الجواهر (ابهام‌زدایی)

الجواهر، معادل، عنوانی برای هر یک از کتابهای ذیل است:

• الجواهر في تفسير القرآن الکريم تألیف عالم شافعی شیخ طنطاوی جوهری مصری (درگذشته 1358ق)، مهم‌ترین و جنجالی‌ترین تألیف جوهری است که به علوم غیر دینی و تفسیر علمی توجهی شدید کرده است. کتاب توسط محمد عبدالسلام شاهین تحقیق و تصحیح شده است.

• الجواهر الثمينة في محاسن المدينة تأليف سيد‌ ‎محمد كبريت المدنى (1012 - 1070ق) از علماى اهل سنت است. نویسنده در اين اثر امتيازات و اماكن مدينه منوره از منابع مختلف گردآوردى است.

• تفسير الثعالبي المسمی بالجواهر الحسان في تفسير القرآن كه نام اصلى آن «الجواهر الحسان في تفسير القرآن» است، تأليف عبدالرحمن بن محمد بن مخلوف، ابوزيد ثعالبى (786 - 875ق)، از جمله تفاسير اهل سنت

• جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام اثر شيخ الفقها و امام المحققين محمدحسن بن شيخ باقر بن شيخ عبدالرحيم نجفى (1266 - 1192 ق)، از مشهورترين و با ارزش‌ترين آثار فقهى قرن سيزدهم كتاب «جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام» مى‌باشد.

• الجواهر السنیة في الأحادیث القدسیة از تأليفات محمد بن حسن بن على بن حسین حرّ عاملى معروف به شيخ حرّ عاملى (متوفى 1104ق) است.

• الجواهر الغوالي في فروع العلم الإجمالي اثر آيت‌الله سيّد محمّد موسوى جزايرى، به زبان عربى است و به بحث پيرامون فروع مختلف علم اجمالى در نماز و وضو و غسل و روزه و... مى‌پردازد.

• الجواهر الفخرية في شرح الروضة البهية تأليف آیت‌الله قدرت‌الله وجدانى فخر، شرح مبسوطى بر كتاب «الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية» تأليف زين‌الدين بن على، معروف به شهيد ثانى، دربردارنده اكثر ابواب و مباحث فقهى است.

• الجواهر و صفاتها تأليف يحيى بن ماسويه از اولین نگاشته‌ها در زمينه سنگ‌شناسى و جواهرشناسى به زبان عربى است. سال تأليف اين اثر به درستى معلوم نيست.

• معجم فقه الجواهر معجمى است كه براى تشخيص و تبيين مطالب كتاب گران‌سنگ جواهر الكلام فى شرح شرائع الاسلام، تأليف گرديده است.

• بحر الجواهر اثر محمد بن يوسف هروى در موضوع علم لغت، فرهنگنامه‌اى جامع از لغات طبى است كه توسط مؤسسه احياء طب طبيعى مورد تحقيق قرار گرفته و در يك جلد منتشر است.

• الیواقیت و الجواهر في بیان عقائد الأکابر أثر عبدالوّهاب بن أحمد بن علی شعرانی (متوفای973ق) است که موضوع آن، بیان عقاید بزرگان با رویکرد تطبیق بین عقاید أهل عرفان و أهل فکر می‌باشد.

• معدن الجواهر و رياضة الخواطر اثر ابوالفتح، محمد بن على كراجكى (متوفاى 449 هجرى) در موضوع آداب و حِكم و سخنان پيامبر و ائمه عليهم‌السلام و سخنان ديگر پيامبران الهى و حكما و زهاد.

• الجماهر في الجواهر نوشته ابوریحان بیرونی، که غالباً به خطا الجماهر فی معرفة جواهر نامیده می‌شود، کتابی یک جلدی به زبان عربی، در موضوع سنگ‌های گرانبها و فلزات و آلیاژهای فلزی معروف است. تحقیق و مقدمه کتاب به قلم یوسف الهادی است.

• نخب الذخائر في أحوال الجواهر تألیف محمد بن ابراهيم بن ساعد انصارى (متوفى 749ق) مشهور به ابن‌ اكفانى از جمله كتاب‌هايى است كه به مبحث سنگ‌شناسى -خصوصاً سنگ‌هاى قيمتى- اختصاص دارد.

• خزینة الجواهر في زینت المنابر نوشته علی‌اکبر نهاوندی (1369-1278ق) است. مؤلف در این اثر تجربه‌های منبری خود را که طی ده‌ها سال فراهم آورده است، دسته‌بندی کرده و در اختیار اهل منبر و مردم گذاشته است.

• عرايس الجواهر و نفايس الأطايب اثر ابوالقاسم عبدالله كاشانى به فارسى و متعلق به قرن هشتم هجرى‌است. نویسنده به موضوع خواص جواهر و اطايب كه از قديمى ترين ايام گرانبها و گرانقدر بوده پرداخته است.

• جواهر التفسیر تألیف ملاحسین واعظ کاشفی سبزواری به زبان فارسى شامل تفسير سوره‌هاى حمد، بقره، آل‌عمران و بخشى از سوره نساء (آيه 84) مى‌باشد.

• قلائد الجواهر في مناقب تاج الأولیاء و معدن الأصفیاء و سلطان الأولیاء الشیخ محیی‌‌الدین عبدالقادر الجیلانی اثر شيخ محمد بن يحيى تاذفى؛ درباره ولادت، ازدواج و وفات و مناقب عبدالقادر گیلانی نوشته شده است.

• نثر الجواهر و الدرر في علماء القرن الرابع عشرتألیف یوسف عبدالرحمن مرعشلی است که در آن اعلام قرن چهاردهم را گرد آورده است. کتاب دیگری نیز با عنوان «عقد الجوهر فی علماء الربع الأول من القرن الخامس عشر» در ذیل این کتاب به قلم نویسنده ذکر شده است.

• جواهر الآثار في ترجمة مثنویاثر عبدالعزیز صاحب الجواهردر شش جلد ترجمه عربی، تحقیقو تلخیص مثنوی معنوی مولوی رومی است.

• نزهة النواظر در ترجمه معدن الجواهر ترجمه كتاب معدن الجواهر، اثر محمد بن على كراجكى است كه توسط شيخ عباس قمى از عربى به فارسى ترجمه شده است.

• جواهر الكلام في ثوبه الجديد تأليف شيخ محمدحسن نجفى اصفهانى، معروف به صاحب جواهر (1266 - 1200ق) است كه به زبان عربى و در موضوع فقه استدلالى مى‌باشد.

• جواهر الفقه و تليه رسالتان (العقائد الجعفرية و خمسون مسألة اعتقاديه)اثر قاضى سعد‌الدين ابوالقاسم عبدالعزيز بن نحرير بن براج طرابلسى، معروف به قاضى ابن براج (م 481 ق) است.

• الجوهر الثمين في تفسير الكتاب المبين به زبان عربى، اثر سيد‌ ‎عبدالله شبر، متعلق به قرن 13ق، مجموعه‌اى تفسيرى از كل آيات قرآن كريم است.