یادنامه علامه طباطبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'محمد محمدى گيلانى' به 'محمد محمدى گيلانى')
    جز (جایگزینی متن - 'یادنامه (ابهام زدایی)' به 'یادنامه (ابهام‌زدایی)')
     
    (۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR17339J1.jpg|بندانگشتی|یادنامه علامه طباطبایی]]
    | تصویر =NUR17339J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =یادنامه علامه طباطبایی
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|یادنامه علامه طباطبایی
    [[نخستین کنگره فرهنگی به مناسبت سالگرد رحلت مرحوم علامه محمدحسین طباطبائی]] (گردآورنده)
    |-
    | زبان =فارسی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ط‎‏2‎‏ک‎‏9‎‏ ‎‏1361
    |data-type='otherBookNames'|
    | موضوع =
    |-
    اسلام - مقاله‌ها و خطابه‌ها
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[نخستین کنگره فرهنگی به مناسبت سالگرد رحلت مرحوم علامه محمدحسین طباطبائی]] (گردآورنده)
    |-
    |زبان  
    |data-type='language'|فارسی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ط‎‏2‎‏ک‎‏9‎‏ ‎‏1361
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|اسلام - مقاله‎ها و خطابه‎ها


    طباطبایی، محمد حسین، 1281 - 1360 - کنگره‏ها
    طباطبایی، سید محمدحسین، 1281 - 1360 - کنگره‏‌ها


    طباطبایی، محمد حسین، 1281 - 1360 - یادنامه‌ها
    طباطبایی، سید محمدحسین، 1281 - 1360 - یادنامه‌ها


    فلسفه اسلامی - مقاله‌ها وخطابه‌ها
    فلسفه اسلامی - مقاله‌ها وخطابه‌ها
    |-
    | ناشر =
    |ناشر  
    انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ايران
    |data-type='publisher'|انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ايران
    | مکان نشر =تهران - ایران
    |-
    | سال نشر =  
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|تهران - ایران
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'|
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE17339AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE17339AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =17339
    | کتابخوان همراه نور =17339
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}
    {{کاربردهای دیگر| یادنامه (ابهام‌زدایی)}}


    == معرفى اجمالى ==
    '''يادنامه علامه طباطبايى'''، اثر جمعى از دانشوران ايرانى ([[محمدی گیلانی، محمد|محمد محمدى گيلانى]]، رضا داورى اردكانى، [[جعفری تبریزی، محمدتقی|محمدتقى جعفرى]]، حسن [[حسن‌زاده آملی، حسن|حسن‌زاده آملى]]، احمد احمدى، [[مصباح یزدی، محمدتقی|محمدتقى مصباح]]، عبدالله [[جوادی آملی، عبدالله|جوادى آملى]]، عبدالمحسن مشكوةالدينى، عليرضا ميرزامحمد، محمد عبدخدايى و [[ابراهیمی دینانی، غلامحسین|غلامحسين ابراهيمى دينانى]]) و حاصل مشاركت آنان در نخستين سمينار بزرگداشت [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبايى]] است كه در آبان 1361 به همت مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى برگزار گرديد.


    در اين كتاب، جنبه‌هایى از زندگى اخلاقى، علمى و انديشه‌هاى استاد علامه [[طباطبایی، سید محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] (تبريز 1282-1360ش، قم) شناسانده شده است.


    «'''يادنامه [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]]'''»، اثر جمعى از دانشوران ايرانى ([[محمدی گیلانی، محمد|محمد محمدى گيلانى]]، رضا داورى اردكانى، محمدتقى جعفرى، حسن [[حسن‌زاده آملی، حسن|حسن‌زاده آملى]]، احمد احمدى، محمدتقى مصباح، عبدالله [[جوادی آملی، عبدالله|جوادى آملى]]، عبدالمحسن مشكوةالدينى، عليرضا ميرزامحمد، محمد عبدخدايى و غلامحسين ابراهيمى دينانى) و حاصل مشاركت آنان در نخستين سمينار بزرگداشت [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] است كه در آبان 1361 به همت مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى برگزار گرديد.
    == ساختار ==
    كتاب حاضر، از پيام مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى و همچنين پيام رياست جمهورى وقت، شعرى تحت عنوان «دريغا كه استاد رفت» و متن اصلى (شامل ده مقاله) تشكيل شده است.
     
    هرچند اين مجموعه، نويسندگان متعددى دارد و در نتيجه، روش مورد استفاده در آن نيز گوناگون است، ولى مى‌توان گفت كه بسيارى از دانشوران مذكور، از روش تحليل عقلى و برخى از پژوهش نقلى و تحليل تاريخى بهره برده‌اند.
     
    زبان و ادبيان استفاده‌شده در اين مجموعه، اصطلاحى و فنى است؛ پس مخاطبان، صاحب‌نظران كلام، فلسفه و ساير علوم اسلامى و آشنايان با زبان عربى و اصطلاحات فلسفه اسلامى هستند.
     
    ==گزارش محتوا==
    هرچند درباره محتواى اين اثر، گفتنى‌ها فراوان است، ولى به جهت ضيق مجال به بيان چند نكته اكتفا مى‌شود:
     
    #[[خامنه‌ای، سید علی|مقام معظم رهبرى]] كه در زمان برگزارى اين سمينار، مسئوليت رياست جمهورى را بر عهده داشته، در پيام خودش با اشاره به عظمت علمى و اخلاقى علامه افزوده است: «... چهره معنوى او، سيماى پرصلابت مردى بود كه ايمانى استوار و عرفانى راستين را با دانشى گسترده و عميق توأم ساخته و با آميزه شگفت وجود خويش ثابت كرده بود كه اسلام مى‌تواند سوز درون دل‌سوختگان شيفته را با عقل راسخ فرزانگان فرهيخته يكجا گرد آورد. او، در يكى از حساس‌ترين دوران‌هاى حيات اسلام و تشيع، جانانه به دفاع از حريم معنويت اسلامى و حكمت و معرفت الهى برخاست و مفاهيم زيباى اجتماعى اسلام را از آيات كلام الهى استخراج كرد و به عرضه كامل و جامع اسلام پرداخت..<ref>ر.ک: همان، ص14-15</ref>
    #آقاى عليرضا ميرزامحمد، قطعه شعرى با عنوان «دريغا كه استاد رفت»، در رثاى علامه سروده كه ابياتى از آن چنين است:<ref>مقدمه كتاب، ص بيست تا بيست و سه</ref>{{شعر}}
    #:{{ب|''به خلوتگه خاص جان‌آفرين''|2=''حكيم سخن‌سنج نقاد رفت''}}
    #:{{ب|''نسيم سحرخيز آزادگى''|2=''بسيم و سبک ‌بال و دلشاد رفت''}}
    #:{{ب|''مريد مراد همه عارفان''|2=''مراد مريدان امجاد رفت''}}
    #:{{ب|''خردمند فرزانه پاک‌باز''|2=''زداينده زنگ الحاد رفت''}}
    #:{{ب|''به تفسير ميزان مهتاب‌گون''|2=''روان، شاد كرد و روان‌شاد رفت''}}
    #:{{ب|''خمينى‌مرام و كلينى‌مقام''|2=''هم‌آساى سلمان و مقداد رفت''}}{{پایان شعر}}
    #شايان توجه است كه مقاله‌اى به زبان عربى و از آثار قلمى استاد [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبايى]] درباره اثبات واجب‌الوجود در چهار فصل، همراه با ترجمه و شرح آن از [[محمدی گیلانی، محمد|محمد محمدى گيلانى]]، زينت‌بخش اين يادنامه است. اين مقاله، حاصل بيانات مرحوم علامه در جلسات بحث‌هاى شب‌هاى پنج‌شنبه و جمعه است كه خود آن را به نگارش درآورده است. [[محمدی گیلانی، محمد|محمد محمدى گيلانى]]، در معرفى اين رساله، نوشته است: «مقاله حاضر، ترجمه و شرحى است بر مقاله وجيزه «اثبات واجب‌الوجود و صفاتش»، تأليف استاد حجةالله البالغة، لسان صدق اسلام، [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه سيد محمدحسين طباطبائى]] (قدس‌سره) كه در بحث‌هاى ليالى پنج‌شنبه و جمعه ايراد فرموده‌اند و خود آن حضرت به قيد كتابت درآورده‌اند و اينجانب از نسخه مخطوطه به خط مبارکش استنساخ كرده‌ام. چون مقاله مذكور با وجازتى كه دارد، محتوى دُرَر اصول و قواعدى است كه در صدف بيان آن معلم اكبر مكنون بوده، بر آن شدم كه در شرحى دور از اطناب و ايجاز، آن دُر ثمين و يتيم را منسلك كنم و در تنظيم اين انسلاك، از ديگر بيانات آن بزرگوار بهره‌بردارى كرده‌ام...»<ref>ر.ک: متن كتاب، ص3</ref>
    #دكتر رضا داورى اردكانى در سخنانى ذيل عنوان «دفاع از فلسفه»، به بررسى ارزش فلسفه و نقش علامه پرداخته و از جمله نوشته: «[[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبائى]]، محقق و مدافع جدى فلسفه در عصر حاضر و از بزرگان تاريخ فلسفه معاصر است. در واقع وجود ايشان و وجود شاگردانى كه تربيت كرده‌اند، خود دفاعى است از فلسفه... دفاع از فلسفه براى اين نيست كه همه چيز را از فلسفه بخواهيم و تمام اميد خود را به فلسفه ببندیم... از فلسفه به‌عنوان تفكر بايد دفاع كرد...»<ref>ر.ک: همان، ص29-56</ref>
    #يكى از شاگردان ايشان نوشته است: «بعضى اوقات در جلسات خصوصى، بحث «وجود رابط و مستقل» كه هر دو از تقسيمات «مطلق وجود» است، پيش مى‌آمد؛ بنده بارها از ايشان شنيدم كه مى‌فرمود: اگر كسى معناى وجود رابط را خوب درك كند، يك‌چهارم فلسفه را دريافته است. وجود معلول، وجودى است رابط؛ يعنى از خودش هيچ‌گونه استقلالى ندارد تا آنجا كه بعضى از فلاسفه وجود رابط را «وجود حرفى» ناميده‌اند. گاهى كه بحث «فناى مخلوق و غناى خالق» پيش مى‌آمد، از اشعار سعدى و امثال او استفاده می‌كردند كه البته در آثار قلمى ايشان اين نكته كمتر مشهود است»<ref>همان، ص176</ref>
    #در مقاله «نقش [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبائى]] در معارف اسلامى» چنين آمده است: «... استاد در ضمن تدريس تفسير قرآن، به مسائل اجتماعى كه مى‌بايست تدريجا جامعه ما با آنها آشنا بشود و براى آنها از مدارک اصيل اسلامى راه حل بيابد، توجه خاصى مبذول مى‌فرمود. اين كتاب منشأ آن شد كه تمام گويندگان و نويسندگان اسلامى براى تحقيق در مسائل دين، فرهنگ جامعه، اقتصاد، سياست، تاريخ و ساير ابعاد زندگى انسان به آن مراجعه كرده، از رهنمودهاى استاد در حل همه اين مسائل بهره بگيرند؛ يعنى [[الميزان في تفسير القرآن|تفسير الميزان]]، كليد حلى بود براى همه مشكلات فرهنگى و دينى جامعه‌اى كه در راه تكامل و فراهم آوردن زمينه‌هاى انقلاب اسلامى قدم برمى‌داشت. استاد به تناسب نياز جامعه، مقالاتى مى‌نوشت. مقالاتى كه در مجموعه مرجعيت و روحانیت نوشته شده، نشانه فكر عميق و ذهن دورانديش استاد است و نشان مى‌دهد كه وى، براى حكومت اسلامى چگونه راه‌جويى مى‌كرده و ديگران را بدان راهنمايى و ارشاد مى‌نموده است. ايشان، زمانى صحبت از حكومت اسلامى و زعامت روحانیت مى‌كرد كه حتى انديشه آن از مغزهاى بسيارى از روشنفكران به‌دور بود...»<ref>همان، ص200-201</ref>
    #در مقاله «قرآن و حكمت» چنين نوشته شده است: «... [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبايى]]، مى‌گويد: قرآن را بايد از طريق خود قرآن فهميد و آيات قرآن را بايد به‌وسيله آيات ديگر قرآن تفسير كرد. قرآن، معرِّف زبان خويش است و... در آنجا نامى از متكلمين به ميان مى‌آورند كه آنها قرآن را بر طبق افكار كلامى خود تأويل و تطبيق كرده و تفسير نموده‌اند. از فلاسفه نام مى‌برند كه آيات قرآن را بر حسب فلسفه و فكر خود تأويل و تفسير نمودند. از متصوفه مى‌گويند كه آنها نيز به اسم تفسيرهاى عرفانى، افكار خود را وارد تفسير قرآن كرده‌اند. حتى در قرون اخير، به‌خصوص در عصر ما، عده‌اى، علوم طبيعى را وارد قرآن كردند و خواستند آيات قرآن را بر طبق نظريات دانشمندان طبيعى، تفسير و تأويل نمايند. عده‌اى نيز آيات قرآن را بر طبق نظريات فلاسفه تجربى‌مسلك اروپا و يا پراگماتيست‌ها (معتقدان به اصالت عمل) تأويل كردند...»<ref>ر.ک: همان، ص208</ref>
    #در مقاله «هدايت در قرآن» چنين آمده است: «... ديگران، آيه ''' «فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لا أُحِبُّ الْآفِلِينَ» ''' را بر تفكر حصولى و برهان عقلى توجيه نموده و آن را به‌صورت يك برهان فكرى تفسير كرده‌اند؛ گروهى از راه حدوث ستاره و قمر و آفتاب و گروهى از راه امكان ماهوى آنها و گروهى از راه حركت و تحول آنها با تتميم آن به دست توانمند حركت جوهرى، ولى حضرت استاد [[طباطبایی، سید محمدحسین|علامه طباطبايى]]، بين براهين ابراهيم خليل(ع) تحليل عميق كرده و برهان حصولى ''' «رَبِّي الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ» ''' را و همچنين استدلال فكرى ''' «فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ» ''' را از راه فطرى و كشش درونى و از محبت نهانى به جستجوى محبوب ذاتى پرداختن، جدا كرد و اين حجت الهى را تبيين فطرت دانست، نه تعليل فكرت و معيار آن را ضرورت محبت اولا و ضرورت تعلق آن به محبوب زوال‌ناپذير ثانيا مى‌داند و...»<ref>ر.ک: همان، ص332</ref>
    #برخى از مقالات اين يادنامه، مانند «ولايت تكوينى» و «نقد و بررسى برخى از آثار و نظريات حميدالدين کرمانى»، براى گرامى‌داشت علامه تنظيم شده و ارتباط مستقيمى به ايشان ندارد.
     
    == وضعيت كتاب ==
     
     
    براى كتاب حاضر، متأسفانه فقط فهرست اجمالى مطالب (مقدمه كتاب، ص نُه) فراهم شده و فهرست‌هاى فنى و حتى فهرست منابع تنظيم نشده است. شايان توجه است آنچه در اين اثر تحت عنوان «فهرست منابع» آمده<ref>متن كتاب، ص335-339</ref>، افزون بر آنكه فقط مربوط به يك مقاله «هدايت در قرآن» است و نه همه مقالات، در واقع، فهرست منابع نيست و پى‌نوشت است و در آن مشخصات كتاب‌شناختى منابع ذكر نشده است.
     
    كتاب حاضر، مستند است، ولى نويسندگان با شيوه‌هاى گوناگون عمل كرده‌اند؛ برخى درون‌متنى<ref>ر.ک: همان، ص85، 117-118، 121 و...</ref> و برخى با پاورقى<ref>همان، ص69</ref> و برخى به‌صورت پى‌نوشت<ref>ر.ک: همان، ص335-339</ref>، ارجاعات خود را بيان كرده‌اند. اين ارجاعات، به‌طور معمول، ذكر نام و نشان آيات و يا عنوان منابع مورد نظر همراه با شماره جلد و صفحه است<ref>همان، ص16 و 65، پاورقى 1-3 و...</ref> و گاهى توضيحى است<ref>همان، ص43، پاورقى 1؛ ص81، پاورقى 1 و...</ref>
     
     
    ==پانويس ==
    <references />
     
    == منابع مقاله ==
     
    مقدمه و متن كتاب.
     
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}
     
    [[الدرجات الرفيعة في طبقات الشيعة]]
     
    [[كاخ دلاویز یا تاریخ شریف رضی]]


    در اين كتاب، جنبه‌هايى از زندگى اخلاقى، علمى و انديشه‌هاى استاد علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] (تبريز 1282-1360ش، قم) شناسانده شده است.
    [[یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی]]


    == ساختار ==
    [[الشريف الرضي]]
     
    [[پیشگامان تشیع در ایران، همراه با رویکردی تفصیلی به رجال اشعریان]]
     
    [[شیعه و پایه‌گذاری علوم اسلامی]]
     
    [[اختران فضیلت]]


    [[حياة الشيخ محمد بن يعقوب الكليني]]


    كتاب حاضر، از پيام مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى و همچنين پيام رياست جمهورى وقت، شعرى تحت عنوان «دريغا كه استاد رفت» و متن اصلى (شامل ده مقاله) تشكيل شده است.
    [[مصفی المقال في مصنفي علم الرجال]]


    هرچند اين مجموعه، نويسندگان متعددى دارد و در نتيجه، روش مورد استفاده در آن نيز گوناگون است، ولى مى‌توان گفت كه بسيارى از دانشوران مذكور، از روش تحليل عقلى و برخى از پژوهش نقلى و تحليل تاريخى بهره برده‌اند.
    [[التدوين في أخبار قزوين]]


    زبان و ادبيان استفاده‌شده در اين مجموعه، اصطلاحى و فنى است؛ پس مخاطبان، صاحب‌نظران كلام، فلسفه و ساير علوم اسلامى و آشنايان با زبان عربى و اصطلاحات فلسفه اسلامى هستند.
    [[سید رضی مؤلف نهج‌البلاغه]]


    == گزارش محتوا ==
    [[أكذوبتان... حول الشريف الرضي التقي الزاهد]]


    [[مع علماء النجف الأشرف]]


    هرچند درباره محتواى اين اثر، گفتنى‌ها فراوان است، ولى به جهت ضيق مجال به بيان چند نكته اكتفا مى‌شود:
    [[معجم أعلام الشيعة]]


    1. مقام معظم رهبرى كه در زمان برگزارى اين سمينار، مسئوليت رياست جمهورى را بر عهده داشته، در پيام خودش با اشاره به عظمت علمى و اخلاقى علامه افزوده است: «... چهره معنوى او، سيماى پرصلابت مردى بود كه ايمانى استوار و عرفانى راستين را با دانشى گسترده و عميق توأم ساخته و با آميزه شگفت وجود خويش ثابت كرده بود كه اسلام مى‌تواند سوز درون دل‌سوختگان شيفته را با عقل راسخ فرزانگان فرهيخته يكجا گرد آورد. او، در يكى از حساس‌ترين دوران‌هاى حيات اسلام و تشيع، جانانه به دفاع از حريم معنويت اسلامى و حكمت و معرفت الهى برخاست و مفاهيم زيباى اجتماعى اسلام را از آيات كلام الهى استخراج كرد و به عرضه كامل و جامع اسلام پرداخت... <ref>ر.ك: همان، ص14-15</ref>.
    [[تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام]]


    2. آقاى عليرضا ميرزامحمد، قطعه شعرى با عنوان «دريغا كه استاد رفت»، در رثاى علامه سروده كه ابياتى از آن چنين است:<ref>مقدمه كتاب، ص بيست تا بيست و سه</ref>.
    [[تراجم الرجال: مجموعه تراجم لأعلام اکثرهم مغمورون تنشر موادها التاریخیة لاول مرة]]
    {{شعر}}
    {{ب|''به خلوتگه خاص جان‌آفرين''|2=''حكيم سخن‌سنج نقاد رفت''}}
    {{ب|''نسيم سحرخيز آزادگى''|2=''بسيم و سبك‌بال و دلشاد رفت''}}
    {{ب|''مريد مراد همه عارفان''|2=''مراد مريدان امجاد رفت''}}
    {{ب|''خردمند فرزانه پاك‌باز''|2=''زداينده زنگ الحاد رفت''}}
    {{ب|''به تفسير ميزان مهتاب‌گون''|2=''روان، شاد كرد و روان‌شاد رفت''}}
    {{ب|''خمينى‌مرام و كلينى‌مقام''|2=''هم‌آساى سلمان و مقداد رفت''}}
    {{پایان شعر}}


    [[همرهی خضر: بیست‌و‌پنج سال همراه علامه امینی، گوشه‌هایی از زندگی علامه امینی]]


    3. شايان توجه است كه مقاله‌اى به زبان عربى و از آثار قلمى استاد [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]] درباره اثبات واجب الوجود در چهار فصل، همراه با ترجمه و شرح آن از [[محمدی گیلانی، محمد|محمد محمدى گيلانى]]، زينت‌بخش اين يادنامه است. اين مقاله، حاصل بيانات مرحوم علامه در جلسات بحث‌هاى شب‌هاى پنج‌شنبه و جمعه است كه خود آن را به نگارش درآورده است. [[محمدی گیلانی، محمد|محمد محمدى گيلانى]]، در معرفى اين رساله، نوشته است: «مقاله حاضر، ترجمه و شرحى است بر مقاله وجيزه «اثبات واجب الوجود و صفاتش»، تأليف استاد حجةالله البالغة، لسان صدق اسلام، علامه سيد محمدحسين طباطبائى(قدس‌سره) كه در بحث‌هاى ليالى پنج‌شنبه و جمعه ايراد فرموده‌اند و خود آن حضرت به قيد كتابت درآورده‌اند و اينجانب از نسخه مخطوطه به خط مباركش استنساخ كرده‌ام. چون مقاله مذكور با وجازتى كه دارد، محتوى دُرَر اصول و قواعدى است كه در صدف بيان آن معلم اكبر مكنون بوده، بر آن شدم كه در شرحى دور از اطناب و ايجاز، آن دُر ثمين و يتيم را منسلك كنم و در تنظيم اين انسلاك، از ديگر بيانات آن بزرگوار بهره‌بردارى كرده‌ام...» <ref>ر.ك: متن كتاب، ص3</ref>.
    [[طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)]]


    4. دكتر رضا داورى اردكانى در سخنانى ذيل عنوان «دفاع از فلسفه»، به بررسى ارزش فلسفه و نقش علامه پرداخته و از جمله نوشته: «علامه طباطبائى، محقق و مدافع جدى فلسفه در عصر حاضر و از بزرگان تاريخ فلسفه معاصر است. در واقع وجود ايشان و وجود شاگردانى كه تربيت كرده‌اند، خود دفاعى است از فلسفه... دفاع از فلسفه براى اين نيست كه همه چيز را از فلسفه بخواهيم و تمام اميد خود را به فلسفه ببنديم... از فلسفه به‌عنوان تفكر بايد دفاع كرد...» <ref>ر.ك: همان، ص29-56</ref>.
    [[الفوائد الرضوية في أحوال علماء المذهب الجعفرية]]


    5. يكى از شاگردان ايشان نوشته است: «بعضى اوقات در جلسات خصوصى، بحث «وجود رابط و مستقل» كه هر دو از تقسيمات «مطلق وجود» است، پيش مى‌آمد؛ بنده بارها از ايشان شنيدم كه مى‌فرمود: اگر كسى معناى وجود رابط را خوب درك كند، يك‌چهارم فلسفه را دريافته است. وجود معلول، وجودى است رابط؛ يعنى از خودش هيچ‌گونه استقلالى ندارد تا آنجا كه بعضى از فلاسفه وجود رابط را «وجود حرفى» ناميده‌اند. گاهى كه بحث «فناى مخلوق و غناى خالق» پيش مى‌آمد، از اشعار سعدى و امثال او استفاده مى‌كردند كه البته در آثار قلمى ايشان اين نكته كمتر مشهود است» <ref>همان، ص176</ref>.
    [[زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی]]


    6. در مقاله «نقش علامه طباطبائى در معارف اسلامى» چنين آمده است: «... استاد در ضمن تدريس تفسير قرآن، به مسائل اجتماعى كه مى‌بايست تدريجا جامعه ما با آنها آشنا بشود و براى آنها از مدارك اصيل اسلامى راه حل بيابد، توجه خاصى مبذول مى‌فرمود. اين كتاب منشأ آن شد كه تمام گويندگان و نويسندگان اسلامى براى تحقيق در مسائل دين، فرهنگ جامعه، اقتصاد، سياست، تاريخ و ساير ابعاد زندگى انسان به آن مراجعه كرده، از رهنمودهاى استاد در حل همه اين مسائل بهره بگيرند؛ يعنى [[الميزان في تفسير القرآن|تفسير الميزان]]، كليد حلى بود براى همه مشكلات فرهنگى و دينى جامعه‌اى كه در راه تكامل و فراهم آوردن زمينه‌هاى انقلاب اسلامى قدم برمى‌داشت. استاد به تناسب نياز جامعه، مقالاتى مى‌نوشت. مقالاتى كه در مجموعه مرجعيت و روحانيت نوشته شده، نشانه فكر عميق و ذهن دورانديش استاد است و نشان مى‌دهد كه وى، براى حكومت اسلامى چگونه راه‌جويى مى‌كرده و ديگران را بدان راهنمايى و ارشاد مى‌نموده است. ايشان، زمانى صحبت از حكومت اسلامى و زعامت روحانيت مى‌كرد كه حتى انديشه آن از مغزهاى بسيارى از روشنفكران به‌دور بود...» <ref>همان، ص200-201</ref>.
    [[تكملة أمل الآمل]]


    7. در مقاله «قرآن و حكمت» چنين نوشته شده است: «... [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]]، مى‌گويد: قرآن را بايد از طريق خود قرآن فهميد و آيات قرآن را بايد به‌وسيله آيات ديگر قرآن تفسير كرد. قرآن، معرِّف زبان خويش است و... در آنجا نامى از متكلمين به ميان مى‌آورند كه آنها قرآن را بر طبق افكار كلامى خود تأويل و تطبيق كرده و تفسير نموده‌اند. از فلاسفه نام مى‌برند كه آيات قرآن را بر حسب فلسفه و فكر خود تأويل و تفسير نمودند. از متصوفه مى‌گويند كه آنها نيز به اسم تفسيرهاى عرفانى، افكار خود را وارد تفسير قرآن كرده‌اند. حتى در قرون اخير، به‌خصوص در عصر ما، عده‌اى، علوم طبيعى را وارد قرآن كردند و خواستند آيات قرآن را بر طبق نظريات دانشمندان طبيعى، تفسير و تأويل نمايند. عده‌اى نيز آيات قرآن را بر طبق نظريات فلاسفه تجربى‌مسلك اروپا و يا پراگماتيست‌ها (معتقدان به اصالت عمل) تأويل كردند...» <ref>ر.ك: همان، ص208</ref>.
    [[میرحامد حسین (حکیمی)]]


    8. در مقاله «هدايت در قرآن» چنين آمده است: «... ديگران، آيه ''' «فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لا أُحِبُّ الْآفِلِينَ» ''' را بر تفكر حصولى و برهان عقلى توجيه نموده و آن را به‌صورت يك برهان فكرى تفسير كرده‌اند؛ گروهى از راه حدوث ستاره و قمر و آفتاب و گروهى از راه امكان ماهوى آنها و گروهى از راه حركت و تحول آنها با تتميم آن به دست توانمند حركت جوهرى، ولى حضرت استاد [[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبايى]]، بين براهين ابراهيم خليل(ع) تحليل عميق كرده و برهان حصولى ''' «رَبِّي الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ» ''' را و همچنين استدلال فكرى ''' «فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ» ''' را از راه فطرى و كشش درونى و از محبت نهانى به جستجوى محبوب ذاتى پرداختن، جدا كرد و اين حجت الهى را تبيين فطرت دانست، نه تعليل فكرت و معيار آن را ضرورت محبت اولا و ضرورت تعلق آن به محبوب زوال‌ناپذير ثانيا مى‌داند و...» <ref>ر.ك: همان، ص332</ref>.
    [[فهرست آل بابويه و علماء البحرين]]


    9. برخى از مقالات اين يادنامه، مانند «ولايت تكوينى» و «نقد و بررسى برخى از آثار و نظريات حميدالدين کرمانى»، براى گرامى‌داشت علامه تنظيم شده و ارتباط مستقيمى به ايشان ندارد.
    [[النصرة لشيعة البصرة]]


    == وضعيت كتاب ==
    [[مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع جدید)]]


    [[مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه، عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع قدیم)]]


    براى كتاب حاضر، متأسفانه فقط فهرست اجمالى مطالب (مقدمه كتاب، ص نُه) فراهم شده و فهرست‌هاى فنى و حتى فهرست منابع تنظيم نشده است. شايان توجه است آنچه در اين اثر تحت عنوان «فهرست منابع» آمده <ref>متن كتاب، ص335-339</ref>، افزون بر آنكه فقط مربوط به يك مقاله «هدايت در قرآن» است و نه همه مقالات، در واقع، فهرست منابع نيست و پى‌نوشت است و در آن مشخصات كتاب‌شناختى منابع ذكر نشده است.
    [[میر محمدمؤمن استرآبادی مروج تشیع در جنوب هند]]


    كتاب حاضر، مستند است، ولى نويسندگان با شيوه‌هاى گوناگون عمل كرده‌اند؛ برخى درون‌متنى <ref>ر.ك: همان، ص85، 117-118، 121 و...</ref> و برخى با پاورقى <ref>همان، ص69</ref> و برخى به‌صورت پى‌نوشت <ref>ر.ك: همان، ص335-339</ref>، ارجاعات خود را بيان كرده‌اند. اين ارجاعات، به‌طور معمول، ذكر نام و نشان آيات و يا عنوان منابع مورد نظر همراه با شماره جلد و صفحه است <ref>همان، ص16 و 65، پاورقى 1-3 و...</ref> و گاهى توضيحى است <ref>همان، ص43، پاورقى 1؛ ص81، پاورقى 1 و...</ref>.
    [[مؤلفو الشيعة في صدر الإسلام]]


    [[مطلع انوار: احوال دانشوران شیعه پاکستان و هند]]


    ==پانويس ==
    [[رياض العلماء و حياض الفضلاء (مطبعة الخيام)]]
    <references />


    == منابع مقاله ==
    [[موسوعة طبقات الفقهاء]]


    مقدمه و متن كتاب.
    [[آینه دانشوران]]


    [[الشمس الساطعة؛ رسالة في ذكری العالم الرباني العلامة السيد محمدحسين الطباطبائي التبريزي]]


    == پیوندها ==


    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۳

    یادنامه علامه طباطبایی
    یادنامه علامه طباطبایی
    پدیدآوراننخستین کنگره فرهنگی به مناسبت سالگرد رحلت مرحوم علامه محمدحسین طباطبائی (گردآورنده)
    ناشرانجمن اسلامی حکمت و فلسفه ايران
    مکان نشرتهران - ایران
    چاپ1
    موضوعاسلام - مقاله‌ها و خطابه‌ها

    طباطبایی، سید محمدحسین، 1281 - 1360 - کنگره‏‌ها

    طباطبایی، سید محمدحسین، 1281 - 1360 - یادنامه‌ها

    فلسفه اسلامی - مقاله‌ها وخطابه‌ها
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ط‎‏2‎‏ک‎‏9‎‏ ‎‏1361
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، یادنامه (ابهام‌زدایی) را ببینید.

    يادنامه علامه طباطبايى، اثر جمعى از دانشوران ايرانى (محمد محمدى گيلانى، رضا داورى اردكانى، محمدتقى جعفرى، حسن حسن‌زاده آملى، احمد احمدى، محمدتقى مصباح، عبدالله جوادى آملى، عبدالمحسن مشكوةالدينى، عليرضا ميرزامحمد، محمد عبدخدايى و غلامحسين ابراهيمى دينانى) و حاصل مشاركت آنان در نخستين سمينار بزرگداشت علامه طباطبايى است كه در آبان 1361 به همت مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى برگزار گرديد.

    در اين كتاب، جنبه‌هایى از زندگى اخلاقى، علمى و انديشه‌هاى استاد علامه سيد محمدحسين طباطبايى (تبريز 1282-1360ش، قم) شناسانده شده است.

    ساختار

    كتاب حاضر، از پيام مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگى و همچنين پيام رياست جمهورى وقت، شعرى تحت عنوان «دريغا كه استاد رفت» و متن اصلى (شامل ده مقاله) تشكيل شده است.

    هرچند اين مجموعه، نويسندگان متعددى دارد و در نتيجه، روش مورد استفاده در آن نيز گوناگون است، ولى مى‌توان گفت كه بسيارى از دانشوران مذكور، از روش تحليل عقلى و برخى از پژوهش نقلى و تحليل تاريخى بهره برده‌اند.

    زبان و ادبيان استفاده‌شده در اين مجموعه، اصطلاحى و فنى است؛ پس مخاطبان، صاحب‌نظران كلام، فلسفه و ساير علوم اسلامى و آشنايان با زبان عربى و اصطلاحات فلسفه اسلامى هستند.

    گزارش محتوا

    هرچند درباره محتواى اين اثر، گفتنى‌ها فراوان است، ولى به جهت ضيق مجال به بيان چند نكته اكتفا مى‌شود:

    1. مقام معظم رهبرى كه در زمان برگزارى اين سمينار، مسئوليت رياست جمهورى را بر عهده داشته، در پيام خودش با اشاره به عظمت علمى و اخلاقى علامه افزوده است: «... چهره معنوى او، سيماى پرصلابت مردى بود كه ايمانى استوار و عرفانى راستين را با دانشى گسترده و عميق توأم ساخته و با آميزه شگفت وجود خويش ثابت كرده بود كه اسلام مى‌تواند سوز درون دل‌سوختگان شيفته را با عقل راسخ فرزانگان فرهيخته يكجا گرد آورد. او، در يكى از حساس‌ترين دوران‌هاى حيات اسلام و تشيع، جانانه به دفاع از حريم معنويت اسلامى و حكمت و معرفت الهى برخاست و مفاهيم زيباى اجتماعى اسلام را از آيات كلام الهى استخراج كرد و به عرضه كامل و جامع اسلام پرداخت..[۱]
    2. آقاى عليرضا ميرزامحمد، قطعه شعرى با عنوان «دريغا كه استاد رفت»، در رثاى علامه سروده كه ابياتى از آن چنين است:[۲]
      به خلوتگه خاص جان‌آفرينحكيم سخن‌سنج نقاد رفت
      نسيم سحرخيز آزادگىبسيم و سبک ‌بال و دلشاد رفت
      مريد مراد همه عارفانمراد مريدان امجاد رفت
      خردمند فرزانه پاک‌باززداينده زنگ الحاد رفت
      به تفسير ميزان مهتاب‌گونروان، شاد كرد و روان‌شاد رفت
      خمينى‌مرام و كلينى‌مقامهم‌آساى سلمان و مقداد رفت
    3. شايان توجه است كه مقاله‌اى به زبان عربى و از آثار قلمى استاد علامه طباطبايى درباره اثبات واجب‌الوجود در چهار فصل، همراه با ترجمه و شرح آن از محمد محمدى گيلانى، زينت‌بخش اين يادنامه است. اين مقاله، حاصل بيانات مرحوم علامه در جلسات بحث‌هاى شب‌هاى پنج‌شنبه و جمعه است كه خود آن را به نگارش درآورده است. محمد محمدى گيلانى، در معرفى اين رساله، نوشته است: «مقاله حاضر، ترجمه و شرحى است بر مقاله وجيزه «اثبات واجب‌الوجود و صفاتش»، تأليف استاد حجةالله البالغة، لسان صدق اسلام، علامه سيد محمدحسين طباطبائى (قدس‌سره) كه در بحث‌هاى ليالى پنج‌شنبه و جمعه ايراد فرموده‌اند و خود آن حضرت به قيد كتابت درآورده‌اند و اينجانب از نسخه مخطوطه به خط مبارکش استنساخ كرده‌ام. چون مقاله مذكور با وجازتى كه دارد، محتوى دُرَر اصول و قواعدى است كه در صدف بيان آن معلم اكبر مكنون بوده، بر آن شدم كه در شرحى دور از اطناب و ايجاز، آن دُر ثمين و يتيم را منسلك كنم و در تنظيم اين انسلاك، از ديگر بيانات آن بزرگوار بهره‌بردارى كرده‌ام...»[۳]
    4. دكتر رضا داورى اردكانى در سخنانى ذيل عنوان «دفاع از فلسفه»، به بررسى ارزش فلسفه و نقش علامه پرداخته و از جمله نوشته: «علامه طباطبائى، محقق و مدافع جدى فلسفه در عصر حاضر و از بزرگان تاريخ فلسفه معاصر است. در واقع وجود ايشان و وجود شاگردانى كه تربيت كرده‌اند، خود دفاعى است از فلسفه... دفاع از فلسفه براى اين نيست كه همه چيز را از فلسفه بخواهيم و تمام اميد خود را به فلسفه ببندیم... از فلسفه به‌عنوان تفكر بايد دفاع كرد...»[۴]
    5. يكى از شاگردان ايشان نوشته است: «بعضى اوقات در جلسات خصوصى، بحث «وجود رابط و مستقل» كه هر دو از تقسيمات «مطلق وجود» است، پيش مى‌آمد؛ بنده بارها از ايشان شنيدم كه مى‌فرمود: اگر كسى معناى وجود رابط را خوب درك كند، يك‌چهارم فلسفه را دريافته است. وجود معلول، وجودى است رابط؛ يعنى از خودش هيچ‌گونه استقلالى ندارد تا آنجا كه بعضى از فلاسفه وجود رابط را «وجود حرفى» ناميده‌اند. گاهى كه بحث «فناى مخلوق و غناى خالق» پيش مى‌آمد، از اشعار سعدى و امثال او استفاده می‌كردند كه البته در آثار قلمى ايشان اين نكته كمتر مشهود است»[۵]
    6. در مقاله «نقش علامه طباطبائى در معارف اسلامى» چنين آمده است: «... استاد در ضمن تدريس تفسير قرآن، به مسائل اجتماعى كه مى‌بايست تدريجا جامعه ما با آنها آشنا بشود و براى آنها از مدارک اصيل اسلامى راه حل بيابد، توجه خاصى مبذول مى‌فرمود. اين كتاب منشأ آن شد كه تمام گويندگان و نويسندگان اسلامى براى تحقيق در مسائل دين، فرهنگ جامعه، اقتصاد، سياست، تاريخ و ساير ابعاد زندگى انسان به آن مراجعه كرده، از رهنمودهاى استاد در حل همه اين مسائل بهره بگيرند؛ يعنى تفسير الميزان، كليد حلى بود براى همه مشكلات فرهنگى و دينى جامعه‌اى كه در راه تكامل و فراهم آوردن زمينه‌هاى انقلاب اسلامى قدم برمى‌داشت. استاد به تناسب نياز جامعه، مقالاتى مى‌نوشت. مقالاتى كه در مجموعه مرجعيت و روحانیت نوشته شده، نشانه فكر عميق و ذهن دورانديش استاد است و نشان مى‌دهد كه وى، براى حكومت اسلامى چگونه راه‌جويى مى‌كرده و ديگران را بدان راهنمايى و ارشاد مى‌نموده است. ايشان، زمانى صحبت از حكومت اسلامى و زعامت روحانیت مى‌كرد كه حتى انديشه آن از مغزهاى بسيارى از روشنفكران به‌دور بود...»[۶]
    7. در مقاله «قرآن و حكمت» چنين نوشته شده است: «... علامه طباطبايى، مى‌گويد: قرآن را بايد از طريق خود قرآن فهميد و آيات قرآن را بايد به‌وسيله آيات ديگر قرآن تفسير كرد. قرآن، معرِّف زبان خويش است و... در آنجا نامى از متكلمين به ميان مى‌آورند كه آنها قرآن را بر طبق افكار كلامى خود تأويل و تطبيق كرده و تفسير نموده‌اند. از فلاسفه نام مى‌برند كه آيات قرآن را بر حسب فلسفه و فكر خود تأويل و تفسير نمودند. از متصوفه مى‌گويند كه آنها نيز به اسم تفسيرهاى عرفانى، افكار خود را وارد تفسير قرآن كرده‌اند. حتى در قرون اخير، به‌خصوص در عصر ما، عده‌اى، علوم طبيعى را وارد قرآن كردند و خواستند آيات قرآن را بر طبق نظريات دانشمندان طبيعى، تفسير و تأويل نمايند. عده‌اى نيز آيات قرآن را بر طبق نظريات فلاسفه تجربى‌مسلك اروپا و يا پراگماتيست‌ها (معتقدان به اصالت عمل) تأويل كردند...»[۷]
    8. در مقاله «هدايت در قرآن» چنين آمده است: «... ديگران، آيه «فَلَمَّا أَفَلَ قالَ لا أُحِبُّ الْآفِلِينَ» را بر تفكر حصولى و برهان عقلى توجيه نموده و آن را به‌صورت يك برهان فكرى تفسير كرده‌اند؛ گروهى از راه حدوث ستاره و قمر و آفتاب و گروهى از راه امكان ماهوى آنها و گروهى از راه حركت و تحول آنها با تتميم آن به دست توانمند حركت جوهرى، ولى حضرت استاد علامه طباطبايى، بين براهين ابراهيم خليل(ع) تحليل عميق كرده و برهان حصولى «رَبِّي الَّذِي يُحْيِي وَ يُمِيتُ» را و همچنين استدلال فكرى «فَإِنَّ اللَّهَ يَأْتِي بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِها مِنَ الْمَغْرِبِ» را از راه فطرى و كشش درونى و از محبت نهانى به جستجوى محبوب ذاتى پرداختن، جدا كرد و اين حجت الهى را تبيين فطرت دانست، نه تعليل فكرت و معيار آن را ضرورت محبت اولا و ضرورت تعلق آن به محبوب زوال‌ناپذير ثانيا مى‌داند و...»[۸]
    9. برخى از مقالات اين يادنامه، مانند «ولايت تكوينى» و «نقد و بررسى برخى از آثار و نظريات حميدالدين کرمانى»، براى گرامى‌داشت علامه تنظيم شده و ارتباط مستقيمى به ايشان ندارد.

    وضعيت كتاب

    براى كتاب حاضر، متأسفانه فقط فهرست اجمالى مطالب (مقدمه كتاب، ص نُه) فراهم شده و فهرست‌هاى فنى و حتى فهرست منابع تنظيم نشده است. شايان توجه است آنچه در اين اثر تحت عنوان «فهرست منابع» آمده[۹]، افزون بر آنكه فقط مربوط به يك مقاله «هدايت در قرآن» است و نه همه مقالات، در واقع، فهرست منابع نيست و پى‌نوشت است و در آن مشخصات كتاب‌شناختى منابع ذكر نشده است.

    كتاب حاضر، مستند است، ولى نويسندگان با شيوه‌هاى گوناگون عمل كرده‌اند؛ برخى درون‌متنى[۱۰] و برخى با پاورقى[۱۱] و برخى به‌صورت پى‌نوشت[۱۲]، ارجاعات خود را بيان كرده‌اند. اين ارجاعات، به‌طور معمول، ذكر نام و نشان آيات و يا عنوان منابع مورد نظر همراه با شماره جلد و صفحه است[۱۳] و گاهى توضيحى است[۱۴]


    پانويس

    1. ↑ ر.ک: همان، ص14-15
    2. ↑ مقدمه كتاب، ص بيست تا بيست و سه
    3. ↑ ر.ک: متن كتاب، ص3
    4. ↑ ر.ک: همان، ص29-56
    5. ↑ همان، ص176
    6. ↑ همان، ص200-201
    7. ↑ ر.ک: همان، ص208
    8. ↑ ر.ک: همان، ص332
    9. ↑ متن كتاب، ص335-339
    10. ↑ ر.ک: همان، ص85، 117-118، 121 و...
    11. ↑ همان، ص69
    12. ↑ ر.ک: همان، ص335-339
    13. ↑ همان، ص16 و 65، پاورقى 1-3 و...
    14. ↑ همان، ص43، پاورقى 1؛ ص81، پاورقى 1 و...

    منابع مقاله

    مقدمه و متن كتاب.

    وابسته‌ها

    الدرجات الرفيعة في طبقات الشيعة

    كاخ دلاویز یا تاریخ شریف رضی

    یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی

    الشريف الرضي

    پیشگامان تشیع در ایران، همراه با رویکردی تفصیلی به رجال اشعریان

    شیعه و پایه‌گذاری علوم اسلامی

    اختران فضیلت

    حياة الشيخ محمد بن يعقوب الكليني

    مصفی المقال في مصنفي علم الرجال

    التدوين في أخبار قزوين

    سید رضی مؤلف نهج‌البلاغه

    أكذوبتان... حول الشريف الرضي التقي الزاهد

    مع علماء النجف الأشرف

    معجم أعلام الشيعة

    تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام

    تراجم الرجال: مجموعه تراجم لأعلام اکثرهم مغمورون تنشر موادها التاریخیة لاول مرة

    همرهی خضر: بیست‌و‌پنج سال همراه علامه امینی، گوشه‌هایی از زندگی علامه امینی

    طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)

    الفوائد الرضوية في أحوال علماء المذهب الجعفرية

    زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی

    تكملة أمل الآمل

    میرحامد حسین (حکیمی)

    فهرست آل بابويه و علماء البحرين

    النصرة لشيعة البصرة

    مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع جدید)

    مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه، عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع قدیم)

    میر محمدمؤمن استرآبادی مروج تشیع در جنوب هند

    مؤلفو الشيعة في صدر الإسلام

    مطلع انوار: احوال دانشوران شیعه پاکستان و هند

    رياض العلماء و حياض الفضلاء (مطبعة الخيام)

    موسوعة طبقات الفقهاء

    آینه دانشوران

    الشمس الساطعة؛ رسالة في ذكری العالم الرباني العلامة السيد محمدحسين الطباطبائي التبريزي

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=یادنامه_علامه_طباطبایی&oldid=755711»