الشهداء، امام حسين(ع) می‌باشد.
- الشموس المضيئة فى الغيبة والظهور والرجعة
- اين كتاب كه به زبان عربى نگاشته شده است، درباره حضرت بقية الله الأعظم امام عصر(عجل‌الله‌تعالى‌فرجه‌الشريف) می‌باشد. در اين اثر، مسائل گوناگون مربوط به آن حضرت، وقايع و حوادث دوره‌هاى مختلف غيبت و ظهور، مسئله رجعت و... مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.
- ظهور نور
- اين اثر ترجمه ى كتاب الشموس المضيئة فى الغيبة والظهور والرجعة است كه به قلم تواناى جناب حجت‌الاسلام سيد محمد جواد وزيرى فرد انجام پذيرفته است.
- ثمرات حيات
- مباحث عرشى، نفيس و متنوع اين كتاب، گوشه اى ديگر از شخصيت علمى و عرفانى، و عمق و جامعيت مرحوم علامه طباطبايى(قدّس‌سرّه) در علوم مختلف اسلامى را نمايان مى‌كند كه شايد در ديگر آثار ايشان مشهود نباشد. مؤلف محترم آن، به نيكويى، اسم كتاب را «ثمرات حيات» ناميده است.
- اين كتاب ارزشمند و بى نظير، حاصل پرسش و پاسخهايى است كه مرحوم علامه طباطبايى(قدّس‌سرّه) در جلسات خصوصى با بعضى اصحاب معرفتى و يا سلوكى خود داشته‌اند. محور اين جلسات و بيشتر پرسشها و درخواستها، از سوى استاد سعادت پرور(قدّس‌سرّه) بوده است. به هرحال، اين جلسات مبارک و پربار، ساليان دراز ادامه داشته، و پرسشها و پاسخهاى عرفانى، اخلاقى و توحيدى نفيس و ارزشمند اين جلسات، به دقت توسط آیت‌الله پهلوانى تهرانى(قدّس‌سرّه) جمع آورى، تنظيم و تبويب شده است. اين مجموعه معارف اسلامى، به حق، در نوع خود كم نظير و بسيار ارزشمند می‌باشد. اميد كه هر چه زودتر با چاپى نفيس در اختيار علاقه مندان و مشتاقان عرفان ناب محمّدى(صلى‌الله‌عليه وآله) قرار بگيرد.
- پندنامه سعادت
- رساله‌اى كه برگرفته از كتاب آسمانى قرآن و كلمات هاديان دين، يعنى اهل‌بيت عصمت(عليهم‌السلام) می‌باشد. اين وصايا، افزون بر استناد به كتاب و عترت، حاصل تجربه‌هاى سلوكى و تهذيبى اين پهلوان توحيد و زهد به شمار مى رود.
- رسائل عرفانى
- اين مجموعه نفيس، در بردارنده يازده رساله عرفانى است كه عموماً به قلم حضرت آیت‌الله سعادت پرور (پهلوانى تهرانى) نگارش يافته و برخى نيز به وسيله آن بزرگوار تحقيق و تصحيح شده و به پانوشت‌هاى محققانه ايشان و حضرت علامه طباطبايى(قدّس‌سرّه) آراسته گرديده است. اين رساله‌ها عبارتند از:
- رساله سير و سلوك منسوب به بحرالعلوم، رساله نور و وحدت، فرموده‌هاى حضرت آیت‌الله بهجت، رساله وصايا، نامه‌ها، شرح حال آیت‌الله قاضى، دستور العمل آیت‌الله ميرزا جوادآقا ملكى تبريزى به آیت‌الله محمدحسين اصفهانى كمپانى، گزيده ديوان ابن فارض، منطق الطير به ضميمه داستان شيخ صنعان و تحفه عارفه.
وابسته‌ها
جمال آفتاب و آفتاب هر نظر: شرحی بر دیوان حافظ
الشموس المضیئة في الغیبة و الظهور و الرجعة
رسائل عرفانی (مجموعه یازده رساله عرفانی)
سر الاسراء: شرح حدیث معراج همراه با ترجمه فارسی
راز دل: شرحی برمنظومه ی «گلشن راز»، سروده ی «نجم‌الدین شیخ محمود شبستری»
جلوه نور پرتوی از فضایل معنوی فاطمه زهرا علیهاالسلام
فروغ شهادت، یا، اسرار مقتل سیدالشهداء(علیه‌السلام)
سر الاسراء فی شرح حدیث المعراج
پند نامه سعادت: وصاياي اخلاقي عالم رباني و عارف زاهد حضرت آیت‌الله حاج شيخ علي سعادت پرور