الأنموذج في النحو

الأنموذج في النحو
پدیدآوران	زمخشری، محمود بن عمر (نويسنده) منصور، سامی بن حمد (نويسنده)
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	1420ق - 1999م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	8الف8ز/ ۶۱۵۱ PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، الأنموذج (ابهام‌زدایی) را ببینید.

الأنموذج في النحو، نوشته ادیب، واژه‌شناس و مفسّر معتزلی شهیر جارالله زمخشری (467-‌538ق)، بیان یک دوره کامل از مسائل نحوی زبان عربی است. انموذج، یعنی سرمشق و نمونه.

گزارش محتوا

این کتاب تشکیل شده است از:

1. مقدمه محقق: سامی بن حمد منصور در مقدمه کوتاهش تاریخچه‌ای از زندگی زمخشری و شعری در مدح او آورده و اسامی کتاب‌هایش را فهرست و بخشی از نامه فصیح و بلیغ جارالله زمخشری را در پاسخ نامه حافظ اسکندریه ابوطاهر سلفی و نمونه‌ای از اشعار مؤلف و سرانجام، تاریخ وفاتش را ثبت کرده است. سامی منصور، با درج تصاویری از نسخه خطی کتاب، افزوده که نسخه خطی این اثر در دانشگاه پرینستون موجود است.
2. متن اصلی: کتاب حاضر، مختصر (20 صفحه) است و نویسنده بدون مقدمه و بی‌هیچ فصل‌بندی، وارد اصل بحث شده و با این مطلب سخنش را آغاز کرده است که: کلمه، مفرد است و آن یا اسم است (مانند «رجل»)، یا فعل (مثل «ضَرَبَ») و یا حرف (مانند «قَد»). کلام، مُرکّب است از دو اسمی که به هم اسناد داده شده‌اند (مثل «زیدٌ قائمٌ») یا فعل و اسم (مانند «ضَرَبَ زیدٌ») و جمله نامیده می‌شود و به همین ترتیب، کوتاه و گویا، مطالب در 3 باب اسم، فعل و حرف ادامه یافته و با توضیح معنای «های سَکت» پایان پذیرفته است.

روش

نویسنده که مفسر و ادیبی چیره‌دست است، از 2 شیوه در این اثر برای توضیح مطالبش استفاده کرده است:

1. تمثیل: نویسنده از آغاز تا انجام کتاب هر مبحثی را با ذکر یک یا دو مثال توضیح داده است؛ به‌عنوان نمونه: اصل ثابت در خبر آن است که نکره بیاید، ولی گاهی معرفه می‌آید، مانند: «اللهُ إلهُنا» و «محمدٌ(ص) نبیُّنا».
2. استشهاد به آیات: زمخشری در 14 مورد به‌عنوان شاهد مثال به قرآن کریم استناد کرده است.

تعلیقات محقق

سامی بن حمد منصور فقط در 2 مورد تعلیقه نوشته است:

1. نظر نویسنده در مورد معنای «لَن»: محقق، این دیدگاه را از آرای اعتزالی زمخشری شمرده است.
2. حرف تقریب «قَد»: سامی منصور، فقط در این بحث، اختلاف نسخه خطی با «نسخه چاپی همراه با شرح» را ذکر کرده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.