غريب القرآن (ابهام‌زدایی)

غريب القرآن ممکن است عنوان برای کتاب‌های ذیل باشد:

• غریب القرآن از آثار اندیشمند مصری حنفی، قاسم بن قُطلوبُغا (802 -879ق‌‌)، پژوهشی با هدف شناساندن واژگان ناآشنای قرآنی است.

• غريب القرآن و تفسيره اثر عبدالله بن يحيى بن مبارک يزيدى (متوفاى 237ق)، به زبان عربى است كه توسط محمد سليم الحاج تحقيق شده است. اولين چيزى كه در علوم قرآنى مورد نياز است، علوم لفظى و تحقيق درباره الفاظ قرآن است و اين كتاب نيز دربردارنده شرح و توضيح لغات مشكل قرآن است؛ لذا كتاب را مى‌توان از امّهات كتب علوم قرآنى به شمار آورد.

• غريب القرآن للقاضي عياض نوشته محمد مجلی ربابعة، کتابی است به زبان عربی و با موضوع علوم قرآنی. نویسنده در این کتاب بر مبنای چهار کتاب از قاضی ابوالفضل عیاض بن موسی یحصبی سبتی مالکی (476-544ق)، برخی مفردات غریب قرآن را به ترتیب الفبا معنی کرده یا درباره آن‌ها شرحی ارائه داده است.

• غريب القرآن في شعر العرب در حقيقت مجموعه سؤالاتى است كه نافع بن ازرق از ابن عباس (متوفى 68ق) درباره توضيح برخى از واژه‌هاى قرآن، پرسيده و ابن عباس براى توضيح و روشن شدن آنها به اشعار عرب استشهاد نموده و معناى آنها را بيان كرده است. كتاب با تحقيق محمد عبدالرحيم و احمد نصرالله منتشر شده است. با توجه به اين‌كه ابن عباس از صحابه پيامبر(ص) و از مفسران قرآن مى‌باشد لذا اين كتاب منبع قابل استفاده‌اى براى واژه‌شناسى قرآن مى‌تواند قرار گيرد.

• تفسير غريب القرآن بالشعر العربي اثر حمدی الشیخ (معاصر)، ارائه مستند مجموعه پاسخ‌ها و شواهد شعری است که ابن عباس در توضیح و تأیید معانی الفاظ دشوار قرآن کریم به نافع بن ازرق گفته است.

• غریب القرآن حدادی نوشته مفسّر قرآن و شیخ قاریان سمرقند احمد بن محمد بن احمد سمرقندى، معروف به حدادى (متوفاى بعد از سال 400ق)، با موضوع واژه‌شناسی و شرح لغات نامأنوس قرآنی است كه آن را استاد صفوان عدنان داوودى تصحيح کرده و همراه با مقدمه‌اى علمی منتشر ساخته است.

• نزهة القلوب في تفسير غريب القرآن العزيز اثر ابوبكر محمد بن عزيز سجستانى (معرب سيستانى)، به روايت عبدالله بن حسين بن حسنون، با تحقيق يوسف عبدالرحمن المرعشلى، كتابى است در تفسير واژه‌هاى ديرياب قرآن كريم كه به زبان عربى و در سال‌هاى پايانى قرن سوم و آغازين قرن چهارم هجرى نوشته شده است.

• العمدة في غريب القرآن از آثار محدث، قارى، نحوى و مفسر اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجرى ابومحمد مکى بن ابى‌طالب حموش قیسى (355-437ق)، توضیح اختصاری معانی واژگان قرآنی به‌ترتیب سوره‌ها‌ (از فاتحه تا ناس) است.

• تفسير غريب القرآن المجید یکی از قدیمی‌ترین کتب غریب القرآن منسوب به زید بن علی بن الحسین(ع) (متوفی 122ق/740م) است. تحقیق کتاب توسط محمد یوسف‌الدین به انجام رسیده است.

• السراج في بیان غریب القرآن اثر محمد بن عبدالعزیز خضیری، در معرفی و تبیین و تشریح واژگان و الفاظی از قرآن کریم که معانی آن‌ها دشوار به نظر می‌رسد.

• البیان في شرح غریب القرآن اثری از قاسم بن حسن محی‌الدین (1316-1379ق)، در موضوع علوم قرآن است و توسط مرتضی حکمی تحقیق و تصحیح شده است.

• غریب القرآن، رجاله و مناهجهم من ابن عباس إلی أبی حیان نوشته عبدالحمید سید طِلِب، در باره عالمانی است که واژه‌های دشوار و نامأنوس قرآنی را تحقیق کرده‌اند و از نخستین سده هجری تا میانۀ سده هشتم هجری می‌زیسته‌اند- او شرحی از آثارشان و روش‌هایی که آنان در واژه‌شناسی‌ غرایب قرآنی و همچنین، روش‌هایی که در شناخت نظایر و وجوه گوناگون واژه‌ها به کار بسته‌اند، ارائه کرده است.