آینه دانشوران: تفاوت میان نسخه‌ها

| پیش از =

}}

انگیزه نویسنده از نگارش این اثر، ارائه شرح حالى مختصر از مدرسين و محصلين حوزه علمیه بوده تا بدين وسيله نام و ياد ايشان ثبت گرديده و از آفت به فراموشى سپرده‌شدن مصون بماند. مؤلف همچنين به جهت نقصى که در آثار نگاشته شده توسط تاريخ‌نگاران مى‌ديده، دست به کار نگارش این اثر شده است. وى این نقص را طفره رفتن مورخان از نقل حقايق تاريخى‌اى مى‌داند که به نفع و صلاح آنان نبوده است.

نگارش کتاب از سال1350ق آغاز و در سال 1354ق پایان يافته است. هرچند مؤلف به مرور آن را تکمیل نموده است.

==گزارش محتوا==

کتاب در چاپ اول (209صفحه) مشتمل است بر پنج چهره (فصل). مؤلف در چاپ دوم به شرح و بسط سه چهره اول پرداخته و تکمیل چهره چهارم و پنجم را به چاپ سوم، که توفيق نشر آن را نيافت محول کرده است. چند سال پس از درگذشت مؤلف، چاپ سوم آن با تلفيق مطالب چاپ اول و دوم و اطلاعات و تصحيحات جديد به کوشش [[باقری بیدهندی، ناصر|ناصر باقرى بيدهندى]] در 950 صفحه انتشار يافت.

چهره اول کتاب با شرح حال مؤسس حوزه قم، آيت‌الله [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالکريم حائرى]] يزدى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=19&viewType=html ر.ک: همان، ص19]</ref> آغاز شده است. در این فصل، درباره اقدامات خيريه ايشان در قم، اصول تعليم و تعلم محصلين قديم در دوران معاصر، تعطيلات مدارس علمیه، ممرّ معاش طلاب، مباشرين شهريه طلاب، معرفى اساتيد فقه و اصول معروف قم و توصيف جلسات درس ايشان، معرفى اساتيد و مجالس تدريس تفسير و معقول در حوزه قم مطالبى نوشته شده است.

نویسنده در تذييل شماره چهار، ابتدا درباره يزد و اطراف آن سخن گفته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=525&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص525]</ref> و سپس به معرفى کتاب «تذکره میکده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=525&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص526]</ref>»، نوشته میرزا محمدعلى وامق که حاوى شرح حال و آثار بيش از پنجاه شاعر معاصر که در يزد می‌زيسته‌اند، مى‌باشد، پرداخته و يادداشت‌هایى را که خود ضمن مطالعه این کتاب نوشته درج کرده است. این تذکره در آن زمان هنوز به چاپ نرسيده بود، بنابراین نقل مندرجات آن به محققان تاريخ و ادب شهر يزد کمک مؤثرى بوده است. مؤلف قريب به شصت زندگى‌نامه را از تذکره میکده و احوال پنجاه و پنج سراينده قديم يزد را از بخش دانشمندان جامع مفيدى، که پس از سال‌ها به همت [[افشار، ایرج|ايرج افشار]] تصحيح و منتشر شد و در زمان نگارش آيينه دانشوران کمتر شناخته بود، نقل کرده است.

در آخرين بخش کتاب، با عنوان «ياد بعضى از دانشمندان يزد» شرح احوال عده‌اى ديگر از يزديان دانشمند درج گرديده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=650&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص651]</ref>. در همین بخش، اطلاعات پراکنده مفيدى درباه تاريخ قرن اخير يزد گردآمده است که از آن جمله، اطلاعاتى در باب فرمانداران يزد، انعقاد اولین انجمن نظارت در این شهر، احوال فرخى يزدى و... مى‌باشد.

همچنين این کتاب حاوى شرح حال علماى يزد و معاصران نویسنده است و گاه اطلاعات مفيد مربوط به کتاب‌شناسى در اختيار خواننده قرار مى‌دهد و نيز خلاصه برخى از کتاب‌هاى مخطوطه که توسط مؤلف مورد مطالعه قرار گرفته در آن درج شده است.