نوایی، عبدالحسین

نوایی، عبدالحسین

نام	نوایی، عبدالحسین
نام‌های دیگر
نام پدر
متولد	16 مرداد سال 1302ش
محل تولد	تهران
رحلت	18 مهرماه 1383ش
اساتید	بدیع‌الزمان فروزانفر بهار بهمنیار
برخی آثار	تاریخ گزیده أحسن التواریخ اسناد و مكاتبات سیاسى ایران (شاه صفی) نادر شاه و بازماندگانش، همراه با نامه‌های سلطنتی و اسناد سیاسی و اداری شاه عباس: مجموعه اسناد و مكاتبات تاریخى همراه با یادداشتهاى تفصیلى زبور آل داود: (شرح ارتباط سادات مرعشی با سلاطین صفویه)
کد مؤلف	AUTHORCODE02126AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، نوایی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

عبدالحسین نوایى (۱۳۰۲– ۱۳۸۳ش)، نویسنده، پژوهشگر، مورخ، نسخه‌شناس، استاد دانشگاه، از مفاخر فرهنگی و چهره‌های ماندگار

ولادت

در 16 مرداد سال 1302ش، در تهران متولد گردید. اصالتا اهل روستای نوا در ییلاقات آمل مازندران بود.

تحصیلات

وى تحصیلات خود رادر مدارس ابتدایى (تمدن) و (ابن سینا) آغاز نمود. او در دوره متوسطه در مدرسه شرف تحصیل كرد و پس از گذراندن این دوره، على‌رغم میل باطنى خود، به دانشسراى عالى رفت. دكتر نوایى دراین مورد مى‌نویسد: برخلاف میلم به دانشسرا رفتم؛ چون علاقه به این حرفه نداشتم. تمایل داشتم كه دیپلمات شوم.

دكتر نوایى پس از دوره دانشسراى عالى، تحصیلات خود را در دانشكده حقوق پى گرفت، اما به دلایلى از ادامه تحصیل در رشته حقوق بازماند. البته وى یك سال بعد دوباره در رشته حقوق شركت نمود و توانست شاگرد دوم شود. نوایى به لحاظ اینكه ناگزیر بود یكى از دو رشته انتخاب نماید و با توجه به اینكه یك سال از دوره دانشسرا را نیز گذرانده بود، لذا در همین رشته ادامه تحصیل داد. او سپس به فرانسه رفته و توانست دوره دكترا را از دانشگاه سوربن اخذ نماید.

عبدالحسین نوایى در كنار تحصیلات تكمیلى خود در فرانسه، به كار معلمى نیز پرداخت.

عبدالحسین نوایى علاوه بر تألیف و خلق آثار متعدد، در دانشگاه‌ها و مؤسسات علمى مختلف به تدریس پرداخته است كه از آن جمله‌اند: دانشگاه تهران و مركز اسناد در سطح لیسانس، دانشگاه‌هاى تربیت مدرس، شهید بهشتى، الزهرا و پژوهشگاه فرهنگ و مركز اسناد رسمى، دانشگاه‌هاى آزاد واحد شهر رى و ابهر در سطح فوق لیسانس و دكترى.

در سال 64-1363 بخش دكترى تاریخ در دانشگاه آزاد اسلامى ایجاد گردید و دكتر نوایى از همان سال تا سال 1376 عضو ثابت هیئت علمى آن بوده و همان‌طوركه خود مى‌گوید، اولین دانشجوى فارغ‌التحصیل رشته تاریخ شاگرد وى بوده است.

عبدالحسین نوایى در زمینه اتكاى خود به تاریخ‌نگارى، بخش اعظم فعالیت خود را در دوره قاجاریه متمركز نمود. او تحقیقات و پژوهش‌هاى خود را در دو زمینه آغاز نمود: اول، مطالب مربوط به مسائل مشروطیت و دیگرى، در رابطه با بابیگرى است.

چنان‌كه خود درباره قاجاریه مى‌گوید: «من قاجاریه را به آن بدى نمى‌بینم كه دیگران مى‌بینند. افراد را در زمان خودشان و با معیارهاى زمان خودشان باید مورد قضاوت قرار داد و الا با مسائل یك قرن یا دو قرن بعد نمى‌شود افرادى را كه دو قرن - سه قرن پیش از ما بوده‌اند، داورى كرد. من قاجاریه را بدون اینكه بخواهم ادعا كنم مردان بزرگ و یا نام‌آورى بوده‌اند، افراد خائن و نادرستى نمى‌دانم، اما مى‌توانم ادعا كنم كه در این دوره غیر از دو یا سه نفر، واقعا خائن؛ یعنى كسى كه آمده و به كشورش خیانت كرده، بیشتر نداریم. بقیه، كسانى هستند كه خواسته‌اند این مملكت را حفظ كنند، اما ممكن است به علت جهل و بى‌اطلاعى و عقب‌ماندگى از دانش اروپا، مسائل سیاسى اروپا و روابط بین دول، اشتباهاتى كرده باشند؛ اما آنان هرگز قصد خیانت نداشتند. شاید در آن زمان به‌درستى به نقش استعمار و مطامع قدرت‌هاى اروپایى پى نبرده بودند و شاید به اندازه لازم آگاهى نداشتند؛ چون شناخت استعمار منوط است به دانستن مفاهیم و اصطلاحات علوم سیاسى، شناخت روابط بین‌الملل، شناخت مسائل اقتصادى، شناخت اینكه كارخانه اروپاییان باید با مواد خام ارزان بگردد؛ این مسائل را نمى‌دانستند، كجا درس خوانده بودند كه بدانند؟ اطلاعى نداشتند».

اساتید

1. بدیع‌الزمان فروزانفر؛
2. ملک‌الشعراء بهار؛
3. بهمنیار؛
4. میرزا عبدالعظیم خان قریب.

جوایز

در سال 1349ش، دكتر نوایى موفق به دریافت جایزه بهترین كتاب سال به جهت تصحیح و تعلیق كتاب «أحسن التواریخ» و در سال 1364ش، موفق به دریافت جایزه بهترین كتاب سال به‌خاطر تألیف كتاب «اسناد و مکاتبات تاریخى ایران از 1038 تا 1105ق» شد.

وفات

عبدالحسین نوایى در صبح روز پنجشنبه 18 مهرماه 1383ش در سن 81 سالگی در تهران از دنیا رفتند و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

آثار

1. آيين؛
2. اسطوره اهل حق؛
3. اسناد عبدالوهاب خان آصف‌الدوله در خراسان؛
4. اسناد مربوط به نايب‌حسين كاشى؛
5. اسناد و مكاتبات سياسى ايران از 1308 تا 1105ق؛
6. اسناد و مكاتبات تاريخى از تيمور تا شاه اسماعيل؛
7. اطلاعات ماهيانه؛
8. ايران و جهان؛
9. باستان‌شناسى و تاريخ؛
10. بررسى‌هاى تاريخى؛
11. پست تهران؛
12. تاريخ آل مظفر؛
13. تاريخ روابط فرهنگى ايران؛
14. تاريخ عضدى؛
15. تاريخ گزيده؛
16. وجه تسميه شهرهاى ايران؛
17. تكملة الأخبار؛
18. جغرافياى تاريخى و تاريخ مفصل کرمانشاهان و باختران؛
19. حديقة الشعراء؛
20. نشريه وزارت امور خارجه؛
21. خاطرات عباس‌ميرزا ملك‌آرا؛
22. خبرنامه سمينار بين‌المللى نهضت مشروطيت؛
23. دولت‌هاى ايران از مشروطيت تا اولتيماتوم؛
24. ديوان محتشم كاشانى؛
25. روزنامه باختر؛
26. روابط سياسى و اقتصادى ايران در دوره صفويه؛
27. روزنامه آژنگ؛
28. روزنامه اصفهان؛
29. روزنامه اميد؛
30. روزنامه بهرام؛
31. زيور آل داود؛
32. سير و سياحت؛
33. شاه اسماعيل صفوى؛
34. شاه تهماسب؛
35. شاه عباس؛
36. شرح حال رجال حبيب السير؛
37. صدف؛
38. فتح تهران؛
39. فتنه باب؛
40. فصلنامه تاريخ معاصر ايران؛
41. فصلنامه تحقيقات تاريخى گنجينه اسناد؛
42. فهرس التواريخ؛
43. كريم‌خان زند؛
44. گزيده فرمان‌هاى موجود در كتابخانه ملى؛
45. گوهر؛
46. ماهنامه فرهنگ؛
47. ماهنامه ادبستان؛
48. متون تاريخى به زبان فارسى؛
49. مجله توشه؛
50. مجله فردوسى؛
51. مجله كيهان فرهنگى؛
52. مجله يادگار؛
53. مجله يغما؛
54. مجموعه اسناد نايبيان كاشان؛
55. مرآة البلدان؛
56. مرآة الوقايع مظفرى و يادداشت‌هاى ملك‌المورخين سپهر؛
57. مطلع سعدين؛
58. مطلع سعدين و مجمع بحرين؛
59. مظفرالدين شاه؛
60. مقاله دوره مجله يادگار؛
61. مقدمه بر جغرافياى تاريخى شهرهاى ايران؛
62. مقدمه بر كتاب‌هايى چون گنج دانش؛
63. مهد عليا؛
64. مهر؛
65. نادر و جانشينانش همراه با نامه‌هاى سلطنتى و اسناد سياسى و ادارى؛

و...

منابع مقاله

1. دکتر عبدالحسین نوایی و ۶ دهه خدمات علمی و آموزشی، روزنامه اطلاعات، سه شنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۵
2. ر.ک. پایگاه اینترنتى راسخون

وابسته‌ها

تاریخ گزیده

تاریخ عضدی

أحسن التواریخ

اسناد و مكاتبات سیاسى ایران (شاه صفی)

نادر شاه و بازماندگانش، همراه با نامه‌های سلطنتی و اسناد سیاسی و اداری

شاه عباس: مجموعه اسناد و مكاتبات تاریخى همراه با یادداشتهاى تفصیلى

زبور آل داود: (شرح ارتباط سادات مرعشی با سلاطین صفویه)

اسناد و مکاتبات سیاسی ایران از سال ۱۱۰۵ تا ۱۱۳۵ه.ق

اسناد و مکاتبات تاریخی ایران از تیمور تا شاه اسماعیل

دولتهای ایران از آغاز مشروطیت تا اولتیماتم

مرآت الوقایع مظفری

تاریخ ادبیات ایران از صفویه تا عصر حاضر (براون)

مطلع سعدین و مجمع بحرین

فهرس التواریخ

تاریخ آل مظفر

نوای تاریخ: یادداشت‌ها و مقدمه‌های دکتر عبدالحسین نوایی

رجال کتاب حبیب السیر

مرآة البلدان

ظفرنامه (شرف‌الدین علی یزدی)

اشعار عامیانه ایران (در عصر قاجاری)

متون تاریخی به زبان فارسی

روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دوره صفویه

مرآت الوقایع مظفری و یادداشتهای ملک المورخین

سام و بهرام، منظومه‌ای از فياض لاهيجي

مهد عليا به روايت اسناد

گزيده فرمانها (موجود در کتابخانه ملي)

نايبيان کاشان (بر اساس اسناد)

تاریخ روابط فرهنگی ایران

دانشجويان ايراني در اروپا، اسناد مربوط به قانون اعزام محصل(ازسال 1307 تا 1313)

هفت دیوان محتشم