آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌نور
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR02200.jpg|بندانگشتی|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن]]
[[پرونده:NUR02200.jpg|بندانگشتی|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
|-
! نام!! data-type='authorName'|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
! نام!! data-type="authorName" |آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
|-
|-
|نام های دیگر  
|نام‌های دیگر  
|data-type='authorOtherNames'| ت‍ه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
| data-type="authorOtherNames" | ت‍ه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
 
طه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
طه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
 
آق‍اب‍زرگ الطهرانی
آق‍اب‍زرگ‌ الطهرانی
 
منزوی، محمدمحسن بن علی
منزوی، محمدمحسن بن علی
|-
|-
|نام پدر  
|نام پدر  
|data-type='authorfatherName'|علی  
| data-type="authorfatherName" |علی  
|-
|-
|متولد  
|متولد  
|data-type='authorbirthDate'|1255 هـ.ش یا 1876 م
| data-type="authorbirthDate" |1255 ش یا 1876 م
|-
|-
|محل تولد
|محل تولد
|data-type='authorBirthPlace'|تهران
| data-type="authorBirthPlace" |تهران
|-
|-
|رحلت  
|رحلت  
|data-type='authorDeathDate'|1348 هـ.ش یا 1389 هـ.ق یا 1970 م نجف اشرف  
| data-type="authorDeathDate" |1348 ش یا 1389 ق یا 1970‌م نجف اشرف  
|-
|-
|اساتید
|اساتید
|data-type='authorTeachers'|مولى زين العابدين محلّاتى، شيخ محمد رضا قارى، شيخ محمد حسين خراسانى،
| data-type="authorTeachers" |مولى زين‌العابدين محلّاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسین خراسانى،
|-
|-
|برخی آثار
|برخی آثار
|data-type='authorWritings'|[[التبيان في تفسير القرآن]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: مقدمه نويس
| data-type="authorWritings" |[[التبيان في تفسير القرآن]]


[[طبقات أعلام الشیعة]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
[[طبقات أعلام الشیعة]]


[[زندگینامه و آثار شیخ طوسی]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
[[زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی]]


[[الذریعة الی تصانیف الشیعة]] / نوع اثر: کتاب  / نقش: نويسنده
[[الذریعة الی تصانیف الشیعة]]  
|-class='articleCode'
|- class="articleCode"
|کد مولف
|کد مؤلف
|data-type='authorCode'|2200
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE02200AUTHORCODE
|}
|}
</div>
</div>
{{کاربردهای دیگر|منزوی (ابهام زدایی)}}
'''محمدمحسن بن علی ‌بن محمدرضا ‌بن ‌محسن ‌بن علی‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی''' (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/۱۸۷۶-۱۹۷۰م)، معروف به شيخ آقابزرگ تهرانى فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در مجامع علمى به «آقابزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و این لقب را در سال 1350ق گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى» مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند. خانواده ايشان علم و تجارت را یکجا جمع كرده است.


==ولادت==
در سال 1293ق مطابق با ۱۸ فروردین ۱۲۵۵ش در تهران به دنيا آمد.


'''محمدمحسن بن‌ علی ‌بن‌ محمدرضا ‌بن‌ ‌محسن ‌بن‌ علی ‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی''' معروف به '''شيخ آقا بزرگ تهرانى'''( ۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/ ۱۸۷۶- ۱۹۷۰م) فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در  مجامع علمى به «آقا بزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و اين لقب را در سال 1350 قمرى گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى»مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند خانوادۀ ايشان علم و تجارت را يكجا جمع كرده است.
==تحصيلات==
 
مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسی و ديوان‌هاى اشعار بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فراگرفت. در سال 1303ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقابزرگ لباس روحانیت پوشيد و از او خواستند به فراگیرى کتاب «جامع المقدمات» بپردازد. او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن، دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجوید، اصول فقه و حساب را نزد صاحب‌نظران این رشته‌ها تحصيل كرد؛ صاحب‌نظرانی همچون: مولى زين‌العابدين محلاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسين خراسانى، شيخ محمدباقر معزالدوله، میرزا محمود قمى، میرزا محمدتقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد‌ ‎عبدالكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى و میرزا ابراهیم زنجانى.
== ولادت و وفات ==
 
در سال 1293 هجرى قمرى مطابق 1254 شمسى در تهران به دنيا آمد و در تاريخ 1389 قمرى مطابق 1347شمسى چشم از جهان فرو بست.
 
== تحصيلات ==
 
مدرسۀ نخست او همان خانواده‌اش بود و كتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محلۀ «پامنار» حروف الفباء و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسى و ديوان‌هاى اشعارى بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فرا گرفت. در سال 1303 ه‍.ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقا بزرگ لباس روحانيت پوشيد و از او خواستند به فراگيرى كتاب جامع المقدمات بپردازد او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجويد، اصول فقه و حساب را نزد صاحبنظران اين رشته‌ها تحصيل كرد.
 
 
== اساتید ==
 
مولى زين العابدين محلّاتى، شيخ محمد رضا قارى، شيخ محمد حسين خراسانى، شيخ محمد باقر معزّ الدوله، ميرزا محمود قمى، ميرزا محمد تقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد عبد الكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى، ميرزا ابراهيم زنجانى
 
سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد استادان حوزۀ علميۀ نجف پرداخت، استادانى كه از علماء بزرگ بودند: سيد بزرگوار امام محمد كاظم يزدى، رهبر مصلح مجاهد شيخ محمد كاظم خراسانى، محدث بزرگ ميرزا حسين نورى.
 
وى همچنين از محضر تعدادى از علماى اعلام بهره برد از جمله: شيخ محمد طه نجف، سيد مرتضى كشميرى، حاج ميرزا حسين ميرزا خليل، سيد احمد حائرى تهرانى، ميرزا محمد على چهاردهى، ميرزا محمد تقى شيرازى رهبر انقلاب بزرگ عراق (1920)، شيخ الشريعۀ اصفهانى.
 
== سفرها ==
 
سال 1313 ه‍ ق (1274 شمسى) با برادرش كربلايى محمد ابراهيم به عراق سفر كرد تا براى زيارت به عتبات مقدسه مشرّف شود. سپس در سال 1314ه‍.ق به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحلۀ «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند در سال 9ال 9.ق كه استادش آخوند خراسانى از دنيا رفت به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمد تقى شيرازى حضور يابد. ايشان براى تأليف كتاب عظيمش الذريعة تا سال 1335ه‍.ق (1295 شمسى) -يعنى يك سال قبل از جنگ جهانى اول- در همانجا ماند.
 
در اين سال به كاظمين سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى كرد. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337 ه‍. ق) و تا سال 1354ه‍.ق در آنجا ماند.
 
در اين سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ايران بازگشت. در سال 1365ه‍.ق به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا «عليه السلام» نائل آمد. چهارمين و آخرين سفرش در سال 1382ه‍.ق (1341 شمسى) پيش آمد در سال 1364ه‍.ق (1323 شمسى) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ه‍.ق خانۀ خدا را زيارت كرد. در سر تا سر جهان اسلام از بيش از شصت كتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرستهاى ديگر كتابخانه‌ها را نيز خواند.
 
== مشايخ وى در اجازۀ روايت ==
 
علماى بزرگى كه قبلا تحت عنوان تحصيلات شيخ آقا بزرگ در عراق نام برديم از جمله كسانى هستند كه وى براى روايت از ايشان كسب اجازه كرد. اسامى علماى ذيل  را نيز بايد به اين فهرست افزود:


محمد على اّٰزهَرى مكّى مالكى (رئيس مدرّسان در مسجد الحرام)، عبد الوهاب بن عبد الله شافعى (امام جماعت مسجد الحرام)، ابراهيم بن احمد حمدى (از علماء مدينۀ منوره)، عبد القادر خطيب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)، عبد الرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر)
==سفرها==
سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد اساتید آن دیار پرداخت؛ استادانى كه از علمای بزرگ بودند، همچون: [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد‌ ‎محمدكاظم يزدى]]، شيخ محمدكاظم خراسانى، [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نورى]]، شيخ محمدطه نجف، سيد‌ ‎مرتضى كشمیرى، حاج میرزا حسین میرزا خليل، سيد‌ ‎احمد حائرى تهرانى، میرزا محمدعلى چهاردهى، [[شیرازی، محمدتقی بن محب‌علی|میرزا محمدتقى شيرازى]] و [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شيخ‌الشريعه اصفهانى]].
وی در سال 1313ق/1274ش، با برادرش كربلايى محمدابراهیم، برای زيارت عتبات مقدسه رهسپار عراق شد و در سال 1314ق، به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحله «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند. پس از رحلت استادش [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]، به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمدتقى شيرازى حضور يابد. ايشان برای تأليف کتاب عظيمش «الذريعة» تا سال 1335ق/1295ش، در همان جا ماند. در این سال به كاظمین سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى نمود. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337ق) و تا سال 1354ق در آنجا ماند.


از علماء دين و مجتهدان بزرگى كه شيخ بدانها اجازۀ روايت داد مى‌توان علماء ذيل را نام برد:
در این سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ایران بازگشت. در سال 1365ق، به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا(ع) نائل آمد. در سال 1364ق (1323ش) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ق خانه خدا را زيارت كرد.


سيد آقا حسين بروجردى، سيد عبد الحسين شرف الدين، سيد عبد الهادى شيرازى، سيد محمد رضا آل ياسين، شيخ محمد حسن مظفّر، سيد هبة الدين شهرستانى، سيد شهاب الدين مَرعَشى، سيد محمد صادق بحر العلوم، شيخ ميرزا محمد على اردوبادى، دكتر حسين على محفوظ
وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند.


== آثار مؤلف ==
==مشايخ وى در اجازه روايت==
{{ستون-شروع|2}}
# اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛
# محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛
# عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛
# ابراهیم بن احمد حمدى (از علماء مدينه منوره)؛
# عبدالقادر خطیب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)؛
# عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر).
{{پایان}}
==کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند==
{{ستون-شروع|2}}
# سيد‌ ‎آقا حسین بروجردى؛
# [[شرف‌الدین، سید عبدالحسین|سيد‌ ‎عبدالحسين شرف‌الدين]]؛
# سيد‌ ‎عبدالهادى شيرازى؛
# سيد‌ ‎محمدرضا آل ياسين؛
# شيخ محمدحسن مظفّر؛
# سيد‌ ‎هبةالدين شهرستانى؛
# سيد‌ ‎شهاب‌الدين مَرعَشى؛
# [[بحرالعلوم، محمد صادق|سيد‌ ‎محمدصادق بحرالعلوم]]؛
# شيخ میرزا محمدعلى اردوبادى؛
# دكتر حسینعلى محفوظ.
{{پایان}}


=== الف) چاپ شده: ===
==وفات==
وی در تاريخ 1389ق مطابق با ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ش در نجف اشرف چشم از جهان فروبست.
==آثار==
===چاپ‌شده===
{{ستون-شروع|2}}
# [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛
# طبقات أعلام الشيعة؛
# هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى (زندگی‌نامه [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزاى شيرازى]])؛
# حياة الشيخ الطوسى (زندگی‌نامه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]])؛
# مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛
# توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛
# المشيخة أو الإسناد المصفّى إلى آل بيت المصطفى؛
# ذيل المشيخة؛
# ذيل كشف الظنون.
{{پایان}}
===آثار خطى===
{{ستون-شروع|2}}
# حياة ثقةالإسلام ال[[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و شأن ال[[الکافی|كافى]] (زندگی‌نامه شيخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و موقعيت کتاب [[الکافی|كافى]])؛
# تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛
# النقد اللطيف في نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛
# ضياء المفازات في طرق مشايخ الإجازات؛
# إجازات الرواية و الوراثة في القرون الأخيرة الثلاثة (اجازه‌هاى نقل روايت و وراثت در سه قرن اخير)؛
# البدور الباهرة؛
# وقعة الطف الخالدة (واقعه جاودان طف)؛
# المجموعة الرجالية و التاريخية (مجموعه رجالى و تاريخى)؛
# منظومة في العقائد (منظومه‌اى در اعتقادات)؛
# تقرير محاضرات الشيخ الآخوند الخراسانى؛
# تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛
# تلخيص زاد المساكين؛
# ترجمة «العقيدة الإسلامیة»؛
# تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛
# شجرة السبطين؛
# الظليلة في أنساب بعض البيوتات الجليلة؛
# نزهة البصر في فهرست نسمة السحر؛
# الياقوت المزدهر في تلخيص «رياض الفكر»؛
# محصول مطلع البدور؛
# الدر النفيس في تلخيص رجال التأسيس؛
# حاشية على أمل الآمِل.
{{پایان}}


# الذريعة الى تصانيف الشيعة
{{آقا بزرگ تهرانى}}
# طبقات اعلام الشيعة
{{رجال شیعه}}
# هدية الرازى الى المجدد الشيرازى (زندگينامه ميرزاى شيرازى)
{{کتاب‌شناسان}}
# حياة الشيخ الطوسى (زندگينامۀ شيخ طوسى)
==وابسته‌ها==
# مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)
{{وابسته‌ها}}
# توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد
[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]]
# المشيخة أو الإسناد المصفّى الى آل بيت المصطفى
[[زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم آیت‌الله شیخ آقابزرگ تهرانی]]
# ذيل المشيخة
[[مجموعة رجالية و تاريخية]]
# ذيل كشف الظنون
[[الكشكول (آقابزرگ تهرانی)]]
[[توضیح الرشاد في تاریخ حصر الاجتهاد]]


=== ب) آثار خطى: ===
[[هدیة العارفین، اسماء المؤلفین و آثار المصنفین]]


# حياة ثقة الاسلام الكلينى و شأن الكافى (زندگينامۀ شيخ كلينى و موقعيت كتاب كافى)
[[الذریعة إلی تصانیف الشیعة]]
# تفنيد قول العوام بقدم الكلام
[[ذیل کشف الظنون]]
# النقد اللطيف فى نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هر گونه تحريف در قرآن)
# ضياء المفازات فى طرق مشايخ الاجازات
# اجازات الرواية و الوراثة فى القرون الاخيرة الثلاثة (اجازه‌هاى نقل روايت و وراثت در سه قرن اخير)
# البدور الباهرة
# وقعة الطف الخالدة (واقعۀ جاودان طف)
# المجموعة الرجالية و التاريخية (مجموعۀ رجالى و تاريخى)
# منظومة فى العقائد (منظومه‌اى در اعتقادات)
# تقرير محاضرات الشيخ الآخوند الخراسانى (تقرير درسهاى آخوند خراسانى)
# تقرير محاضرات الاستاذ شيخ الشريعة الاصفهانى (تقرير درسهاى شيخ الشريعۀ اصفهانى)
# تلخيص زاد المساكين
# ترجمة «العقيدة الاسلامية»
# تعريف الانام بحقيقة المدنية و الاسلام (معرفى حقيقت تمدن و اسلام به مردم)
# شجرة السبطين
# الظليله فى انساب بعض البيوتات الجليله
# نزهة البصر فى فهرست نسمة السحر
# الياقوت المزدهر فى تلخيص «رياض الفكر»
# محصول مطلع البدور
# الدر النفيس فى تلخيص رجال التأسيس
# حاشية على اّٰمَل الآمِل


== وابسته‌ها ==
[[مصنفات شیعه]]
[[توضیح الرشاد في تاریخ حصر الاجتهاد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[هدیة العارفین، اسماء المؤلفین و آثار المصنفین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[مصفی المقال في مصنفي علم الرجال]]


[[الذریعة إلی تصانیف الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[التبيان في تفسير القرآن]]


[[مصفی المقال في مصنفي علم الرجال]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[المشيخة]]


[[التبيان في تفسير القرآن]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمهنويس
[[طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)]]


[[طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات أعلام الشيعة: الکرام البررة في القرن الثالث بعد العشرة]]


[[طبقات أعلام الشيعة: الکرام البررة في القرن الثالث بعد العشرة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات اعلام الشیعه (6 جلدی)]]


[[طبقات اعلام الشیعه (6 جلدی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات أعلام الشیعة]]


[[طبقات أعلام الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[فهرس أعلام الذریعة إلی تصانیف الشیعة]]


[[فهرس أعلام الذریعة إلی تصانیف الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی]]


[[زندگینامه و آثار شیخ طوسی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[گزيده مقالات الذريعة]]


[[ مصنفات شیعه : ترجمه و تلخیص]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الکشکول (شيکاگو)]]


[[گزيده مقالات الذريعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[الکشکول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[شهداء الفضیلة]]


[[الکشکول (شيکاگو)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[شهداء الفضیلة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: تقریظ
[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]]


[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:کتاب‌شناسان]]
[[رده:درگذشتگان 1348‏]]
[[رده:نویسندگان]]
[[ar:اغابزرك]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۵۰

آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
نام آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
نام‌های دیگر ت‍ه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌

طه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌ آق‍اب‍زرگ الطهرانی منزوی، محمدمحسن بن علی

نام پدر علی
متولد 1255 ش یا 1876 م
محل تولد تهران
رحلت 1348 ش یا 1389 ق یا 1970‌م نجف اشرف
اساتید مولى زين‌العابدين محلّاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسین خراسانى،
برخی آثار التبيان في تفسير القرآن

طبقات أعلام الشیعة

زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی

الذریعة الی تصانیف الشیعة

کد مؤلف AUTHORCODE02200AUTHORCODE
برای دیگر کاربردها، منزوی (ابهام زدایی) را ببینید.

محمدمحسن بن علی ‌بن محمدرضا ‌بن ‌محسن ‌بن علی‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/۱۸۷۶-۱۹۷۰م)، معروف به شيخ آقابزرگ تهرانى فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در مجامع علمى به «آقابزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و این لقب را در سال 1350ق گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى» مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند. خانواده ايشان علم و تجارت را یکجا جمع كرده است.

ولادت

در سال 1293ق مطابق با ۱۸ فروردین ۱۲۵۵ش در تهران به دنيا آمد.

تحصيلات

مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسی و ديوان‌هاى اشعار بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فراگرفت. در سال 1303ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقابزرگ لباس روحانیت پوشيد و از او خواستند به فراگیرى کتاب «جامع المقدمات» بپردازد. او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن، دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجوید، اصول فقه و حساب را نزد صاحب‌نظران این رشته‌ها تحصيل كرد؛ صاحب‌نظرانی همچون: مولى زين‌العابدين محلاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسين خراسانى، شيخ محمدباقر معزالدوله، میرزا محمود قمى، میرزا محمدتقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد‌ ‎عبدالكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى و میرزا ابراهیم زنجانى.

سفرها

سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد اساتید آن دیار پرداخت؛ استادانى كه از علمای بزرگ بودند، همچون: سيد‌ ‎محمدكاظم يزدى، شيخ محمدكاظم خراسانى، میرزا حسین نورى، شيخ محمدطه نجف، سيد‌ ‎مرتضى كشمیرى، حاج میرزا حسین میرزا خليل، سيد‌ ‎احمد حائرى تهرانى، میرزا محمدعلى چهاردهى، میرزا محمدتقى شيرازى و شيخ‌الشريعه اصفهانى. وی در سال 1313ق/1274ش، با برادرش كربلايى محمدابراهیم، برای زيارت عتبات مقدسه رهسپار عراق شد و در سال 1314ق، به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحله «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند. پس از رحلت استادش آخوند خراسانى، به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمدتقى شيرازى حضور يابد. ايشان برای تأليف کتاب عظيمش «الذريعة» تا سال 1335ق/1295ش، در همان جا ماند. در این سال به كاظمین سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى نمود. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337ق) و تا سال 1354ق در آنجا ماند.

در این سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ایران بازگشت. در سال 1365ق، به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا(ع) نائل آمد. در سال 1364ق (1323ش) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ق خانه خدا را زيارت كرد.

وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند.

مشايخ وى در اجازه روايت

  1. اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛
  2. محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛
  3. عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛
  4. ابراهیم بن احمد حمدى (از علماء مدينه منوره)؛
  5. عبدالقادر خطیب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)؛
  6. عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر).

کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند

  1. سيد‌ ‎آقا حسین بروجردى؛
  2. سيد‌ ‎عبدالحسين شرف‌الدين؛
  3. سيد‌ ‎عبدالهادى شيرازى؛
  4. سيد‌ ‎محمدرضا آل ياسين؛
  5. شيخ محمدحسن مظفّر؛
  6. سيد‌ ‎هبةالدين شهرستانى؛
  7. سيد‌ ‎شهاب‌الدين مَرعَشى؛
  8. سيد‌ ‎محمدصادق بحرالعلوم؛
  9. شيخ میرزا محمدعلى اردوبادى؛
  10. دكتر حسینعلى محفوظ.

وفات

وی در تاريخ 1389ق مطابق با ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ش در نجف اشرف چشم از جهان فروبست.

آثار

چاپ‌شده

  1. الذريعة إلی تصانيف الشيعة؛
  2. طبقات أعلام الشيعة؛
  3. هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى (زندگی‌نامه میرزاى شيرازى)؛
  4. حياة الشيخ الطوسى (زندگی‌نامه شيخ طوسى)؛
  5. مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛
  6. توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛
  7. المشيخة أو الإسناد المصفّى إلى آل بيت المصطفى؛
  8. ذيل المشيخة؛
  9. ذيل كشف الظنون.

آثار خطى

  1. حياة ثقةالإسلام الكلينى و شأن الكافى (زندگی‌نامه شيخ كلينى و موقعيت کتاب كافى)؛
  2. تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛
  3. النقد اللطيف في نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛
  4. ضياء المفازات في طرق مشايخ الإجازات؛
  5. إجازات الرواية و الوراثة في القرون الأخيرة الثلاثة (اجازه‌هاى نقل روايت و وراثت در سه قرن اخير)؛
  6. البدور الباهرة؛
  7. وقعة الطف الخالدة (واقعه جاودان طف)؛
  8. المجموعة الرجالية و التاريخية (مجموعه رجالى و تاريخى)؛
  9. منظومة في العقائد (منظومه‌اى در اعتقادات)؛
  10. تقرير محاضرات الشيخ الآخوند الخراسانى؛
  11. تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛
  12. تلخيص زاد المساكين؛
  13. ترجمة «العقيدة الإسلامیة»؛
  14. تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛
  15. شجرة السبطين؛
  16. الظليلة في أنساب بعض البيوتات الجليلة؛
  17. نزهة البصر في فهرست نسمة السحر؛
  18. الياقوت المزدهر في تلخيص «رياض الفكر»؛
  19. محصول مطلع البدور؛
  20. الدر النفيس في تلخيص رجال التأسيس؛
  21. حاشية على أمل الآمِل.

وابسته‌ها

اجتهاد و مذاهب اسلامی زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم آیت‌الله شیخ آقابزرگ تهرانی مجموعة رجالية و تاريخية الكشكول (آقابزرگ تهرانی) توضیح الرشاد في تاریخ حصر الاجتهاد

هدیة العارفین، اسماء المؤلفین و آثار المصنفین

الذریعة إلی تصانیف الشیعة ذیل کشف الظنون

مصنفات شیعه

مصفی المقال في مصنفي علم الرجال

التبيان في تفسير القرآن

المشيخة

طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)

طبقات أعلام الشيعة: الکرام البررة في القرن الثالث بعد العشرة

طبقات اعلام الشیعه (6 جلدی)

طبقات أعلام الشیعة

فهرس أعلام الذریعة إلی تصانیف الشیعة

زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی

گزيده مقالات الذريعة

الکشکول (شيکاگو)


شهداء الفضیلة


اجتهاد و مذاهب اسلامی

برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=آقابزرگ_تهرانی،_محمدمحسن&oldid=719791»