آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌نور
جز (جایگزینی متن - ' ؛' به '؛')
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۰۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۷ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR02200.jpg|بندانگشتی|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن]]
[[پرونده:NUR02200.jpg|بندانگشتی|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن]]
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
|-
|-
! نام!! data-type='authorName'|آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
! نام!! data-type="authorName" |آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
|-
|-
|نام های دیگر  
|نام‌های دیگر  
|data-type='authorOtherNames'| ت‍ه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
| data-type="authorOtherNames" | ت‍ه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
 
طه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
طه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌
 
آق‍اب‍زرگ الطهرانی
آق‍اب‍زرگ‌ الطهرانی
 
منزوی، محمدمحسن بن علی
منزوی، محمدمحسن بن علی
|-
|-
|نام پدر  
|نام پدر  
|data-type='authorfatherName'|علی  
| data-type="authorfatherName" |علی  
|-
|-
|متولد  
|متولد  
|data-type='authorbirthDate'|1255 هـ.ش یا 1876 م
| data-type="authorbirthDate" |1255 ش یا 1876 م
|-
|-
|محل تولد
|محل تولد
|data-type='authorBirthPlace'|تهران
| data-type="authorBirthPlace" |تهران
|-
|-
|رحلت  
|رحلت  
|data-type='authorDeathDate'|1348 هـ.ش یا 1389 هـ.ق یا 1970 م نجف اشرف  
| data-type="authorDeathDate" |1348 ش یا 1389 ق یا 1970‌م نجف اشرف  
|-
|-
|اساتید
|اساتید
|data-type='authorTeachers'|مولى زين العابدين محلّاتى، شيخ محمد رضا قارى، شيخ محمد حسين خراسانى،
| data-type="authorTeachers" |مولى زين‌العابدين محلّاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسین خراسانى،
|-
|-
|برخی آثار
|برخی آثار
|data-type='authorWritings'|[[التبيان في تفسير القرآن]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه نويس
| data-type="authorWritings" |[[التبيان في تفسير القرآن]]


[[طبقات أعلام الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات أعلام الشیعة]]


[[زندگینامه و آثار شیخ طوسی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی]]


[[الذریعة الی تصانیف الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الذریعة الی تصانیف الشیعة]]  
|-class='articleCode'
|- class="articleCode"
|کد مؤلف
|کد مؤلف
|data-type='authorCode'|AUTHORCODE2200AUTHORCODE
| data-type="authorCode" |AUTHORCODE02200AUTHORCODE
|}
|}
</div>
</div>
{{کاربردهای دیگر|منزوی (ابهام زدایی)}}
'''محمدمحسن بن علی ‌بن محمدرضا ‌بن ‌محسن ‌بن علی‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی''' (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/۱۸۷۶-۱۹۷۰م)، معروف به شيخ آقابزرگ تهرانى فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در مجامع علمى به «آقابزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و این لقب را در سال 1350ق گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى» مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند. خانواده ايشان علم و تجارت را یکجا جمع كرده است.


==ولادت==
در سال 1293ق مطابق با ۱۸ فروردین ۱۲۵۵ش در تهران به دنيا آمد.


'''محمدمحسن بن‌ علی ‌بن‌ محمدرضا ‌بن‌ ‌محسن ‌بن‌ علی‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی''' معروف به شيخ آقابزرگ تهرانى (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/۱۸۷۶-۱۹۷۰م) فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در مجامع علمى به «آقابزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و اين لقب را در سال 1350ق گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى» مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند. خانواده ايشان علم و تجارت را يكجا جمع كرده است.
==تحصيلات==
 
مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسی و ديوان‌هاى اشعار بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فراگرفت. در سال 1303ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقابزرگ لباس روحانیت پوشيد و از او خواستند به فراگیرى کتاب «جامع المقدمات» بپردازد. او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن، دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجوید، اصول فقه و حساب را نزد صاحب‌نظران این رشته‌ها تحصيل كرد؛ صاحب‌نظرانی همچون: مولى زين‌العابدين محلاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسين خراسانى، شيخ محمدباقر معزالدوله، میرزا محمود قمى، میرزا محمدتقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد‌ ‎عبدالكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى و میرزا ابراهیم زنجانى.
== ولادت ==


در سال 1293ق مطابق با 1254ش در تهران به دنيا آمد.
==سفرها==
سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد اساتید آن دیار پرداخت؛ استادانى كه از علمای بزرگ بودند، همچون: [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد‌ ‎محمدكاظم يزدى]]، شيخ محمدكاظم خراسانى، [[نوری، حسین بن محمدتقی|میرزا حسین نورى]]، شيخ محمدطه نجف، سيد‌ ‎مرتضى كشمیرى، حاج میرزا حسین میرزا خليل، سيد‌ ‎احمد حائرى تهرانى، میرزا محمدعلى چهاردهى، [[شیرازی، محمدتقی بن محب‌علی|میرزا محمدتقى شيرازى]] و [[شریعت اصفهانی، فتح‌الله|شيخ‌الشريعه اصفهانى]].
وی در سال 1313ق/1274ش، با برادرش كربلايى محمدابراهیم، برای زيارت عتبات مقدسه رهسپار عراق شد و در سال 1314ق، به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحله «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند. پس از رحلت استادش [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]، به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمدتقى شيرازى حضور يابد. ايشان برای تأليف کتاب عظيمش «الذريعة» تا سال 1335ق/1295ش، در همان جا ماند. در این سال به كاظمین سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى نمود. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337ق) و تا سال 1354ق در آنجا ماند.


== تحصيلات ==
در این سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ایران بازگشت. در سال 1365ق، به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا(ع) نائل آمد. در سال 1364ق (1323ش) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ق خانه خدا را زيارت كرد.
 
مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسى و ديوان‌هاى اشعار بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فراگرفت. در سال 1303ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقابزرگ لباس روحانيت پوشيد و از او خواستند به فراگيرى کتاب «جامع المقدمات» بپردازد. او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن، دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجويد، اصول فقه و حساب را نزد صاحب‌نظران اين رشته‌ها تحصيل كرد؛ صاحب‌نظرانی همچون: مولى زين‌العابدين محلاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسين خراسانى، شيخ محمدباقر معزالدوله، ميرزا محمود قمى، ميرزا محمدتقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد عبدالكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى و ميرزا ابراهيم زنجانى.
 
== سفرها ==
 
سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد اساتید آن دیار پرداخت؛ استادانى كه از علمای بزرگ بودند، همچون: [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|سيد محمدكاظم يزدى]]، شيخ محمدكاظم خراسانى، ميرزا حسين نورى، شيخ محمدطه نجف، سيد مرتضى كشميرى، حاج ميرزا حسين ميرزا خليل، سيد احمد حائرى تهرانى، ميرزا محمدعلى چهاردهى، ميرزا محمدتقى شيرازى و شيخ‌الشريعه اصفهانى.
 
وی در سال 1313ق/1274ش، با برادرش كربلايى محمدابراهيم، براى زيارت عتبات مقدسه رهسپار عراق شد و در سال 1314ق، به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحله «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند. پس از رحلت استادش [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|آخوند خراسانى]]، به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمدتقى شيرازى حضور يابد. ايشان براى تأليف کتاب عظيمش «الذريعة» تا سال 1335ق/1295ش، در همان جا ماند. در اين سال به كاظمين سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى نمود. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337ق) و تا سال 1354ق در آنجا ماند.
 
در اين سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ايران بازگشت. در سال 1365ق، به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا(ع) نائل آمد. در سال 1364ق (1323ش) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ق خانه خدا را زيارت كرد.


وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند.
وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند.


== مشايخ وى در اجازه روايت ==
==مشايخ وى در اجازه روايت==
 
{{ستون-شروع|2}}
# اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛
# اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛
# محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛
# محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛
# عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛
# عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛
# ابراهيم بن احمد حمدى (از علماء مدينه منوره)؛
# ابراهیم بن احمد حمدى (از علماء مدينه منوره)؛
# عبدالقادر خطيب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)؛
# عبدالقادر خطیب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)؛
# عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر).
# عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر).
 
{{پایان}}
== کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند ==
==کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند==
 
{{ستون-شروع|2}}
# سيد آقا حسين بروجردى؛
# سيد‌ ‎آقا حسین بروجردى؛
# [[شرف‌الدین، عبدالحسین|سيد عبدالحسين شرف‌الدين]]؛
# [[شرف‌الدین، سید عبدالحسین|سيد‌ ‎عبدالحسين شرف‌الدين]]؛
# سيد عبدالهادى شيرازى؛
# سيد‌ ‎عبدالهادى شيرازى؛
# سيد محمدرضا آل ياسين؛
# سيد‌ ‎محمدرضا آل ياسين؛
# شيخ محمدحسن مظفّر؛
# شيخ محمدحسن مظفّر؛
# سيد هبةالدين شهرستانى؛
# سيد‌ ‎هبةالدين شهرستانى؛
# سيد شهاب‌الدين مَرعَشى؛
# سيد‌ ‎شهاب‌الدين مَرعَشى؛
# سيد محمدصادق بحرالعلوم؛
# [[بحرالعلوم، محمد صادق|سيد‌ ‎محمدصادق بحرالعلوم]]؛
# شيخ ميرزا محمدعلى اردوبادى؛
# شيخ میرزا محمدعلى اردوبادى؛
# دكتر حسينعلى محفوظ.
# دكتر حسینعلى محفوظ.
{{پایان}}


== آثار ==
==وفات==
 
وی در تاريخ 1389ق مطابق با ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ش در نجف اشرف چشم از جهان فروبست.
=== چاپ‌شده ===
==آثار==
 
===چاپ‌شده===
# [[الذريعة إلى تصانيف الشيعة|الذريعة إلى تصانيف الشيعة]]؛
{{ستون-شروع|2}}
# [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة]]؛
# طبقات أعلام الشيعة؛
# طبقات أعلام الشيعة؛
# هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى (زندگي‌نامه [[میرزای شیرازی، محمدحسن بن محمود|ميرزاى شيرازى]]
# هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى (زندگی‌نامه [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|میرزاى شيرازى]])؛
# حياة الشيخ الطوسى (زندگي‌نامه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]])؛
# حياة الشيخ الطوسى (زندگی‌نامه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]])؛
# مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛
# مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛
# توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛
# توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛
خط ۹۹: خط ۹۴:
# ذيل المشيخة؛
# ذيل المشيخة؛
# ذيل كشف الظنون.
# ذيل كشف الظنون.
 
{{پایان}}
=== آثار خطى ===
===آثار خطى===
 
{{ستون-شروع|2}}
# حياة ثقةالإسلام ال[[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و شأن ال[[الکافی|كافى]] (زندگي‌نامه شيخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و موقعيت کتاب [[الکافی|كافى]])؛
# حياة ثقةالإسلام ال[[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و شأن ال[[الکافی|كافى]] (زندگی‌نامه شيخ [[کلینی، محمد بن یعقوب|كلينى]] و موقعيت کتاب [[الکافی|كافى]])؛
# تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛
# تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛
# النقد اللطيف فى نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛
# النقد اللطيف في نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛
# ضياء المفازات فى طرق مشايخ الإجازات؛
# ضياء المفازات في طرق مشايخ الإجازات؛
# إجازات الرواية و الوراثة فى القرون الأخيرة الثلاثة (اجازه‌هاى نقل روايت و وراثت در سه قرن اخير)؛
# إجازات الرواية و الوراثة في القرون الأخيرة الثلاثة (اجازه‌هاى نقل روايت و وراثت در سه قرن اخير)؛
# البدور الباهرة؛
# البدور الباهرة؛
# وقعة الطف الخالدة (واقعه جاودان طف)؛
# وقعة الطف الخالدة (واقعه جاودان طف)؛
# المجموعة الرجالية و التاريخية (مجموعه رجالى و تاريخى)؛
# المجموعة الرجالية و التاريخية (مجموعه رجالى و تاريخى)؛
# منظومة فى العقائد (منظومه‌اى در اعتقادات)؛
# منظومة في العقائد (منظومه‌اى در اعتقادات)؛
# تقرير محاضرات الشيخ الآخوند الخراسانى؛
# تقرير محاضرات الشيخ الآخوند الخراسانى؛
# تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛
# تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛
# تلخيص زاد المساكين؛
# تلخيص زاد المساكين؛
# ترجمة «العقيدة الإسلامية»؛
# ترجمة «العقيدة الإسلامیة»؛
# تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛
# تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛
# شجرة السبطين؛
# شجرة السبطين؛
# الظليلة فى أنساب بعض البيوتات الجليلة؛
# الظليلة في أنساب بعض البيوتات الجليلة؛
# نزهة البصر فى فهرست نسمة السحر؛
# نزهة البصر في فهرست نسمة السحر؛
# الياقوت المزدهر فى تلخيص «رياض الفكر»؛
# الياقوت المزدهر في تلخيص «رياض الفكر»؛
# محصول مطلع البدور؛
# محصول مطلع البدور؛
# الدر النفيس فى تلخيص رجال التأسيس؛
# الدر النفيس في تلخيص رجال التأسيس؛
# حاشية على أمل الآمِل.
# حاشية على أمل الآمِل.
{{پایان}}


==وفات==
{{آقا بزرگ تهرانى}}
{{رجال شیعه}}
{{کتاب‌شناسان}}
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]]
[[زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی مرحوم آیت‌الله شیخ آقابزرگ تهرانی]]
[[مجموعة رجالية و تاريخية]]
[[الكشكول (آقابزرگ تهرانی)]]
[[توضیح الرشاد في تاریخ حصر الاجتهاد]]


وی در تاريخ 1389ق مطابق با 1347ش چشم از جهان فروبست.
[[هدیة العارفین، اسماء المؤلفین و آثار المصنفین]]


[[الذریعة إلی تصانیف الشیعة]]
[[ذیل کشف الظنون]]


== وابسته‌ها ==
[[مصنفات شیعه]]
{{وابسته‌ها}}
[[توضیح الرشاد في تاریخ حصر الاجتهاد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
 
[[هدیة العارفین، اسماء المؤلفین و آثار المصنفین]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[الذریعة إلی تصانیف الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[مصفی المقال في مصنفي علم الرجال]]


[[مصفی المقال في مصنفي علم الرجال]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[التبيان في تفسير القرآن]]


[[التبيان في تفسير القرآن]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس
[[المشيخة]]


[[طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)]]


[[طبقات أعلام الشيعة: الکرام البررة في القرن الثالث بعد العشرة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات أعلام الشيعة: الکرام البررة في القرن الثالث بعد العشرة]]


[[طبقات اعلام الشیعه (6 جلدی)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات اعلام الشیعه (6 جلدی)]]


[[طبقات أعلام الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[طبقات أعلام الشیعة]]


[[فهرس أعلام الذریعة إلی تصانیف الشیعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[فهرس أعلام الذریعة إلی تصانیف الشیعة]]


[[زندگینامه و آثار شیخ طوسی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی]]


[[مصنفات شیعه: ترجمه و تلخیص]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[گزيده مقالات الذريعة]]


[[گزيده مقالات الذريعة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[الکشکول (شيکاگو)]]


[[الکشکول]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده


[[الکشکول (شيکاگو)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[شهداء الفضیلة]]


[[شهداء الفضیلة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: تقریظ


[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
[[اجتهاد و مذاهب اسلامی]]


[[پایان]]


[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:زندگی‌نامه]]
[[رده:کتاب‌شناسان]]
[[رده:درگذشتگان 1348‏]]
[[رده:نویسندگان]]
[[ar:اغابزرك]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۵۰

آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
نام آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن
نام‌های دیگر ت‍ه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌

طه‍ران‍ی‌، آق‍اب‍زرگ‌ آق‍اب‍زرگ الطهرانی منزوی، محمدمحسن بن علی

نام پدر علی
متولد 1255 ش یا 1876 م
محل تولد تهران
رحلت 1348 ش یا 1389 ق یا 1970‌م نجف اشرف
اساتید مولى زين‌العابدين محلّاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسین خراسانى،
برخی آثار التبيان في تفسير القرآن

طبقات أعلام الشیعة

زندگی‌نامه و آثار شیخ طوسی

الذریعة الی تصانیف الشیعة

کد مؤلف AUTHORCODE02200AUTHORCODE

محمدمحسن بن علی ‌بن محمدرضا ‌بن ‌محسن ‌بن علی‌اکبر بن باقر منزوی تهرانی (۱۲۹۳-۱۳۸۹ق/۱۸۷۶-۱۹۷۰م)، معروف به شيخ آقابزرگ تهرانى فقیه و کتاب‌شناس شیعی امامی که در بين مردم و نیز در مجامع علمى به «آقابزرگ» معروف است. اما لقب خانوادگى‌اش «منزوى» است و این لقب را در سال 1350ق گرفت. خانواده‌اش در تهران به «محسنى» مشهور است تا نسبت وى را به جدش حاج محسن برساند. خانواده ايشان علم و تجارت را یکجا جمع كرده است.

ولادت

در سال 1293ق مطابق با ۱۸ فروردین ۱۲۵۵ش در تهران به دنيا آمد.

تحصيلات

مدرسه نخست او همان خانواده‌اش بود و کتابخانه (يا مكتب‌خانه) محله‌اش. در محله «پامنار» حروف الفبا و قرائت قرآن كريم را آموخت و از قرائت بسيارى از كتب فارسی و ديوان‌هاى اشعار بهره برد و مجموعه‌اى از معارف دينى و ارقام هندى را فراگرفت. در سال 1303ق در سن 10 سالگى پدرش مجلس جشنى با حضور علما برپا كرد كه در آن شيخ آقابزرگ لباس روحانیت پوشيد و از او خواستند به فراگیرى کتاب «جامع المقدمات» بپردازد. او در مدت 12 سال تحصيل مداوم در مدارس علوم دينى و قرآن، دروس ادبيات عرب، خط، قرائت، تجوید، اصول فقه و حساب را نزد صاحب‌نظران این رشته‌ها تحصيل كرد؛ صاحب‌نظرانی همچون: مولى زين‌العابدين محلاتى، شيخ محمدرضا قارى، شيخ محمدحسين خراسانى، شيخ محمدباقر معزالدوله، میرزا محمود قمى، میرزا محمدتقى گرگانى، حاج شيخ على نورى ايلكانى، سيد‌ ‎عبدالكريم لاهيجى، حاج شيخ على نورى و میرزا ابراهیم زنجانى.

سفرها

سپس به عراق مهاجرت كرد و به كسب علم نزد اساتید آن دیار پرداخت؛ استادانى كه از علمای بزرگ بودند، همچون: سيد‌ ‎محمدكاظم يزدى، شيخ محمدكاظم خراسانى، میرزا حسین نورى، شيخ محمدطه نجف، سيد‌ ‎مرتضى كشمیرى، حاج میرزا حسین میرزا خليل، سيد‌ ‎احمد حائرى تهرانى، میرزا محمدعلى چهاردهى، میرزا محمدتقى شيرازى و شيخ‌الشريعه اصفهانى. وی در سال 1313ق/1274ش، با برادرش كربلايى محمدابراهیم، برای زيارت عتبات مقدسه رهسپار عراق شد و در سال 1314ق، به تهران بازگشت. پس از اتمام مرحله «سطح» در تهران در سال 1315 عازم عراق گرديد و در نجف اشرف رحل اقامت افكند. پس از رحلت استادش آخوند خراسانى، به سامرّا هجرت كرد تا در مجلس درس و بحث شيخ محمدتقى شيرازى حضور يابد. ايشان برای تأليف کتاب عظيمش «الذريعة» تا سال 1335ق/1295ش، در همان جا ماند. در این سال به كاظمین سفر كرد و مدت دو سال را در آنجا سپرى نمود. سپس بار ديگر به سامرّا بازگشت (در سال 1337ق) و تا سال 1354ق در آنجا ماند.

در این سال عازم نجف اشرف گرديد و در سال 1360 به ایران بازگشت. در سال 1365ق، به زيارت قبر امام هشتم حضرت على بن موسى الرضا(ع) نائل آمد. در سال 1364ق (1323ش) عازم بيت الله الحرام شد و بار ديگر در سال 1377ق خانه خدا را زيارت كرد.

وی در سرتاسر جهان اسلام، از بيش از شصت کتابخانه بازديد كرد و بسيارى از فهرست‌هاى ديگر کتابخانه‌ها را نيز خواند.

مشايخ وى در اجازه روايت

  1. اساتید وی در عراق که قبلا از آنها یاد شد؛
  2. محمدعلى ازهری مکی مالكى (رئيس مدرّسان در مسجدالحرام)؛
  3. عبدالوهاب بن عبدالله شافعى (امام جماعت مسجدالحرام)؛
  4. ابراهیم بن احمد حمدى (از علماء مدينه منوره)؛
  5. عبدالقادر خطیب طرابلسى (مدرس در حرم شريف)؛
  6. عبدالرحمن عليش حنفى (مدرس دانشگاه الازهر).

کسانی که از وی اجازه روایت دریافت کردند

  1. سيد‌ ‎آقا حسین بروجردى؛
  2. سيد‌ ‎عبدالحسين شرف‌الدين؛
  3. سيد‌ ‎عبدالهادى شيرازى؛
  4. سيد‌ ‎محمدرضا آل ياسين؛
  5. شيخ محمدحسن مظفّر؛
  6. سيد‌ ‎هبةالدين شهرستانى؛
  7. سيد‌ ‎شهاب‌الدين مَرعَشى؛
  8. سيد‌ ‎محمدصادق بحرالعلوم؛
  9. شيخ میرزا محمدعلى اردوبادى؛
  10. دكتر حسینعلى محفوظ.

وفات

وی در تاريخ 1389ق مطابق با ۱۲ اسفند ۱۳۴۸ش در نجف اشرف چشم از جهان فروبست.

آثار

چاپ‌شده

  1. الذريعة إلی تصانيف الشيعة؛
  2. طبقات أعلام الشيعة؛
  3. هدية الرازى إلى المجدد الشيرازى (زندگی‌نامه میرزاى شيرازى
  4. حياة الشيخ الطوسى (زندگی‌نامه شيخ طوسى
  5. مصفّى المقال في مصنفي علم الرجال (مصنفان علم رجال)؛
  6. توضيح الرشاد في تاريخ حصر الاجتهاد؛
  7. المشيخة أو الإسناد المصفّى إلى آل بيت المصطفى؛
  8. ذيل المشيخة؛
  9. ذيل كشف الظنون.

آثار خطى

  1. حياة ثقةالإسلام الكلينى و شأن الكافى (زندگی‌نامه شيخ كلينى و موقعيت کتاب كافى
  2. تفنيد قول العوام بقدم الكلام؛
  3. النقد اللطيف في نفى التحريف من القرآن الشريف (نفى هرگونه تحريف در قرآن)؛
  4. ضياء المفازات في طرق مشايخ الإجازات؛
  5. إجازات الرواية و الوراثة في القرون الأخيرة الثلاثة (اجازه‌هاى نقل روايت و وراثت در سه قرن اخير)؛
  6. البدور الباهرة؛
  7. وقعة الطف الخالدة (واقعه جاودان طف)؛
  8. المجموعة الرجالية و التاريخية (مجموعه رجالى و تاريخى)؛
  9. منظومة في العقائد (منظومه‌اى در اعتقادات)؛
  10. تقرير محاضرات الشيخ الآخوند الخراسانى؛
  11. تقرير محاضرات الأستاذ شيخ‌الشريعة الإصفهانى؛
  12. تلخيص زاد المساكين؛
  13. ترجمة «العقيدة الإسلامیة»؛
  14. تعريف الأنام بحقيقة المدنية و الإسلام؛
  15. شجرة السبطين؛
  16. الظليلة في أنساب بعض البيوتات الجليلة؛
  17. نزهة البصر في فهرست نسمة السحر؛
  18. الياقوت المزدهر في تلخيص «رياض الفكر»؛
  19. محصول مطلع البدور؛
  20. الدر النفيس في تلخيص رجال التأسيس؛
  21. حاشية على أمل الآمِل.

وابسته‌ها