زمخشری، محمود بن عمر: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۱:۲۲

زمخشری، محمود بن عمر

نام	زمخشری، محمود بن عمر
نام‎های دیگر	جارالله زمخشری زمخشری، ابوالقاسم محمود فخر خوارزم Al-Zamakhshari
نام پدر	عمر
متولد	476ق
محل تولد	يكى از روستاهاى خوارزم (امروزه از توابع استان داش‌حوض ترکمنستان)
رحلت	538 ق
اساتید	ابوالحسن على بن مظفر نيشابورى ابومنصور اصفهانى
برخی آثار	أساس البلاغة الفائق فی غریب الحدیث مقدمة الأدب المستقصی في أمثال العرب مقامات الزمخشري ربیع الأبرار و نصوص الأخبار
کد مؤلف	AUTHORCODE00278AUTHORCODE

محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمى (476-538ق)، مشهور به جارالله زمخشری، مفسر، ادیب، زبان شناس، خطیب برجسته، از بزرگان مذهب حنفى و معتزلى به شمار مى‌آيد.

ابن كثير در كتاب «البدايه و النهايه»^[۱] مى‌گويد: «محمود بن عمر بن محمد بن عمر معروف به ابوالقاسم زمخشرى مؤلف كشاف در تفسير و مفصل در نحو است».

ولادت

زمخشرى منسوب به زمخشر يكى از روستاهاى خوارزم است كه ولادت وى در آنجا به سال 476ق بوده است. با توجه به اينكه سال وفات وى را 538ق دانسته‌اند، سال ولادت و مدت عمرى را كه ابن كثير نقل كرده درست به نظر نمى‌آيد؛ زيرا اگر مدت عمر وى را يعنى 76، از 538 سال وفات كم نمائيم 462 مى‌شود پس بايد سال ولادت پنج سال كمتر از عدد مذكور باشد يا اينكه مدت عمر وى 71 سال باشد.

زمخشرى در خوارزم زندگى مى‌كرد كه سالهاى سال مركز بزرگ علمى به شمار مى‌آمد و در آن ديار علم و معرفت رواج گسترده‌اى داشت. ولى در اين مركز دانش‌هاى فراوانى را بدست آورد، قرآن را حفظ كرد و حديث را فرا گرفت و در واژه‌شناسى عربى مهارت پيدا كرد.

هيچيك از تذكره‌نويسان تاريخ ورود وى به بغداد و مدت اقامت در آن را ضبط ننموده‌اند. با حدس و گمان مى‌توان گفت كه وى براى تكميل تحصيلات خوارزم به بغداد آمده است. همچنين بازگشت وى به درازا مى‌كشد به حديكه نوجوانى و جوانى وى در اين شهر سپرى مى‌شود و به سن كمال مى‌رسد و از نظر رشد عقلى و فكرى به مقام مناسبى ارتقا مى‌يابد.

سفر به مکه

وى به قصد زيارت بيت‌الله به حجاز سفر نمود. مدت اقامت زمخشرى در همسايگى خانه خدا چندين سال به درازا كشيد و به همين مناسبت به وى لقب «جارالله» يعنى همسايه خدا داده شد كه مراد از آن همسايگى و اقامت ايشان در كنار خانه خدا در شهر مكه است.

وفات

وى سپس از مكه به خوارزم برگشت و در شهر جرجان خوارزم رحل اقامت افكند. در آنجا به مرض مبتلا شد و پس از آن وفات نمود. تاريخ نويسان وفات وى را شب عرفه سال 538ق ضبط نموده‌اند.

اساتيد

ادبيات عرب را از ابوالحسن على بن مظفر نيشابورى و ابومنصور اصفهانى فراگرفت. داودى در طبقات المفسرين^[۲] مى‌گويد: «زمخشرى وارد بغداد شد و از ابوالخطاب بن بطر و ابوسعد شقانى و شيخ‌الاسلام ابومنصور حارث و گروهى ديگر از دانشمندان، علم و معرفت آموخت».

آثار

زمخشرى آثار سودمندى تألیف نموده و به يادگار گذاشته است كه از آن جمله است:

الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل
الفائق فى غريب الحديث
اساس البلاغة
المقامات فى امثال العرب
ربيع الابرار و فصوص الاخبار
متشابه اسماء الرواة
اطراق الذهب
النموذج
الرائض فى الفرائض
النصائح الكبار

پانویس

↑ ج 12، ص272
↑ ج 2، ص 315

وابسته‌ها

أساس البلاغة

الفائق فی غریب الحدیث

مقدمة الأدب

المستقصی في أمثال العرب

مقامات الزمخشري

ربیع الأبرار و نصوص الأخبار

القسطاس في علم العروض

الأنموذج في النحو

المحاجاة بالمسائل النحویة

الجبال و الأمکنة و المیاه

المفصل في صنعة الإعراب

الفائق فی غریب الحدیث

تفسیر الکشاف من سوره الحشر الی اخر القرآن

تفسیر کشاف (نسخه خطی اول)

تفسیر کشاف (نسخه خطی دوم)

تفسیر کشاف، سوره توبه، سوره یونس، سوره رعد

ربيع الأبرار و نصوص الأخبار

شرح الفصيح

الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل

الكشاف عن حقا‌ئق‌ غوامض‌ التنزیل‌ و عیون‌ الأقا‌ویل‌ فی‌ وجوه‌ التأ‌ویل‌

تطور المصطلح النحوي البصري من سيبويه حتی الزمخشري

[1] ج 12، ص272

[2] ج 2، ص 315

[۱]

[۲]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR00278.jpg|بندانگشتی|زمخشری، محمود بن عمر]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|زمخشری، محمود بن عمر
+! نام!! data-type="authorName" |زمخشری، محمود بن عمر
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‎های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| جار الله زمخشری
+| data-type="authorOtherNames" | جارالله زمخشری
-زمخشری، ابو القاسم محمود
+زمخشری، ابوالقاسم محمود
 فخر خوارزم
+Al-Zamakhshari
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |عمر
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |476ق
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |يكى از روستاهاى خوارزم (امروزه از توابع استان داش‌حوض ترکمنستان)
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|538 هـ.ق
+| data-type="authorDeathDate" |538 ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |ابوالحسن على بن مظفر نيشابورى
+ابومنصور اصفهانى
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|
+| data-type="authorWritings" |[[أساس البلاغة]]
-|-class='articleCode'
-|کد مولف
+[[الفائق فی غریب الحدیث]]
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE278AUTHORCODE
-|}
+[[مقدمة الأدب]]
-</div>
+[[المستقصی في أمثال العرب]]
-==معرفى اجمالى:==
+[[مقامات الزمخشري]]
+[[ربیع الأبرار و نصوص الأخبار]]
-«زمخشرى» با نام كامل محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمى از بزرگان مذهب حنفى و معتزلى به شمار مى‌آيد.
+|- class="articleCode"
+|کد مؤلف
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE00278AUTHORCODE
+|}
+</div>
-ابن كثير در كتاب «البدايه و النهايه» (ج 12، ص 272) مى‌گويد: «محمود بن عمر بن محمد بن عمر معروف به ابو القاسم زمخشرى مؤلف كشاف در تفسير و مفصل در نحو است».
+'''محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمى''' (476-538ق)، مشهور به جارالله زمخشری، مفسر، ادیب، زبان شناس، خطیب برجسته'''،''' از بزرگان مذهب حنفى و معتزلى به شمار مى‌آيد.
-زمخشرى منسوب به زمخشر يكى از روستاهاى خوارزم است كه ولادت وى در آنجا به سال 476ق بوده است. با توجه به اينكه سال وفات وى را 538ق دانسته‌اند، سال ولادت و مدت عمرى را كه ابن كثير نقل كرده درست به نظر نمى‌آيد؛ زيرا اگر مدت عمر وى را يعنى 76، از 538 سال وفات كم نمائيم 462 مى‌شود پس بايد سال ولادت پنج سال كمتر از عدد مذكور باشد يا اينكه مدت عمر وى 71 سال باشد.
+[[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]] در كتاب «البدايه و النهايه»<ref>ج 12، ص272</ref> مى‌گويد: «محمود بن عمر بن محمد بن عمر معروف به ابوالقاسم زمخشرى مؤلف كشاف در تفسير و مفصل در نحو است».
+== ولادت ==
+زمخشرى منسوب به زمخشر يكى از روستاهاى خوارزم است كه ولادت وى در آنجا به سال 476ق بوده است. با توجه به اينكه سال وفات وى را 538ق دانسته‌اند، سال ولادت و مدت عمرى را كه [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]] نقل كرده درست به نظر نمى‌آيد؛ زيرا اگر مدت عمر وى را يعنى 76، از 538 سال وفات كم نمائيم 462 مى‌شود پس بايد سال ولادت پنج سال كمتر از عدد مذكور باشد يا اينكه مدت عمر وى 71 سال باشد.
 زمخشرى در خوارزم زندگى مى‌كرد كه سالهاى سال مركز بزرگ علمى به شمار مى‌آمد و در آن ديار علم و معرفت رواج گسترده‌اى داشت. ولى در اين مركز دانش‌هاى فراوانى را بدست آورد، قرآن را حفظ كرد و حديث را فرا گرفت و در واژه‌شناسى عربى مهارت پيدا كرد.
@@ خط ۴۹: / خط ۶۱: @@
 هيچيك از تذكره‌نويسان تاريخ ورود وى به بغداد و مدت اقامت در آن را ضبط ننموده‌اند. با حدس و گمان مى‌توان گفت كه وى براى تكميل تحصيلات خوارزم به بغداد آمده است. همچنين بازگشت وى به درازا مى‌كشد به حديكه نوجوانى و جوانى وى در اين شهر سپرى مى‌شود و به سن كمال مى‌رسد و از نظر رشد عقلى و فكرى به مقام مناسبى ارتقا مى‌يابد.
-وى به قصد زيارت بيت الله به حجاز سفر نمود. مدت اقامت زمخشرى در همسايگى خانه خدا چندين سال به درازا كشيد و به همين مناسبت به وى لقب «جار الله» يعنى همسايه خدا داده شد كه مراد از آن همسايگى و اقامت ايشان در كنار خانه خدا در شهر مكه است. وى سپس از مكه به خوارزم برگشت و در شهر جرجان خوارزم رحل اقامت افكند. در آنجا به مرض مبتلا شد و پس از آن وفات نمود. تاريخ نويسان وفات وى را شب عرفه سال 538ق ضبط نموده‌اند.
+== سفر به مکه ==
+وى به قصد زيارت بيت‌الله به حجاز سفر نمود. مدت اقامت زمخشرى در همسايگى خانه خدا چندين سال به درازا كشيد و به همين مناسبت به وى لقب «جارالله» يعنى همسايه خدا داده شد كه مراد از آن همسايگى و اقامت ايشان در كنار خانه خدا در شهر مكه است.
+== وفات ==
+وى سپس از مكه به خوارزم برگشت و در شهر جرجان خوارزم رحل اقامت افكند. در آنجا به مرض مبتلا شد و پس از آن وفات نمود. تاريخ نويسان وفات وى را شب عرفه سال 538ق ضبط نموده‌اند.
 ==اساتيد==
+ادبيات عرب را از ابوالحسن على بن مظفر نيشابورى و ابومنصور اصفهانى فراگرفت. داودى در طبقات المفسرين<ref>ج 2، ص 315</ref> مى‌گويد: «زمخشرى وارد بغداد شد و از ابوالخطاب بن بطر و ابوسعد شقانى و شيخ‌الاسلام ابومنصور حارث و گروهى ديگر از دانشمندان، علم و معرفت آموخت».
-ادبيات عرب را از ابو الحسن على بن مظفر نيشابورى و ابو منصور اصفهانى فراگرفت. داودى در طبقات المفسرين (ج 2، ص 315) مى‌گويد: «زمخشرى وارد بغداد شد و از ابو الخطاب بن بطر و ابو سعد شقانى و شيخ الاسلام ابو منصور حارث و گروهى ديگر از دانشمندان، علم و معرفت آموخت».
 ==آثار ==
+زمخشرى آثار سودمندى تألیف نموده و به يادگار گذاشته است كه از آن جمله است:
-زمخشرى آثار سودمندى تاليف نموده و به يادگار گذاشته است كه از آن جمله است:1-الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل
+#الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل
+#الفائق فى غريب الحديث
-- الفائق فى غريب الحديث
+#اساس البلاغة
+#المقامات فى امثال العرب
-- اساس البلاغة
+#ربيع الابرار و فصوص الاخبار
+#متشابه اسماء الرواة
-- المقامات فى امثال العرب
+#اطراق الذهب
+#النموذج
-- ربيع الابرار و فصوص الاخبار
+#الرائض فى الفرائض
+#النصائح الكبار
-- متشابه اسماء الرواة
+==پانویس==
+<references/>
-- اطراق الذهب
+{{واژه‌پژوهی}}
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-- النموذج
-- الرائض فى الفرائض
+[[أساس البلاغة]]
-- النصائح الكبار
+[[الفائق فی غریب الحدیث]]
+[[مقدمة الأدب]]
-== وابسته‌ها ==
+[[المستقصی في أمثال العرب]]
-[[أساس البلاغة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
-[[الفائق فی غریب الحدیث]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[مقامات الزمخشري]]
-[[مقدمة الأدب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[ربیع الأبرار و نصوص الأخبار]]
-[[المستقصی في أمثال العرب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[القسطاس في علم العروض]]
-[[مقامات الزمخشري]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الأنموذج في النحو]]
-[[ربیع الأبرار و نصوص الأخبار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[المحاجاة بالمسائل النحویة]]
-[[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل في وجوه التأویل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الجبال و الأمکنة و المیاه]]
-[[الـمفصل في صنعة الإعراب]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[المفصل في صنعة الإعراب]]
-[[  الفائق فی غریب الحدیث]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الفائق فی غریب الحدیث]]
-[[تفسیر الکشاف من سوره الحشر الی اخر القرآن]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تفسیر الکشاف من سوره الحشر الی اخر القرآن]]
-[[تفسیر کشاف (نسخه خطی اول )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تفسیر کشاف (نسخه خطی اول)]]
-[[تفسیر کشاف ( نسخه خطی دوم )]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تفسیر کشاف (نسخه خطی دوم)]]
-[[تفسیر کشاف، سوره توبه، سوره یونس، سوره رعد]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تفسیر کشاف، سوره توبه، سوره یونس، سوره رعد]]
-[[ربيع الابرار و نصوص الاخبار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[ربيع الأبرار و نصوص الأخبار]]
-[[ شرح الفصيح]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[شرح الفصيح]]
-[[الکشاف عن حقائق غوامص التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل]]
-[[تفسير کشاف]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الكشاف عن حقا‌ئق‌ غوامض‌ التنزیل‌ و عیون‌ الأقا‌ویل‌ فی‌ وجوه‌ التأ‌ویل‌]]
-[[اساس البلاغة (قم)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تطور المصطلح النحوي البصري من سيبويه حتی الزمخشري]]
-[[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل في وجوه التأویل]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:مفسران سنی]]
+[[رده:واژه‌‌شناسان]]